790 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `or`
- een haas is graag waar hij geworpen is. (=ieder wil graag zijn waar hij geboren is)
- een haastig woord is gauw gezegd. (=zeg geen dingen zonder eerst na te denken)
- een harde dobber (zijn/worden) (=niet gemakkelijk (zijn/worden))
- een hartje zonder zorg (=een zorgeloos iemand)
- een hen met sporen. (=een bazige vrouw.)
- een hoge borst opzetten (=eigenwijs en hoogmoedig zijn)
- een kaars voor de duivel branden (=slechte daden goedpraten omdat er je er voordeel uit kan halen)
- een knorhaan pikken (=een dutje doen)
- een korf krijgen (=afgewezen worden)
- een kort liedje is gauw gezongen (=het onaangename gaat snel genoeg voorbij)
- een kruisje is genoeg voor een boterham uit het vuistje (=voor een gewone broodmaaltijd moet niet te veel gebeden worden)
- een lans breken voor iemand (=het voor iemand opnemen, voor iemand de best doen diegene ergens mee te helpen iets te verkrijgen)
- een leven als een oordeel (=een verschrikkelijk lawaai)
- een man een man, een woord een woord (=als je iets hebt beloofd, dan moet je je daar ook aan houden)
- een mens moet werken voor de brok en voor de rok. (=je moet werken om te kunnen eten en kleding te kunnen kopen.)
- een mooi span voor een bokkenwagen (=een zonderling koppel)
- een morse muur is snel afgebroken (=een slechte zaak gaat niet lang mee)
- een nieuwe bron aanboren (=een nieuwe manier vinden om iets te krijgen)
- een nieuwe voordeur krijgen (=gezegd bij het bereiken van een tiende levensjaar, dus 10, 20, 30 etc.)
- een oorblazer (=een kwaadspreker)
- een oortje gespaard is een oortje gewonnen. (=alle beetjes helpen als je spaart.)
- een oortje in vieren zouden bijten (=erg gierig zijn)
- een open oog voor iets hebben (=voor iets open staan)
- een oud paard hoort graag het klappen van de zweep. (=een oud persoon hoort graag verhalen over het oude vakmanschap)
- een oud voerman hoort nog graag het klappen van de zweep (=iemand die oud is vindt het fijn te praten over dingen van vroeger)
- een paard dat stormt en een meisje dat wil trouwen zijn niet tegen te houwen. (=niet tot iets anders te bewegen)
- een paard, dat voor de tweede keer de sprong niet neemt, neemt hem ook voor de derde keer niet. (=iemand die al twee keer geen beslissing durft te nemen, komt nooit tot een besluit)
- een pakje wordt een zakje. (=als je een probleem niet aanpakt kan het zich uitbreiden en erger worden.)
- een plaat voor je hoofd hebben (=kortzichtig zijn, niet open staan voor de omgeving)
- een Salomonsoordeel vellen (=met een heel vraagstuk een zeer wijze en goede beslissing nemen)
- een schot voor de boeg (=een uitspraak of vraag als eerste aanzet tot een gesprek of discussie (eigenlijk: een waarschuwingsschot))
- een schot voor open doel. (=iets zo eenvoudig dat het bijna onmogelijk is om te falen)
- een slok op een borrel schelen (=een groot verschil maken)
- een snee in het oor hebben (=dronken zijn)
- een snor aan hebben (=lichtjes dronken zijn)
- een spreekwoord is een waar woord. (=spreekwoorden bevatten vaak waarheden of nuttige lessen waar je van kunt leren)
- een stalen voorhoofd hebben (=onbeschaamd zijn)
- een streep door de rekening halen (=de schuld van iemand kwijtschelden en het er niet meer over hebben)
- een streep door de rekening. (=het gaat onverwacht niet door)
- een streepje voor hebben (=meer mogen dan een ander, minder gauw straf krijgen)
- een twistappel vormen (=een onderwerp van ruzie/conflict/onenigheid zijn)
- een verborgen agenda hebben (=een doel hebben dat voor de anderen verborgen gehouden wordt, bijvoorbeeld in een samenwerkingsverband)
- een vogel die te vroeg zingt, wordt `s avonds van de kat gegeten. (=wie al te jong naar genot streeft, gaat te gronde.)
- een vogel voor de kat (=een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden)
- een woord op zijn pas is een daalder waard (=spreken op het juiste ogenblik is waardevol)
- een woord op zijn pas is zo goed als geld in de tas (=spreken op het juiste ogenblik is waardevol)
- een zuiver geweten is het beste oorkussen. (=als je eerlijk bent slaap je gerust)
- een zwak voor iets of iemand hebben (=iets/iemand leuk of aardig vinden)
- eerst komt het eten dan de moraal. (=overleven is belangrijker dan het volgen van regels.)
