4 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `gezegd`
- dat is makkelijker gezegd dan gedaan (=het valt in de praktijk nog niet mee)
- een haastig woord is gauw gezegd. (=zeg geen dingen zonder eerst na te denken)
- eens gezegd, blijft gezegd (=als iemand iets belooft moet die dat ook uitvoeren)
- makkelijker gezegd dan gedaan (=het is eenvoudiger om iets te zeggen dan om het ook daadwerkelijk uit te voeren)
53 betekenissen bevatten `gezegd`
- iets op je lever hebben (=dat je nog iets wilt uiten, dat er iets is dat je heel erg dwars zit en dat gezegd moet worden)
- het heen en weer krijgen (=diarree krijgen - vooral gezegd van iets dat helemaal niet bevalt)
- thuis is in je schuur (=dit wordt gezegd als je weinig thuis bent)
- de pan uit vliegen (=erg snel stijgen (inz. gezegd over prijzen))
- het gras kunnen horen groeien (=erg verwaand zijn - ook gezegd als het ergens muisstil is)
- wat baten kaars of bril, als de uil niet zien en wil. (=gezegd als een koppig iemand advies of hulp negeert)
- je kan er je kont niet keren (=gezegd als het erg druk is)
- je moet om de beurt ademhalen (=gezegd als het erg druk is)
- over de koppen kunnen lopen (=gezegd als het erg druk is)
- met de benen buiten hangen (=gezegd als het erg druk is)
- als het varken zat is, gooit het de bak om. (=gezegd als iemand geen dankbaarheid toont)
- de deugd zit in het midden. (=gezegd als iemand tussenin zit)
- er wordt een erfenis verdeeld. (=gezegd als iets erg lang duurt)
- op één been kan je niet lopen. (=gezegd als je één drankje gehad hebt en meer wilt)
- dood gaan we allemaal. (=gezegd als je iets ongezonds doet)
- arbeid is voor de dommen. (=gezegd als je liever op twijfelachtige wijze geld verdient dan op een eerlijk manier)
- achterom is kermis (=gezegd als voorlangs niet de voorkeur heeft)
- een nieuwe voordeur krijgen (=gezegd bij het bereiken van een tiende levensjaar, dus 10, 20, 30 etc.)
- een goede gevel versiert het huis. (=gezegd over mensen met een grote neus)
- als de rechte Adam komt gaat Eva mee (=gezegd van `n meisje dat liever niet wil trouwen)
- beer op sokken (=gezegd van een dik, plomp persoon)
- het regent bakstenen (=gezegd van een hevige hagelbui)
- goed van de tongriem gesneden (=gezegd van een vlotte prater)
- Hollands welvaren (=gezegd van een zeer gezond uitziend persoon)
- iets in zijn holle kies kunnen stoppen (=gezegd van eten : het is de moeite niet, het is te weinig)
- zo komt het luie zweet eruit (=gezegd van iemand die hard werkt)
- het grondsop is voor de goddelozen (=gezegd van iemand die het laatste restje uitdrinkt)
- de maan komt al door de bomen/wolken (=gezegd van iemand die kaal begint te worden)
- een holle darm. (=gezegd van iemand die veel eet)
- een tong als een scheermes (=gezegd van iemand die venijnig uithaalt met woorden)
- alle goede dingen bestaan in drieën (=gezegd van iets waarvan men er twee heeft en een derde wil krijgen)
- in de kleinste potjes zit de beste pommade/zalf (=gezegd van uitzonderlijk kleine personen)
- het oude liedje (=het al zo vaak gebeurde of gezegde)
- het is de toon die de muziek maakt (=het gaat om de manier waarop iets gezegd wordt)
- niets nieuws onder de zon (=het lijkt nieuwe informatie, maar is al eerder gezegd)
- het hoge woord is er uit (=het onaangename is gezegd)
- het harde woord moet eruit (=het onaangename moet gezegd worden)
