404 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `om`
- een Frans compliment. (=een compliment wat niet zo oprecht of positief is als het aanvankelijk leek)
- een goed pad krom loopt niet om. (=je kunt beter geen onnodige veranderingen aanbrengen)
- een Homerisch gelach (=harde en gemene lach om het ongeluk, de mislukking of de handicap van tegenstrevers.)
- een kat komt altijd op z`n pootjes terecht (=ingewikkelde en vervelende dingen kunnen vanzelf weer voor elkaar komen)
- een kat komt altijd weer op zijn poten terecht. (=uiteindelijk komt het toch weer in orde.)
- een kind om een boodschap sturen. (=niet de juiste persoon iets op laten lossen)
- een kink in de kabel komen (=iets tussen komen)
- een kring om de zon brengt water in de ton. (=een halo rond de zon voorspelt meestal regen)
- een leugentje om bestwil (=een leugen met een goede bedoeling)
- een ongelovige Thomas zijn (=nooit iets geloven)
- een ongeluk komt te paard en gaat te voet (=een ongeluk is snel gebeurd, maar de gevolgen slepen lang aan)
- een oude boom moet je niet verpoten. (=ouderen houden niet van veranderingen)
- een paar mensen optrommelen (=een paar mensen laten komen)
- een paard met een zachte mond moet men met zachte toom besturen. (=zachtaardige mensen moet men niet streng behandelen)
- een put maken om een andere te vullen (=met de ene lening de vorige afbetalen)
- een Salomonsoordeel vellen (=met een heel vraagstuk een zeer wijze en goede beslissing nemen)
- een slag om de arm houden (=niet direct alles vertellen of voorzichtig zijn om toekomstige problemen voor te zijn)
- een slak komt er net zo goed als een kikker. (=iedereen doet dingen in zijn eigen tempo)
- een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen (=iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen)
- een staart om hebben (=kwaad zijn)
- een stok vinden om de hond te slaan (=om maar iemand te kunnen bekritiseren een nadelig punt vinden)
- een taling uitzenden om een eendvogel te vangen (=een kleinigheid opofferen om iets belangrijks terug te krijgen)
- een ziekte komt te paard en gaat te voet (=men wordt snel ziek maar genezen duurt lang)
- een ziekte komt te paard en gaat te voet. (=snel ziek worden, maar langzaam genezen)
- één zwaluw maakt nog geen zomer (=één positieve gebeurtenis betekent niet dat alle problemen opgelost zijn.)
- eerst komt het eten dan de moraal. (=overleven is belangrijker dan het volgen van regels.)
- eerst oompje en dan oompjes kinderen (=eerst ik, daarna de anderen)
- elk waarom heeft zijn daarom (=elke gebeurtenis heeft een oorzaak)
- en petit comité (=in een klein genootschap, in het geheim)
- er bekaaid (van) afkomen (=een te lage prijs ervoor krijgen)
- er geen doekjes om winden (=de waarheid onverbloemd vertellen)
- er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan (=aan alles komt een einde)
- er is geen doorkomen aan (=je geraakt er niet door)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- er komen met krabben en bijten (=er met heel veel moeite komen)
- er komt een dominee voorbij (=er valt een plotselinge stilte in een rumoerig gezelschap)
- er komt moord en doodslag van (=het komt tot grote problemen)
- er kunnen inkomen (=het wel kunnen begrijpen)
- er mee voor de draad komen (=zeggen wat de precieze bedoeling is)
- er niet om malen (=iets onbelangrijk vinden)
- er zijn vele wegen die naar Rome leiden (=er zijn meerdere manieren om iets te doen)