- eieren voor je geld kiezen (=met minder genoegen nemen dan men eerder wilde)
1299 betekenissen bevatten `or`
- wie de pot breekt betaalt de scherven (=de veroorzaker van schade moet de situatie zelf rechtzetten.)
- de kaas niet van het brood laten eten (=de voordelen niet zomaar laten afpakken)
- weten waar de aal kruipt (=de ware bedoelingen van iemand doorzien)
- mundus vult decipi (=de wereld wil bedrogen worden)
- overstag raken (=de wind van voren krijgen)
- het gras voor de voeten wegmaaien (=de woorden uit de mond nemen - alle kansen ontnemen)
- de leer veroordelen maar de leraar sparen (=de wortel van het probleem niet aanpakken)
- de peer is nog niet rijp (=de zaak is nog niet in orde)
- het varken is door de buik gestoken (=de zaak is vooraf bedisseld)
- je schaapjes op het droge hebben (=de zaken op orde hebben of voldoende hebben om niet meer te hoeven werken)
- kreupel wil altijd voordansen (=de zwaksten willen het hoge woord hebben)
- je beslag krijgen (=definitief ten einde lopen , beslist worden)
- dood en begraven zijn (=definitief voorbij zijn.)
- bezint eer ge begint (=denk goed na over de gevolgen voordat je actie onderneemt)
- zwijgen en denken zal niemand krenken. (=denk na voor je iets zegt wat pijn kan doen)
- van hetzelfde laken een pak (=dezelfde soort aanpak of respons)
- het heen en weer krijgen (=diarree krijgen - vooral gezegd van iets dat helemaal niet bevalt)
- dat zaakje zal wel doodbloeden (=die kwestie zal geleidelijk aan wel worden vergeten)
- die is niet voor de poes (=die moet als tegenstander niet onderschat worden)
- het haasje zijn (=diegene zijn die er voor opdraait, het slachtoffer)
- als proefkonijn dienen (=dienen voor een of ander experiment)
- je kan niet door een muur lopen, behalve als er een deur in zit (=dingen kunnen alleen gedaan worden als er een reële kans toe is)
- schijn bedriegt (=dingen zijn niet altijd zoals ze zich voordoen)
- thuis is in je schuur (=dit wordt gezegd als je weinig thuis bent)
- wie schrijft, die blijft. (=documenteer alles goed voor je eigen bestwil)
- voorzichtigheid is de moeder der wijsheid (=doe het voorzichtig, dan komt er geen schade)
- Oost-Indisch doof zijn (=doen alsof er niets gehoord wordt)
- een hoge toon aanslaan (=doen alsof je het voor het zeggen hebt / luid en dwingend spreken)
- zwoerd achter je oren hebben. (=doen alsof je iets niet hoort.)
- bot gegeten hebben (=dom geboren zijn en zo blijven)
- door de bomen het bos niet meer zien (=door alle details het overzicht verliezen)
- genadebrood eten (=door anderen onderhouden worden)
- je trekken thuis krijgen (=door anderen op dezelfde manier behandeld worden als je hun behandelde (bv met een streek))
- met een gouden hengel vissen (=door bedrog zijn doel halen)
- de wal keert het schip (=door beperkingen enigerlei niet verder kunnen)
- goed gereedschap is het halve werk (=door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard)
- er geen touw aan vast kunnen knopen (=door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld)
- in goede aarde vallen (=door de ontvanger goed ontvangen worden)
- recht praten wat krom is (=door een ingewikkelde, onjuiste redenering een onzuivere situatie, daad of besluit trachten van een rechtvaardiging te voorzien)
- een ongeluk zit in een klein hoekje (=door een kleine fout kunnen gemakkelijk erg nare ongelukken gebeuren)
- je achter de oren krabben (=door een onverwachte, zorgelijke ontwikkeling tot nadenken gestemd zijn)
- een zware pijp roken (=door eigen schuld in moeilijkheden komen)
- in de fuik lopen (=door eigen stommiteiten in een valstrik lopen)
- je uit de markt prijzen (=door eigen toedoen laten anderen diegene links liggen)
- een Babylonische spraakverwarring (=door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan)
- reageren met de voeten (=door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is)
- gierigheid is de wortel van alle kwaad (=door gierigheid ontstaan er veel problemen en is er veel ellende in de wereld)
- niet door mensenhanden gebouwd (=door God of natuur tot stand gebracht)
- een proefballonnetje oplaten (=door het doen van een uitspraak de mening van anderen peilen)
- ipso facto (=door het feit zelf)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
