3 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `wanneer`
- men poot de aardappelen wanneer men wil, ze komen toch niet in april (=boerenregel. Aardappelen komen pas in mei uit)
- wanneer de boeren niet meer klagen, nadert het einde der dagen (=boeren klagen altijd)
- wanneer twee honden vechten om een been, loopt de derde ermee heen (=als twee strijdende personen of partijen zich richten op elkaar, kan een ander daarvan profiteren door zich datgene toe te eigenen waar om gestreden wordt)
19 betekenissen bevatten `wanneer`
- het beste paard van stal wordt overgeslagen (=grappige uitspraak wanneer iemand overgeslagen wordt)
- iets achter de hand hebben (=iets ter beschikking hebben voor wanneer het nodig mocht zijn (bv nood))
- met het mes tussen de tanden (=wanneer alles op het spel staat)
- bij nacht en ontij (werken/zijn) (=wanneer anderen slapen)
- als de dagen lengen begint de winter te strengen. (=wanneer de dagen korter worden komt de winter eraan)
- strenge heren regeren niet lang (=wanneer een baas niet een beetje soepel is wordt het voor hem erg moeilijk)
- vrienden in nood, honderd in een lood (=wanneer er zich problemen voordoen, laten vrienden je vaak in de steek)
- als het melk regent, staan mijn schotels omgekeerd (=wanneer ergens iets voordeligs te verkrijgen valt, loop ik het steevast mis)
- kan uit Nazareth iets goeds komen? (=wanneer iemand een bepaalde opvoeding heeft gehad kan daar niks goeds van verwacht worden)
- de ene dienst is de andere waard (=wanneer iemand helpt, doet men graag iets terug)
- uit het zicht, uit het hart (=wanneer iets niet meer zichtbaar is, wordt het vaak vergeten.)
- als katten muizen, mauwen ze niet (=wanneer je aan het eten bent, praat je niet zoveel)
- een open boek zijn (=wanneer je karakter eenvoudig te doorzien is)
- rust roest (=wanneer je niets doet gaat je vermogen achteruit)
- honger is de beste kok/saus (=wanneer men honger heeft, smaakt alles goed)
- in nood leert men zijn vrienden kennen (=wanneer men in de problemen zit wordt duidelijk welke vrienden daadwerkelijk iets voor je willen betekenen)
- eendracht maakt macht (=wanneer mensen samenwerken kan men veel bereiken)
- als de ene blinde de ander leidt vallen ze beiden in de gracht (=wanneer onbekwamen andere onbekwamen adviseren gaat het fout)
- goed begonnen is half gewonnen (=wat niet aangevangen wordt komt ook nooit af. / wanneer het begin van iets goed is, is de kans groter dat het goed eindigt)
50 dialectgezegden bevatten `wanneer`
- Es te in ein koers d'n twieëdje veurbiej stuks bès te d'n twieëdje! (=wanneer je in een koers de tweede voorbij steekt ben je de tweede!) (Kinroois)
- 'n Peerd en un hond hinkt um de stront (=wanneer een paard of een hond maar iets aan hun poten hebben, lopen ze mank) (Achterhoeks)
- 't dut niks hoe 't kiend hiet, as 't moar 'n noam het (=wanneer men een apparaat even niet benoemen kan) (Westerkwartiers)
- 't goa nog schriëmm va komn (=wanneer kinderen teveel plezier maken) (Kaprijks)
- 't Goa ree'nen, de verkens luup'n mee struut in uir muile (=wanneer iemand een sigaar of sigaret rookt) (Lierdens)
- 't Is bai jou nèt weduwnaarspain. (=Jij knapt altijd snel weer op wanneer je eens ziek bent.) (Zaans)
- 't is handje te ball'n of voetje te ball'n (=wanneer men moet kiezen) (Westerkwartiers)
- 't is van den trok daë moe leevn (=wanneer iemand klaagt over tocht) (Kaprijks)
- 't is verre van a gat, ge moet-er nie op zidn (=wanneer iemand hoofdpijn heeft) (Kaprijks)
- 't kakke komt veur ' t bakke (=gezegde wanneer men liet langer kan wachten voor een toiletbezoek) (Antwerps)
- 't lijt altied an 'e scheuvels, nooit an 'e rieder (=wanneer gepland succes uitblijft) (Westerkwartiers)
- 't moest strond regenen (=wanneer men wenst dat een evenement (vb. sportwedstrijd) afgelast wordt of mislukt) (Lokers)
- 't verloor'n schoap is weer trechte (=wanneer men iets teruggevonden heeft) (Westerkwartiers)
- 't woater stoat al in men oëge (=gezegde wanneer men niet langer kan wachten voor een toiletbezoek) (Antwerps)
- ' t is uit de noad (=wanneer de draad waarmee iets genaaid is losgaat) (Sint-Niklaas)