- er zonder kleerscheuren afkomen (=helemaal niets mankeren na een ongeluk)
- ere wie ere toekomt (=iemand die de eer verdient moet die ook krijgen)
- eruit komen (=een oplossing vinden)
- eruit zien om door een ringetje te halen (=er keurig uitzien)
- gaan doet komen (=als je ergens moeite voor doet komen dingen ook jouw kant op)
- gapen als een oester die in de warmte komt (=met de wond wijd open geeuwen)
- geen been hebben om op te staan (=geen enkele verantwoording kunnen geven)
- geen complimenten maken met (=niet ontzien, beslist optreden)
- geen ding betert door ouderdom (=alles verslijt door de ouderdom)
648 betekenissen bevatten `om`
- ook tussen de mooie bloemen groeien brandnetels (=de schoonheid van de omgeving biedt geen garantie voor onaangename zaken)
- de tand des tijds (=de sleet door de ouderdom)
- de dans om het gouden kalf (=de strijd om rijk te worden)
- met de helm (op) geboren zijn (=de toekomst kunnen voorspellen / bijzonder voorzichtig zijn)
- de kaart leggen (=de toekomst voorspellen)
- je planeet lezen (=de toekomst voorspellen)
- het water komt op de dijk. (=de tranen komen op)
- alle zeilen bijzetten (=de uiterste best doen om iets toch te bereiken)
- de vrucht der ervaring rijpt niet aan jonge takken (=de verstandigste opmerkingen komen van oudere mensen)
- de kaas niet van het brood laten eten (=de voordelen niet zomaar laten afpakken)
- dat is de hamvraag (=de vraag waar het om gaat)
- olie drijft boven (=de waarheid komt aan het licht)
- alles komt uit al moesten de kraaien het uitbrengen (=de waarheid komt altijd uit)
- de raven zullen het uitbrengen (=de waarheid komt hoe dan ook aan het licht)
- de kraaien zullen het uitbrengen (=de waarheid zal aan het licht komen)
- je schaapjes op het droge hebben (=de zaken op orde hebben of voldoende hebben om niet meer te hoeven werken)
- als men van de duivel spreekt trapt men hem op zijn staart (=degene waarover men spreekt, laat zich dikwijls op dat moment zien)
- uit dezelfde klei gebakken zijn (=dezelfde afkomst hebben)
- tussen die twee was er geen chemie (=die twee mensen hadden te veel karakterverschillen om goed te kunnen samenwerken)
- zoete broodjes bakken (=dingen zeggen om een goede indruk achter te laten bij mensen met invloed)
- op til zijn (=dingen zijn op dit moment gaande (met name veranderingen))
- op de man af (=direct, zonder omwegen)
- scherven brengen geluk. (=dit zeg je om iemand zich minder schuldig te laten voelen)
- voorzichtigheid is de moeder der wijsheid (=doe het voorzichtig, dan komt er geen schade)
- in het gevlij komen (=doen wat iemand graag ziet om in de gunst te komen)
- bot gegeten hebben (=dom geboren zijn en zo blijven)
- een zware pijp roken (=door eigen schuld in moeilijkheden komen)
- in de fuik lopen (=door eigen stommiteiten in een valstrik lopen)
- door vragen wordt men wijs (=door het stellen van vragen kun je veel te weten komen en veel kennis opdoen)
- de regen schuwen en in de sloot vallen (=door iets onaangenaams te ontwijken in nog groter problemen komen)
- voorkomen is beter dan genezen (=door voorzichtig te zijn kun je problemen en ongelukken voorkomen)
- alleen een piepend wiel krijgt olie (=door zich opvallend te gedragen bekomt men aandacht)
- met een nat zeil thuiskomen (=dronken thuiskomen)
- jezelf op de borst slaan (=duidelijk aan de omgeving laten weten dat men ergens bijzonder trots op is)
