404 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `om`
- aan alle dingen komt een eind. (=alles verandert)
- aan beurt komen (=aan werk geraken)
- aan de galg komen (=ter dood veroordeeld worden)
- aan de vruchten kent men de boom (=aan de nakomelingen kent men de ouders)
- aan een boom zo vol geladen, mist men een twee pruimpjes niet (=als er van iets grote hoeveelheden zijn, kan er wel wat gemist worden)
- aan het licht komen (=bekend worden van ongunstige dingen)
- aan zijn gerief komen (=vinden wat men nodig heeft (inz. seksuele behoeften))
- aan zijn trekken komen (=krijgen wat diegene graag wilt en fijn/leuk vindt)
- achter de rug om gaan (=iets stiekem doen)
- achterom is kermis (=gezegd als voorlangs niet de voorkeur heeft)
- ad hominem (=zonder omwegen) (Latijn)
- al het goede komt van boven (=alle zegen komt van god)
- alle wegen leiden naar Rome (=er zijn veel manieren om je doel te bereiken / de uitkomst is altijd hetzelfde)
- alles komt uit al moesten de kraaien het uitbrengen (=de waarheid komt altijd uit)
- als bijen naar de honing komen (=met velen komen en sterk gemotiveerd zijn)
- als buurmans huis brand is het tijd om uit te zien. (=leer van andermans problemen)
- als de armoede binnenkomt vliegt de liefde het venster uit (=armoede betekent vaak het einde van vriendschappen en relaties)
- als de berg niet tot Mohammed komt, zal Mohammed tot de berg gaan (=genoegen nemen met wat er beschikbaar/mogelijk is)
- als de kat om de hete brij heen draaien (=iets wel willen, maar het niet durven)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- als de nood aan de man komt (=als het ernstig wordt)
- als de rechte Adam komt gaat Eva mee (=gezegd van `n meisje dat liever niet wil trouwen)
- als een blad van een boom veranderen/omkeren (=geheel anders gaan gedragen)
- als het melk regent, staan mijn schotels omgekeerd (=wanneer ergens iets voordeligs te verkrijgen valt, loop ik het steevast mis)
- als het varken zat is, gooit het de bak om. (=gezegd als iemand geen dankbaarheid toont)
- als niet komt tot iet dan is het allemans verdriet (=een `parvenu` heeft dikwijls kapsones)
- als niet komt tot iet kent iet zichzelf niet (=een `parvenu` heeft dikwijls kapsones)
- als oude honden blaffen, is het tijd om uit te zien (=als ervaren mensen waarschuwen moet je luisteren)
- als puntje bij paaltje komt (=als het erop aankomt)
- als twee honden vechten om een been loopt de derde ermee heen (=als twee mensen ruzie maken, profiteert een derde ervan.)
- als winnaar/beste uit de bus komen (=iets of iemand blijkt het beste te zijn)
- arbeid is voor de dommen. (=gezegd als je liever op twijfelachtige wijze geld verdient dan op een eerlijk manier)
- bederf geen pannenkoek om een ei (=op kleine dingen bezuinigen kan grotere gevolgen hebben)
- bederf geen struif om een ei (=je moet het geheel niet afkeuren voor één gebrek)
- berouw komt na de zonde (=als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw)
- beslagen ten ijs komen (=goed voorbereid zijn)
- beter ermee verlegen dan erom verlegen (=liever van iets te veel dan van iets te weinig hebben)
- bij elkaar passen als twee trommelstokken (=goed bij elkaar passen)
- bij Neck om naar Den Haag (=een onnodige omweg maken)
- bomen ontmoeten elkaar niet, mensen wel (=de kans dat je iemand toevallig tegenkomt is groot)
- boompje groot, plantertje dood (=sommige dingen hebben effecten die je niet kunt voorzien)
- boontje komt om zijn loontje (=hij krijgt wat hij verdient, de gevolgen zal iemand altijd wel een keer moeten gaan dragen)
- botertje aan de boom zijn / het is botertje tot de boom (=alles gaat goed zonder problemen)
- bouw geen molen om een bak zaad (=voor een kleinigheid moet men teveel moeite doen.)
- boven water komen / boven water halen (=tevoorschijn komen / tevoorschijn halen, verschijnen, opduiken)
- buig de boom als hij jong is (=goede gewoonten kunnen het beste al jong worden aangeleerd)
- buiten hem om lopen (=hij heeft er geen invloed over)
- commandeer je hond en blaf zelf (=dat bevel weiger ik uit te voeren)
- daar geeft de lommerd geen geld op (=daar heb ik niets aan - dat geloof ik niet)
- daar kan niets van inkomen (=dat zal niet lukken)
648 betekenissen bevatten `om`
- de eindjes (niet) aan elkaar knopen (=(niet) rond komen (met z`n inkomen))
- met zijn neus in de boter vallen (=(Onverwacht) goed terechtkomen)
- met zijn gat in de boter vallen (=(onverwacht) goed terechtkomen)
- het zwaard aangorden (=(zich klaarmaken om) de strijd aan (te) binden)
- er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan (=aan alles komt een einde)
- aan de vruchten kent men de boom (=aan de nakomelingen kent men de ouders)
- bakkerskinderen eten oud brood. (=aan het vak dat men uitoefent, besteedt men in zijn directe omgeving weinig aandacht.)