- a-ge oewèège nie kietelt, hè de nôot niks (=wanneer je jezelf niet verwent, heb je nooit iets) (Tilburgs)
- adde... (=wanneer je...) (`t-Heikes)
- Aj niks zeit hej ok niks te verantwoord'n. (=wanneer je niets zegt, heb je ook niets te verwantwoorden.) (Twents)
- Alle moders zeen bliej es hun kindj op tied en lang genóg slieëptj. (=Alle moeders zijn blij wanneer hun kind op tijd en lang genoeg slaapt.) (Kinroois)
- as de moeze zat is, is 't meel bitter. (=wanneer men vol gegeten is, gaat het eten tegenstaan) (Vechtdals)
- As het voezing es, dan goan we voeze. (=wanneer het verkiezing is gaan we stemmen) (Walshoutems)
- as ie nie rokt, ròkt ie van de wèès (=wanneer hij niet rookt, raakt hij van de wijs) (Tilburgs)
- as je de kat op 't spek bien'd wil 'er 't niet vreet'n (=wanneer iemand een aanbod weigert) (Westerkwartiers)
- As Mie kumt mi de slappe was. (=als iemand vraagt wanneer komt dit of dat als het om geld gaat is het antwoord vaak:) (Mills)
- As mien bloed karemelk wordt dan... (=Pas op, wanneer ik kwaad wordt dan...) (Giethoorns)
- as nen moes zat is, wördt 't mel bitter (=wanneer men vol gegeten is, gaat het eten tegenstaan) (Twents)
- as-t nôodeg is, zie de ginne pliesie (=wanneer het nodig is, zie je geen politie) (Tilburgs)
- assie nie rokt, ròktie van de wèès (=wanneer hij niet rookt, raakt hij de kluts kwijt) (Tilburgs)
- aziuë smijdn ze de keunènk zijn antschoens iuëk (=wanneer men iemand iets toegooit) (Kaprijks)
- bettie a'k'maai (=wanneer ik uw hond aai, bijt hij dan) (`t-Heikes)
- bezik brink altijd blijdsjap aon, èssët nie bij het koeëme, dan toch wol bij het gon (=welgekomen, wanneer vertrek je!) (Munsterbilzen - Minsters)
- Bicht, zee Pieëre van Damme en (h) ij smeet zijn vrau op de vuilkarre (=Bij het kaartspel wanneer men onbelangrijke kaarten weggeeft) (Lokers)
- cinema verniet (=wanneer je een vrouw haar slip kan zien) (Bornems)
- da's ma droegskes zenne (=uitdrukking wanneer er iemand alleen is) (Antwerps)
- Dae neet wètj wiejnieë det 'r genóg heet is einen erme mins. (=Wie niet weet wanneer hij genoeg heeft is een arme man.) (Kinroois)
- dan aet dich mer get veur d'n hònger dae kump!! (=als iemand geen honger heeft wanneer 't etenstijd is) (Steins)
- Dao zeen manskaerels diej ein wolk van ein vrouw höbbe. Es diej dus ins weg is sjientj de zón! (=Er zijn mannen die een wolk van een vrouw hebben. wanneer die dus weg is schijnt de zon!) (Kinroois)
- de daken (=wanneer was dat) (Zeeuws)
- de deugd lopt ien 't midd'n (=wanneer er drie naast elkaar lopen :) (Westerkwartiers)
- de lócht is aan ‘t ujere (=er komt regen aan (ujere: wanneer de uier van een koe vol begint te raken, voordat de koe gekalfd heeft)) (Heitsers)
- de mau steken (=de mei steken wanneer een huis klaar is om het dak te leggen wordt een takkenbos of ruiker gestoken en de arbeiders worden getrakteerd) (Meers)
- De pastuur e zenne colman gemet (=Als de pastoor een volle schaal in de kerk heeft opgehaald (bijvoorbeeld wanneer er veel begrafenissen zijn) ) (Hoeilaart)
- e mei steken (=de mei steken wanneer een huis klaar is om het dak te leggen wordt een takkenbos of ruiker gestoken en de arbeiders worden getrakteerd) (Meers)
- e`k em ( neus) nog (=tegenreactie wanneer je afgesnauwd wordt) (Kaprijks)
- è'k ik een aute muileken misschien? (=om uw ongenoegen te uiten wanneer je geen deel krijgt bij de verdeling van iets lekkers) (Lokers)
- eev'm een oogje toekniep'm (=wanneer men een fout van een ander niet wil zien) (Westerkwartiers)
- Eigelik kinne wae 't gelök allein mer es 't veurbiej is! (=Eigenlijk kennen wij het geluk alleen maar wanneer het voorbij is!) (Kinroois)
- eij ef aar bi'j 't jonk edrukt (=wanneer een meisje -onbewust- zwanger wordt) (Kampers)
- Eine wirkman kriegtj 't meiste verantwoordelikheid es get mis geit! (=Een werkman krijgt de meeste verantwoordelijkheid wanneer iets mis gaat!) (Kinroois)
- Èj schaafloper, gift 's gauw 'n rùndje! (=wanneer trakteer jij nou onderhand 'n keer?) (Helenaveens)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