- in de papieren lopen (=duur uitkomen, veel geld kosten)
- meisjes die bloemen dragen, mag je kussen zonder te vragen (=een aanmoediging om meisjes met bloemen te kussen)
- op de lappen (=een beetje opgeknapt - op stap om te drinken)
- een (modder)figuur slaan (=een belachelijke of domme indruk maken)
- een eed met boter bezegeld. (=een belofte zonder echte intentie om de belofte na te komen)
- iets in één adem uitlezen (=een boek waaraan je begonnen bent heel snel uitlezen, omdat je het zo spannend vindt)
- een veer op de hoed steken (=een compliment geven/krijgen)
- een veer op zijn muts steken (=een compliment geven/krijgen)
- een pluim krijgen of geven (=een compliment krijgen of geven)
- een Frans compliment. (=een compliment wat niet zo oprecht of positief is als het aanvankelijk leek)
- een Kampersteur (=een domme streek)
- een stok achter de deur (=een dreigement om iets gedaan te krijgen)
- een uil zijn (=een dwaas zijn, een stomkop zijn)
- goed bloed kan niet liegen (=een edele afkomst wordt altijd opgemerkt)
- voor het inkoppen hebben (=een eenvoudige kans om in een discussie een punt te maken dankzij een voorzet van een ander)
- onder het mes zitten (=een examen hebben, in angstige omstandigheden zitten)
50 dialectgezegden bevatten `om`
- as een ou schuur ont brangen gerokt is er geen blussen oan (=als een ouder het in 't hoofd krijgt om te trouwen, is er geen tegenhouden aan) (Sint-Niklaas)
- As ge nie goewd nor de mister loistert, dan kriede un draoi um oew orre (=Als je niet goed naar de meester luistert krijg je een draai om je oren) (Liessents)
- As Mie kumt mi de slappe was. (=als iemand vraagt wanneer komt dit of dat als het om geld gaat is het antwoord vaak:) (Mills)
- as tie doodgeschoten word is tie te beroerd om om te vallen (=lui persoon) (Rotterdams)
- as twie hun vechte um e bien, dan lup de 3de dermee hien (=als 2 honden vechten om een been, loopt de 3de er mee heen) (Rekems)
- aske den bocht om gotj
aske annendroé pakt (=als je de bocht om gaat) (Denderleeuws)
- asse de naam hes te laat te kômen, kumse noeit miêr op tiêd (=als je bekend staat om een bepaalde eigenschap hou je dat) (Sevenums)
- Ast er iet is.....da welle gekreege hemme van ozze lieven hiejer. Dan ist toch wel `TIJD` en een lijf in ozze bloewete. Ge zoo zot mutte zen, oem da deur een aander te loate verkloewete. (=Als er iets is dat we gekregen hebben van onzen Lieven Heer, dan is het toch wel `TIJD` en een lichaam in onzen bloten. Ge zou toch gek moeten zijn, om dat door iemand anders let laten verkloten.) (Geels)
- Ast lukt, kalft den os (=Het zal moeilijk worden om te verwezenlijken) (Herentals)
- aste bezoeëpe bés, moeste ielëk honsgezeek gojn zeeke (=als je veel gedronken hebt, moet je om de haverklap gaan plassen) (Munsterbilzen - Minsters)
- aste den hond wilts slaeg gaeve, vènds te wol ne goeje stêk (=je vindt wel altijd een goede reden om iemand te kraken) (Munsterbilzen - Minsters)
- aste ën sjeef kont hëbs, konste toch raech sjijte (=en handicap belet je niet altijd om te kunnen werken) (Munsterbilzen - Minsters)
- aste liefde din wiëd, zieste alles dûr e vergrautglaos (=n let meer om mekaars foutjes als een haar in boter is) (Bilzers)
- aste mots moes höbbe, zèkset mèr (=je vraagt om een pak rammel) (Munsterbilzen - Minsters)