- hij zeit wat (=honend gezegd van iemand die iets stoms zegt)
- een open deur intrappen (=iets doen wat niet nodig is of iets wat al gezegd of gedaan is nog een keer doen)
- je oren niet geloven (=iets wat gezegd wordt, niet kunnen geloven)
- van Lillo komen (=je dom houden. Volgens de overlevering vindt dit gezegde zijn oorsprong in het (ontkennende) gedrag van de inwoners van Fort Lillo na een aan hen toegeschreven roofoverval op een boerderij te Waarde in 1579)
- de wind van voren krijgen (=kritiek krijgen, direct gezegd worden wat er mis is)
- je mond voorbij praten (=meer zeggen dan dat er gezegd mag worden en/of het verklappen van een geheim)
- sit venia verbo (=met toelating gezegd)
- er op inhaken (=reageren op iets dat gezegd is en daar verder op doorgaan)
- hoe later op de avond/dag hoe schoner volk (=schertsend gezegd bij het laat binnenkomen van vrienden of familie)
- een garnaal heeft ook een hoofd (=schertsend gezegd van een kind dat koppig aan zijn mening vasthoudt)
- zo dicht als een zeef. (=spottend gezegd van iets met veel zwakke plekken)
- zuivel op zuivel is voer voor de duivel (=werd gezegd als je te veel zuivel at terwijl het schaars was)
- de kleintjes vallen niet groot (=wordt gezegd als eerder kleine vruchten verkocht worden)
50 dialectgezegden bevatten `gezegd`
- (De meeste mensen gaan dood in bed) gekscherend gezegd als iemand aangeeft naar bed te gaan. (=Op berre goat de meeste mens'n doohd) (Epers)
- ` Dat waor nog 'ns get veur in de Zònjèse brook` (=wordt gezegd over een langvormig voorwerp) (Steins)
- `ònger òs gezag en gezwege` (=wordt gezegd als iets vertrouwelijk is.) (Steins)
- ' ès rapper gezaach dan gedoeën (=het is sneller gezegd dan gedaan) (Munsterbilzen - Minsters)
- 'kem het gezêi (=iets gezegd hebben) (Antwerps)
- 'n goeie haan die is niet vet (=gezegd over een magere man) (Westfries)
- 'n zweeloeër (=iemand die net doet of ie niet gehoord heeft wat er is gezegd) (Weerts)
- 't es verloren gezeid (=vergeefs gezegd) (Lovendegems)
- 't is veele volk in de stoasje: gezegd van een weelderige boezem (=er is veel volk in de statie) (Klemskerks)
- ’t és skuë gerief mur ge meug ‘et nie in uis émmen (='t is een mooie vrouw, maar je mag ze niet in huis hebben (smalend gezegd door mannen over een vrouw, )) (Meers)
- ' t plat is er af (=gezegd van een baby die enkele maanden oud is) (Leefdaals)
- ' t zien goe' geeëstn die keeërn: gezegd als welkomstgroet als iemand na enige tijd terugkeert naar de plek van de spreker. (='t Zijn goede geesten die keren) (Klemskerks)
- A'j de kont uutleent, mo'j deur de ribbe driete (=gezegd tegen iemand die iets uitgeleend heeft zonder het teruggekregen te hebben) (Barghs)
- a't een (h) oend gewist, je beeët: gezegd als iemand iets niet opmerkt of niet vinden kan wat vlak in zijn nabijheid staat of ligt (=had het een hond geweest, hij beet) (Klemskerks)
- Alexaander, alles veur maai en niks veur een aander (=wordt gezegd tegen een egoist) (Antwerps)
- alle boatn (h) elpm, zei 't muuzetje, en 't piste in de zeeë (traditionele zei-spreuk, die gezegd wordt als iemand met goede bedoelingen iets doet waarvan men van tevoren weet dat het bitter weinig zal uithalen) (=alle baten helpen, zei 't muisje, en 't piste in de zee) (Klemskerks)
- anne van de koesj of trauën (=handen van de koets of trouwen gezegd tegen iemand die een gehuwde vrouw niet ongemoeid wil laten) (Meers)