- over de drempel komen (=aan huis komen)
- werelds goed is eb en vloed (=aardse goederen komen en gaan)
- zo welkom als een hond in de keuken (=absoluut niet welkom)
- de barricades opgaan (=actie voeren om iets voor elkaar te krijgen of juist tegen te houden)
- in de lucht zitten (=algemeen voorkomen)
- geld stinkt niet (=alle manieren om aan geld te komen zijn toegestaan)
- het hart in de schoenen zinken (=alle moed en hoop verliezen om problemen op te lossen)
- kromme sprongen maken (=alle moeite doen om zich uit een situatie te redden)
- al het goede komt van boven (=alle zegen komt van god)
- de bastaard van de graaf wordt later bisschop (=alleen hoge heren kunnen hun buitenechtelijke kinderen een toekomst bieden)
- zonder geluk vaart niemand wel (=alleen met hard werken komt men er niet, ook een beetje geluk is nodig om ergens te komen)
- om den brode doen (=alleen werken voor het geld en niet omdat het werk fijn/leuk is)
- geen middel onbeproefd laten (=alles proberen om een doel te bereiken.)
- geen ding betert door ouderdom (=alles verslijt door de ouderdom)
- overdag hebben waar men `s nachts van droomt (=alles zomaar in de schoot geworpen krijgen)
- komt men over de hond, dan komt men over de staart (=als de grootste moeilijkheden overwonnen zijn, dan komt de rest vanzelf)
- als het niet gaat zoals het moet, dan moet het zoals het gaat (=als de ideale situatie niet haalbaar is, moet je je aanpassen aan de omstandigheden.)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- liggende maan, staande matrozen. (=als de maan op zijn kant staat komt er storm op zee)
- als het voeten heeft (=als de omstandigheden gunstig zijn)
- de ratten verlaten het zinkende schip (=als de omstandigheden verslechteren denken sommigen alleen aan zichzelf en vertrekken)
- komt tijd komt raad (=als er genoeg tijd overheen gaat, komt de oplossing vanzelf)
- hoe meer vis, hoe droever water (=als er meer mensen komen valt er minder te verdelen (erfenissen))
- berouw komt na de zonde (=als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw)
- als puntje bij paaltje komt (=als het erop aankomt)
- bij nacht zijn alle katjes grauw en alle mondjes even nauw (=als het erop aankomt zijn we allen gelijk)
- dan moet de wal het schip maar keren (=als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost)
- lieg ik, dan lieg ik in commissie (=als ik niet de waarheid vertel komt dat omdat ik niet beter weet of vertel wat anderen vertellen)
- botten blijven platvis (=als je dom bent dan blijf je dat)
- gaan doet komen (=als je ergens moeite voor doet komen dingen ook jouw kant op)
- niet geschoten is altijd mis (=als je het niet probeert, komt er ook niks van)
- elke dag een draadje is een hemdsmouw in een jaar (=als je iedere dag een beetje doet komt het karwei uiteindelijk klaar)
- belofte maakt schuld (=als je iets beloofd hebt moet je dat ook nakomen)
- ongevraagd, ongeweigerd (=als je iets doet waarvoor geen toestemming is gevraagd kan het achteraf niet meer geweigerd worden omdat het al gebeurd is)
- wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten (=als je iets doms doet, moet je de gevolgen dragen (liefst zonder klagen))
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- als de kan vol is, loopt zij over. (=als je te veel drinkt komt het er weer uit)
- meeuwen op het land, onweer aan het strand. (=als meeuwen het binnenland intrekken omdat er slecht weer op zee is)
- wat het huis verliest, brengt het weer terug (=als men iets in huis zoek maakt, komt het meestal vanzelf weer tevoorschijn)
- men moet de schapen scheren maar niet villen (=als men uit hebberigheid de inkomstenbron opoffert heeft men niets meer voor in de toekomst)
- wanneer twee honden vechten om een been, loopt de derde ermee heen (=als twee strijdende personen of partijen zich richten op elkaar, kan een ander daarvan profiteren door zich datgene toe te eigenen waar om gestreden wordt)
- armoede zoekt list. (=armoede dwingt om op zoek te gaan naar alternatieve manieren om rond te komen)
- keur baart angst. (=bang zijn om niet de goede keuze te maken door een teveel aan opties)
50 dialectgezegden bevatten `om`
- ` 't zal d'r aan ligke wi-j 't veltj` zag de bezeuker wi-j ze 'm vrooge um te bliêve aete en hae keek nao de dröppel aan de vrouw eur naas (=niet meteen toehappen, een slag om de arm houden) (Weerts)
