362 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `pen`
- `m knijpen (=erg zenuwachtig zijn)
- `m piepen (=er stilletjes vandoor gaan)
- aan de leiband lopen (=erg volgzaam zijn)
- aan de lopende band (=aan één stuk door; steeds maar weer)
- aan de man brengen/helpen (=verkopen)
- aan dovemans deur kloppen (=vragen terwijl men geen gunstig antwoord hoeft te verwachten)
- aan elkaar knopen (=gegevens samenvoegen)
- aan iemands lippen hangen (=aandachtig luisteren)
- achter de knopen hebben (=opgegeten hebben)
- achterna kakelen de kippen (=achteraf is het makkelijk kritiek geven)
- alle beetjes helpen (=ook kleine dingen dragen bij aan het grote geheel)
- alle registers opentrekken (=z`n uiterste best doen)
- alle vrachtjes helpen (=veel kleintjes maken een grote)
- alleen een piepend wiel krijgt olie (=door zich opvallend te gedragen bekomt men aandacht)
- als apen hoger klimmen willen, ziet men gauw hun blote billen (=iemand die meer wil dan hij kan, maakt zich snel belachelijk)
- als de herder dwaalt dolen de schapen (=als de leider het verkeerd doet weten de mensen die hem volgen niet wat ze doen moeten)
- als een lopend vuurtje (=zich snel verspreidend (van een bericht of nieuwtje))
- als het geld op is, is het kopen gedaan (=zonder liquide middelen zijn er geen uitgaven meer mogelijk)
- als het hek van de dam is lopen de varkens in het koren (=als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band)
- apen en beren op de weg zien (=bezwaren zien)
- appelen/knollen voor citroenen verkopen (=oplichten, bedriegen)
- appels voor citroenen verkopen (=iemand oplichten.)
- beter rapen aan eigen dis dan elders vlees of vis (=oost West thuis best)
- beter thuis rapen eten dan elders gebraad. (=thuis is het altijd nog het beste.)
- bij iemand aankloppen (=hulp vragen)
- breek me de bek niet open (=begin daar maar niet over, want daar kan ik heel veel negatieve dingen over vertellen)
- buiten hem om lopen (=hij heeft er geen invloed over)
- cum expensis (=met (on)kosten) (Latijn)
- daar staan klompen (=tevergeefs wachten)
- dat is de druppel die de emmer doet overlopen (=dat is maar een kleine ergernis, maar samen met wat er al gebeurd is, wordt het niet meer geaccepteerd)
- dat is een bal voor open doel (=dat is een opmerking waar een zeer voor de hand liggend weerwoord op gegeven kan worden)
- dat kan ik wel in mijn holle kies stoppen (=dat is wel een heel klein beetje)
- de bijl naar de steel werpen (=iets geheel opgeven)
- de bok slepen (=uitsloven om niks)
- de bokken van de schapen scheiden (=de goeden van de kwaden scheiden)
- de broek lappen en het garen toegeven (=er veel verlies aan overhouden)
- de dampen aandoen (=pesten)
- de degen/harnas aangespen (=zich op de strijd voorbereiden)
- de deur platlopen (=steeds weer bezoeken)
- de drempel platlopen (=steeds opnieuw bezoeken)
- de een scheert schapen, de ander varkens (=het is ongelijk verdeeld in de wereld)
- de eigen boontjes doppen (=de eigen zaken regelen zonder hulp van anderen)
- de eindjes (niet) aan elkaar knopen (=(niet) rond komen (met z`n inkomen))
- de gelegenheid bij de haren grijpen (=de kans niet laten voorbijgaan)
- de handen dicht mogen knijpen (=van geluk mogen spreken)
- de huid van de beer niet verkopen voor hij geschoten is (=je moet niet al willen genieten van wat men nog niet verworven heeft)
- de jongste schepen wijst het vonnis (=de kinderen willen het het best weten)
- de kantjes er van aflopen (=zijn best niet doen)
- de kap op de tuin werpen (=zijn priester- of kloostergelofte verbreken)
- de kat in het donker knijpen (=kwaad doen waar niemand het ziet)
247 betekenissen bevatten `pen`
- het licht zien (=1: begrijpen wat men daarvoor nog niet begreep 2: geboren worden, ontstaan)
- wat de heren wijzen moeten de gekken prijzen (=aan beslissingen van het hoger gezag moet men zich onderwerpen)
- op het kussen helpen (=aan de macht helpen)
- niet in iemands schaduw kunnen staan (=aan iemand absoluut niet kunnen tippen)
- iemands maat niet kunnen halen (=aan iemand niet kunnen tippen)
- in de kiem smoren (=al van bij het begin doen stoppen)
- alle baat helpt zei de schipper, en hij blies in het zeil (=alle beetjes helpen)
- een oortje gespaard is een oortje gewonnen. (=alle beetjes helpen als je spaart.)