- as eemes alles wis, waas boôre gein arigheid (=wordt gezegd als iemand zegt: als......) (Weerts)
- as eure kop op 'n vêrreke stông, lözje neemus geinen huidkieës mieër (=wordt gezegd tegen iemand die erg lelijk is) (Weerts)
- As slummeke slum dood is muegde gij dem zijn (=Als iemand iets heel dom gezegd heeft) (Herentals)
- asje alles van teveure wisj, ging dje ligge veur dèje veeltj... (=wordt gezegd als iemand zegt: `als ik dat geweten had........`.......) (Weerts)
- Bès doe in de kirk gebaore!! (=wordt gezegd tegen iemand die altijd de deur achter zich open laat) (Steins)
- betaul'n: D'n dèdde kieë betaul'n! (=De derde keer betalen (werd gezegd als je iemand 2x kort na elkaar tegen 't lijf liep)) (Lebbeeks)
- da heb ik tog gezeed (=Dat heb ik toch gezegd) (Liessents)
- Da hemmik toch nie gezee (=Dat heb ik toch niet gezegd) (Leopoldsburgs)
- Da mag best us gezeed worre (=Het mag eens gezegd worden) (Valkenswaards)
- da zeejde gij (=dat heb jij gezegd) (`t-Heikes)
- Da-w ze nog langen maggn lusten, kriegn zal wel gaon (=Wordt wel eens gezegd bij het aanbieden van een borreltje) (Giethoorns)
- da's makkel'ker zeit dan doan (=dat is sneller gezegd dan gedaan) (Westerkwartiers)
- dae gein puine hieët, hieët ouch gein land (=wordt gezegd als iemand klaagt over te veel onkruid) (Weerts)
- dae haet ein stöm ôm koks (= cokes) te kloppe. (=wordt gezegd van een man met een harde zware stem) (Steins)
- dae höb ich effe de warre gewesje (=die heb ik het even gezegd) (Aelsers)
- dae höbbe ze ziene jas oetgewrónge (=ze hebben hem eens goed de waarheid gezegd) (Heitsers)
- dae pieptj wi-j 'n aoj pörs (=wordt gezegd van iemand die kortademig is) (Weerts)
- Dao haet zich al 'ns eine doead gesjöd!! (=wordt gezegd tegen iemand die de kaarten te lang schud.) (Steins)
- dao vrit geinen hòntj broead van (=wordt gezegd over de scheldwoorden die iemand te horen krijgt.) (Steins)
- das gekald ! (=dat heb je goed gezegd) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat ei jzelf ezeid (=dat heb je zelf gezegd) (Zeeuws)
- dat es noga t'iën en t'ander (=daar is het laatste woord nog niet over gezegd) (Moes)
- dat hest mooi zeid (=dat heb je mooi gezegd) (Westerkwartiers)
- Dat höbs doe taege geine gek gezag (=Dat is niet aan dovemansoren gezegd) (Sittards)
- De baker had er gien skuld an. (=gezegd als iemand op hoge leeftijd is overleden.) (Westfries)
- dè hak gezeed gehaj (=dat heb ik gezegd ja) (Eindhovens)
- De hettie zelluf gezeed gehad (=Dat heeft hij zelf gezegd) (Eindhovens)
- de koe stuuetj dich (=werd gezegd als iemand te dik de boter op de boterham smeerde) (Heitsers)
- dè kos gin stèùte lije. (=daar kon geen goed woord over gezegd worden.) (Tilburgs)
- de moes goed tësse de laantsjes konne laeze (=luister goed naar wat er gezegd wordt, maar nog meer naar wat er niet gezegd wordt) (Munsterbilzen - Minsters)
- de mooërt gestookng / gesteekng zien: om het leven gekomen zijn. Wordt vooral gezegd van ongedierte. Ook van personen van wie men een afkeer had (=de moord gestoken zijn) (Klemskerks)
- de pestoeër duit ouch gein twieë mèsse väör ’t zelfdje geldj (=als er één keer iets gezegd wordt, is het genoeg; je moet beter opletten als je iets niet de eerste keer meekrijgt) (Heitsers)
- de soep en de väörmiddig, kins se zoeë lank make as se wils (=wordt gezegd als iemand aan het treuzelen is) (Heitsers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
