444 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ko`
- aan alle dingen komt een eind. (=alles verandert)
- aan beurt komen (=aan werk geraken)
- aan de galg komen (=ter dood veroordeeld worden)
- aan het kortste eind trekken (=in de ongunstigste positie zijn / verliezen)
- aan het licht komen (=bekend worden van ongunstige dingen)
- aan zijn gerief komen (=vinden wat men nodig heeft (inz. seksuele behoeften))
- aan zijn trekken komen (=krijgen wat diegene graag wilt en fijn/leuk vindt)
- al het goede komt van boven (=alle zegen komt van god)
- alles komt uit al moesten de kraaien het uitbrengen (=de waarheid komt altijd uit)
- alles kort en klein slaan (=de hele inboedel kapot slaan)
- als bijen naar de honing komen (=met velen komen en sterk gemotiveerd zijn)
- als de armoede binnenkomt vliegt de liefde het venster uit (=armoede betekent vaak het einde van vriendschappen en relaties)
- als de berg niet tot Mohammed komt, zal Mohammed tot de berg gaan (=genoegen nemen met wat er beschikbaar/mogelijk is)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- als de nood aan de man komt (=als het ernstig wordt)
- als de rechte Adam komt gaat Eva mee (=gezegd van `n meisje dat liever niet wil trouwen)
- als de vis goedkoop is stinkt ze (=de herkomst ergens van is niet te vertrouwen)
- als een kip zonder kop (=zonder beraad, onbesuisd)
- als het geld op is, is het kopen gedaan (=zonder liquide middelen zijn er geen uitgaven meer mogelijk)
- als het hek van de dam is lopen de varkens in het koren (=als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band)
- als honden konden bidden zou het kluiven regenen (=als is een niet ter zake doende opmerking)
- als niet komt tot iet dan is het allemans verdriet (=een `parvenu` heeft dikwijls kapsones)
- als niet komt tot iet kent iet zichzelf niet (=een `parvenu` heeft dikwijls kapsones)
- als proefkonijn dienen (=dienen voor een of ander experiment)
- als puntje bij paaltje komt (=als het erop aankomt)
- als winnaar/beste uit de bus komen (=iets of iemand blijkt het beste te zijn)
- anderhalve man en een paardenkop (=weinig aanwezigen)
- appelen/knollen voor citroenen verkopen (=oplichten, bedriegen)
- appels voor citroenen verkopen (=iemand oplichten.)
- bang zijn zich aan koud water te branden (=erg voorzichtig zijn)
- bederf geen pannenkoek om een ei (=op kleine dingen bezuinigen kan grotere gevolgen hebben)
- berouw komt na de zonde (=als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw)
- beslagen ten ijs komen (=goed voorbereid zijn)
- bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien (=bij gebrek aan het goedkope, het dure gebruiken)
- bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien. (=bij gemis aan het gewone moet men zijn toevlucht soms wel tot iets duurders nemen.)
- bij het scheiden van de markt leert men de kooplui kennen (=iemands ware karakter blijkt pas als het erop aankomt)
- bij Sint Joris in de kost zijn (=ergens gratis eten)
- bijna is nog niet half en een koe is nog geen kalf (=iets bijna hebben is hetzelfde als iets helemaal niet hebben)
- binnen de kortste keren (=heel snel, bijna onmiddellijk)
- boontje komt om zijn loontje (=hij krijgt wat hij verdient, de gevolgen zal iemand altijd wel een keer moeten gaan dragen)
- boven water komen / boven water halen (=tevoorschijn komen / tevoorschijn halen, verschijnen, opduiken)
- daar is kop noch staart aan te vinden (=daar geraak je niet uit wijs)
- daar kan niets van inkomen (=dat zal niet lukken)
- daar komt de zwarte kat in (=daar komt ruzie van)
- daar komt een schip met zure appels (=daar komt een stevige regenbui aan)
- daarmee is de kous af. (=er wordt geen aandacht meer aan gegeven)
- dank je de koekoek (=mij niet gezien!)
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat haal je de koekoek (=mij niet gezien!)