- aste smërgës opstees mètte hinne, doër den daog wërks waajë piëd en dan soëvës mieg bès waaj nen hond...dan bèste heil ziëkër ne loempën iëzël of stoem koer (=als vroeg op staat, dan hard werkt om s'avond dood te zijn, dan schat ik dat je een ezel of lompe koe zijt) (Munsterbilzen - Minsters)
- aste tot aon zëne nak èn de sjit zits, loeët dan zëne kop nie hange (=verlies nooit de moed om terug te vechten) (Munsterbilzen - Minsters)
- asun ouwe schuur braant dan braantie aart (=hopeloos om aan te beginnen) (Oudenbosch)
- au die luijen beuten de duur. (=ga daar niet mee om) (Urkers)
- bakkes kotje (=cel om boeven op te sluiten) (Zeeuws)
- bau daste niks van wieës, konste nauts van haage (=je moet het verleden kennen om de nieuwe tijd te begrijpen) (Munsterbilzen - Minsters)
- bau de brouwer kump, hoef te bekker nie te koëme (=dronken mensen hebben geen lust en geen geld, om te eten) (Munsterbilzen - Minsters)
- bè munne vurregen baos mos-k om aacht ûur ònlègge (=bij mijn vorige werkgever moest ik om acht uur met het werk beginnen) (Tilburgs)
- beder met as om verleeg'n (=beter te veel dan niets) (Westerkwartiers)
- bellen dûr ut kerspoor (=even er naar toe gaan om iets te vragen) (Prinsenbeeks)
- belofte mok sjuld en dae ze nie hult kraajg nen dikke bult (=beloften worden gemaakt om te houden) (Munsterbilzen - Minsters)
- Bende jelemaol betoeterd (=Inleiding om tot de orde geroepen te worden) (Ossendrechts)
- besjuutsje voore (=een kind in de kin knijpen met duim en wijsvinger om te plagen) (Berg en Terblijts)
- betieketakt zyn (=drang om iets te doen wat niet mag) (Veurns)
- betoale me peeschaave (=geen geld hebben om te betalen) (Bornems)
- betole mé wettelskoiven (=geen geld hebben om iets te betalen) (Pamels)
- bij Dokkum om (=een grote omweg) (Leewarders)
- bij één 't vuur an 'e scheen'n legg'n (=iemand onder druk zetten om te beslissen) (Westerkwartiers)
- bille bij ouwn (=iemand genegen blijven om iets te verkrijgen) (Waregems)
- boondje komt om zien loondje (=zij heeft het ernaar gemaakt) (Westerkwartiers)
- Boxumerdam om, de Kantelannen om (=een rondje fietsen) (Leewarders)
- braek mich nie de maul oëpe (=verplicht me niet om te spreken) (Munsterbilzen - Minsters)
- d'oh kregde't scheit van (=dat is om je dood te ergeren) (Olens)
- d'r neet nao taale (=er niet op in gaan, of er niet om vragen) (Weerts)
- d'r word'n gien meesters geboor'n (=men moet wel oefenen om zijn vak te kunnen uitvoeren) (Westerkwartiers)
- d’r eine geflaerdj kriege (=een draai om de oren krijgen) (Heitsers)
- d' oh kregde' t scheit van (=dat is om je dood te ergeren) (Herentals)
- da kan mich gestoële wiëne (=ik geef er niet om) (Munsterbilzen - Minsters)
- Da luzzik nie (=Dat vind ik te vies om op te eten) (Valkenswaards)
- da smokt nôr den trog om nog; t is om ô duimen en vingers af te lekken ( (=dat is heel lekker) (Sint-Niklaas)
- Da's 't plang van (H) eist: vierkante zwienekootn me' roend' (h) oekn: zegswijze die men gebruikt om in te stemmen met iemands voorstel (=Dat is het plan van Heist: vierkante zwijnenkoten met ronde hoeken) (Klemskerks)
- da's bij de knorhoan'n om oaf (=dat is te gek voor woorden) (Westerkwartiers)
- da's bij de wille swien'n om oaf (=dat is bij de beesten af) (Westerkwartiers)
- da's de spil woar alles om draait (=dat is de belangrijkste persoon) (Westerkwartiers)
- Da's mich prêl
da kan mich nie boemme
das mich glijk (=Dat is mij om het even) (Bilzers)
- da's mij lood om old iezer (=dat is mij om het even) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