- `Zo kunde ennen hoeëp stroont nog lekker maken.` (=Als je vindt dat een kok wel erg veel ingrediënten nodig heeft om iets op smaak te brengen zegt men) (Wells)
- ´n leug´ntje om bestwil (=een leugentje die de zaak ten goede keert) (Westerkwartiers)
- 'k ê mijn gat nog nie gedroait of ... (=ze hebben niet gewacht om ...) (Kaprijks)
- 'k em niks om oeën te doen (=ik heb niets om aan te trekken) (Meers)
- 'k goa goan zien (=Ik sta op punt om te vertrekken) (Hansbeeks)
- 'k voag're mijn gat an (=ik weiger om daar nog iets voor te doen) (Waregems)
- 'k zal er gieën'n troan om loaten (=ik zal het / hem / haar totaal niet missen) (Wichels)
- 'k zeg a mo da (van het frans 'je ne te dis que ça' (=om aan te duiden dat iets heel goed of opmerkelijk is) (Hals)
- 'n lust veur 't oog (=prachtig om naar te kijken) (Westerkwartiers)
- 'n meanse is nooit te old umme te leern (=een mens is nooit te oud om te leren) (Vechtdals)
- 'n mens is zien eig'n moaker niet (=lach niet om een gehandicapt medemens) (Westerkwartiers)
- 'n pisboodschapke doen (=een boodschap doen om iets anders aan de weet te komen) (Westerkwartiers)
- 'n störm ien 'n glaas wodder (=veel poeha om een kleinigheidje) (Westerkwartiers)
- 'oudoewe kwèk us (=zou u zo vriendelijk willen zijn om uw mond te houden?) (Bredaas)
- 't doo (ds) kerrukkun over zijne rug voele rijn (=zeer bevreesd zjn om te sterven, zwaar ziek zijn) (Sint-Niklaas)
- 't è na de kleudn (=Het is om zeep) (Deinzes)
- 't e na de wuppe (=het is om zeep, naar de knoppen) (Wevelgems)
- 't e(s) roar om zeggn (=het is delicaat om het te benoemen) (Waregems)
- 't éne gat met 't aaner stopp'm (=een lening afsluiten om een andere lening af te betalen) (Westerkwartiers)
- 't es ermój troef (=Zegt men o.a. als er niet veel meer in huis is en het hoogtijd is om naar de winkel te gaan) (Stals)
- 't es meiren vrug dag (=het is morgen vroeg dag we moeten vroeg opstaan om te werken) (Meers)
- 't es noa de kluud'n (=Het is om zeep) (Hansbeeks)
- 't es nor de vontjes (=onherroepelijk verloren zijn, naar de bliksem, om zeep zijn) (Meers)
- 't es om ziebe (=Het is stuk) (Hansbeeks)
- 't ès om ziebe (=Het is kapot) (Deinzes)
- 't ès t'onuuzel om oan d'innen te brokkeln (=de moeite niet waard) (Brakels)
- 't es van den ond (=de zaak is om zeep) (Meers)
- 't gapt lik en ov'n (=het vraagt er om) (Veurns)
- 't gijt om 't spel, niet om 'e knikkers (=het gaat er niet om wie wint, het gaat om de gezelligheid) (Westerkwartiers)
- 't het niks om 't lief (=het stelt helemaal niets voor) (Westerkwartiers)
- 't heule kakje viel onnersteboov'm (=het hele zoodje viel om) (Westerkwartiers)
- 't is 't ziens wjeiërd (=het is leuk om zien) (Kaprijks)
- 't is berregoanstied (=het is tijd om naar bed te gaan) (Westerkwartiers)
- 't is bij de knien'n om oaf (=het is bar en boos) (Westerkwartiers)
- 't is een negenurenlijk (=lijkdienst die om negen uur plaatsvindt) (Sint-Niklaas)
- 't is gien weer om de hond noar buut'n te joag'n (=buiten is het slecht weer) (Westerkwartiers)
- 't is kief-kief (='t is lood om oud ijzer) (Veurns)
- 't is kweste van ... (=het is de bedoeling om ...) (Kaprijks)
- 't is mangs klook om oe dom te hoaln (=Het is soms slim om je dom voor te doen) (Twents)
- 't is mich sjiet egaal (=het is mij om het eender) (Steins)
- 't is om ou bloët gat te loaten zien (=het is om de muren ervan op te lopen) (Melseels)
- 't is om t even of je deur de katte of den hoengd wor gebete (=het is om het even of je door de kat of door de hond wordt gebeten) (Flakkees)
- 't is weer om 'n aarvenis te verdeel'n (=het is weer om binnen te blijven) (Westerkwartiers)
- 't kan me nie schille (=ik geef er niet om) (Nijlens)
- 't ken mij gien biet scheel'n (=het is mij om het even) (Westerkwartiers)
- 't komp zoas 't komp zee de boer en scheet zuk in de boksem (=je kunt je druk maken om van alles en nog wat, het komt toch zoals het komt) (gronings)
- 't lacht en tsie nie (=iemand die om het minste lacht) (Sint-Niklaas)
- 't mis mooi weer om 'n aarfenis te verdeel'n (=als het buiten somber weer is :) (Westerkwartiers)
- 't mokt mij heul'ndaal niks uut (=het is mij om het even) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