- dat is andere koek (=dat is heel iets anders)
422 betekenissen bevatten `ko`
- de eindjes (niet) aan elkaar knopen (=(niet) rond komen (met z`n inkomen))
- met zijn neus in de boter vallen (=(Onverwacht) goed terechtkomen)
- met zijn gat in de boter vallen (=(onverwacht) goed terechtkomen)
- er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan (=aan alles komt een einde)
- aan de vruchten kent men de boom (=aan de nakomelingen kent men de ouders)
- over de drempel komen (=aan huis komen)
- werelds goed is eb en vloed (=aardse goederen komen en gaan)
- zo welkom als een hond in de keuken (=absoluut niet welkom)
- met de vork schrijven (=afzetten, meer kosten rekenen dan werkelijk gemaakt)
- het lood al in de bil hebben (=al gestraft zijn voor iets. (geschoten zijn met een loden kogel))
- in de lucht zitten (=algemeen voorkomen)
- het gelag betalen (=alle kosten moeten betalen terwijl ook anderen er schuld aan hebben)
- geld stinkt niet (=alle manieren om aan geld te komen zijn toegestaan)
- al het goede komt van boven (=alle zegen komt van god)
- de bastaard van de graaf wordt later bisschop (=alleen hoge heren kunnen hun buitenechtelijke kinderen een toekomst bieden)
- zonder geluk vaart niemand wel (=alleen met hard werken komt men er niet, ook een beetje geluk is nodig om ergens te komen)
- voor niets gaat de zon op (=alles kost geld en/of moeite)
- komt men over de hond, dan komt men over de staart (=als de grootste moeilijkheden overwonnen zijn, dan komt de rest vanzelf)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- liggende maan, staande matrozen. (=als de maan op zijn kant staat komt er storm op zee)
- komt tijd komt raad (=als er genoeg tijd overheen gaat, komt de oplossing vanzelf)
- hoe meer vis, hoe droever water (=als er meer mensen komen valt er minder te verdelen (erfenissen))
- berouw komt na de zonde (=als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw)
- als puntje bij paaltje komt (=als het erop aankomt)
- bij nacht zijn alle katjes grauw en alle mondjes even nauw (=als het erop aankomt zijn we allen gelijk)
- mei koel en wak, veel koren in de zak. (=als het in mei nat en koud is wordt de opbrengst hoog)
- lieg ik, dan lieg ik in commissie (=als ik niet de waarheid vertel komt dat omdat ik niet beter weet of vertel wat anderen vertellen)
- gaan doet komen (=als je ergens moeite voor doet komen dingen ook jouw kant op)
- niet geschoten is altijd mis (=als je het niet probeert, komt er ook niks van)
- elke dag een draadje is een hemdsmouw in een jaar (=als je iedere dag een beetje doet komt het karwei uiteindelijk klaar)
- belofte maakt schuld (=als je iets beloofd hebt moet je dat ook nakomen)
- gereed geld dingt scherp. (=als je meteen betaalt gaat de verkoop sneller)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- als de kan vol is, loopt zij over. (=als je te veel drinkt komt het er weer uit)
- een groene Kerstmis een witte Pasen. (=als Kerst warm is wordt Pasen koud)
- wat men afdingt is het eerst betaald (=als men het goedkoop krijgt, is het vlugger betaald)
- wat het huis verliest, brengt het weer terug (=als men iets in huis zoek maakt, komt het meestal vanzelf weer tevoorschijn)
- men moet de schapen scheren maar niet villen (=als men uit hebberigheid de inkomstenbron opoffert heeft men niets meer voor in de toekomst)
- armoede zoekt list. (=armoede dwingt om op zoek te gaan naar alternatieve manieren om rond te komen)
- goed uit de verf komen (=beter tot uiting komen of succesvoller zijn dan verwacht.)
- met hangende pootjes thuiskomen (=bewust van schuld (thuis)komen / zeer tegen zijn zin)
- bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien (=bij gebrek aan het goedkope, het dure gebruiken)
- elk zijn meug, zei de boer en hij at paardenkeutels in plaats van vijgen. (=boeren zijn koppige mensen die hun eigen zin doen)
- men poot de aardappelen wanneer men wil, ze komen toch niet in april (=boerenregel. Aardappelen komen pas in mei uit)
- de aardappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- op de boom verkopen (=boomvruchten verkopen voor ze geplukt zijn)
- met opgestoken/opgestreken/opgezet zeil naar iemand toe gaan (=boos naar iemand toe gaan of boos bij iemand binnen komen)
- daar komt een schip met zure appels (=daar komt een stevige regenbui aan)
- daar komt de zwarte kat in (=daar komt ruzie van)
- dat is geen geld (=dat is erg goedkoop als je ziet wat je ervoor krijgt)
3 dialectgezegden bevatten `ko`
- Better ene ko met 'n beste vlaai, dan 'n hele trop met 'n bult lawaai (=Beter maar een keer raak, dan alleen opschepperij) (Winterswijks)
- De ko geit kauve (=De koe moet baren) (Steins)
- Zoe kô as unne reek (=Heel kwaad) (Zurriks)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