- overdag hebben waar men `s nachts van droomt (=alles zomaar in de schoot geworpen krijgen)
- hoop doet leven (=als je kan hopen op betere tijden, dan krijg je toch weer levenslust / zo lang je nog hoop hebt zijn er ook nog mogelijkheden)
- als de armoede binnenkomt vliegt de liefde het venster uit (=armoede betekent vaak het einde van vriendschappen en relaties)
- hoogmoed deed nooit iemand goed. (=arrogantie en overmoed zijn slechte eigenschappen)
- op heterdaad betrappen (=betrappen tijdens de misdaad)
- je kan geen kei het vel afstropen (=bij de arme valt niets te rapen)
- je kan geen kaalkop bij het haar vatten (=bij de arme valt niets te rapen)
- van een leien dakje gaan (=bijzonder vlot en zonder problemen verlopen)
- vasthouden aan een strootje (=blijven hopen op een kleine kans.)
- op de boom verkopen (=boomvruchten verkopen voor ze geplukt zijn)
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat is het begin van het einde (=dat is het begin van iets dat uiteindelijk verkeerd zal aflopen)
- dat raak je aan de straatstenen niet kwijt (=dat is niet te verkopen)
- dat is een brug te ver (=dat is te hoog gegrepen)
- dat is alleen voor pater en mater en niet voor het hele convent (=dat is voor jou te hoog gegrepen)
- de boer op gaan (=de (niet-fysieke) markt opgaan om iets te verkopen / verdwalen / de stad verlaten)
- in het honderd sturen/lopen (=de boel met opzet mis laten lopen, in de war laten lopen)
- in de tredmolen lopen (=de dagelijkse sleur volgen - zich onderwerpen)
- in de kerk geboren zijn (=de deur open laten staan)
- tussen de regels door lezen (=de diepere betekenis van een tekst begrijpen)
- goede papieren hebben (=de goede eigenschappen hebben (voor een baan))
- de jongste ezel moet het pak dragen (=de jongste moet de vervelende klusjes opknappen)
- door het kluisgat aan boord komen (=de lagere rangen doorlopen alvorens bevelhebber te worden)
- het lieve leventje gaande (=de ruzie begonnen - de poppen aan het dansen)
- de lens is uit de wagen (=de zaak is vastgelopen)
- je beslag krijgen (=definitief ten einde lopen , beslist worden)
- niet kunnen rijmen (=dingen die niet met elkaar kloppen of het samen niet kunnen begrijpen)
- er geen touw aan vast kunnen knopen (=door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld)
- in de fuik lopen (=door eigen stommiteiten in een valstrik lopen)
- een spaak in het wiel steken (=door iemands ingrijpen gaat een plan van de ander niet door)
- eigen roem/lof stinkt (=door over jezelf op te scheppen maak je een nare indruk)
- een slaapmutsje nemen (=een borreltje nemen voor het slapen gaan)
- een goede buur is beter dan een verre vriend (=een goede buur kan je beter helpen dan een verre vriend)
- de nacht is een goede raadsman. (=een nachtje slapen is goed bij het nemen van beslissingen)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- een ongeluk komt te paard en gaat te voet (=een ongeluk is snel gebeurd, maar de gevolgen slepen lang aan)
- het tij keren (=een ontwikkeling stoppen. Bijvoorbeeld ten aanzien van het toenemen van zinloos geweld. Zie getij)
- schrijven en wrijven (=een pennenstrijd voeren)
- iemand op de vingers tikken (=een standje geven, berispen)
- het vuur uit de sloffen lopen (=een uiterste inspanning leveren door hard te lopen)
- een vreemde eend in de bijt (=een vreemd exemplaar in de groep. (Een bijt is een opening in het ijs))
- water naar de zee dragen (=een zinloos karwei opknappen)
7 dialectgezegden bevatten `pen`
- 't is met gien pen te beschriev'm (=dit is gewoon niet te begrijpen!) (Westerkwartiers)
- dit's met gien pen te beschriev'm (=dit gaat alle perken te buiten) (Westerkwartiers)
- èn zën pen kraupe (=schrijven) (Munsterbilzen - Minsters)
- hij deupt zien pen ien gal (=hij schrijft een hele boze brief) (Westerkwartiers)
- ie vroeg om pen en inkt (=hij schreeuwde hard) (Zeeuws)
- n toeng és sjerper danne mes (=een pen is sterker dan een zwaard) (Bilzers)
- Um pen en ink roope (=Moord en Brand schreeuwen) (Mechels (NL))
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
