790 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `or`
- door de bril van een ander zien (=de mening van een ander blind vertrouwen)
- door de kajuitsramen aan boord komen (=onmiddellijk bevelhebber worden, zonder eerste ondergeschikte te zijn geweest)
- door de knieën gaan (=ergens met tegenzin mee akkoord gaan)
- door de mand vallen (=doorzien worden)
- door de mazen van het net glippen/kruipen (=op het nippertje ontsnappen)
- door de molen halen (=een zeer uitgebreide procedure doen ondergaan)
- door de neus boren (=iemand anders iets de mogelijkheid ontnemen)
- door de ouderdom wordt de wolf grijs. (=mildheid komt met de jaren)
- door de spitsroeden lopen. (=veel kritiek krijgen, gestraft worden)
- door de wol geverfd zijn (=brutaal , schaamteloos zijn)
- door de ziel gaan (=erg pijnlijk of verdrietig zijn)
- door de zure appel (heen)bijten (=het onaangename doen of over zich heen laten gaan)
- door dik en dun (=in goede en slechte tijden / alles overhebben voor iemand)
- door een donkere bril bekijken (=op een pessimistische manier bekijken)
- door een eiken plank kunnen zien als er een gat in zit (=niet zo bijzonder zijn als je je voordoet)
- door en door kennen (=precies weten hoe iemand is)
- door het behang gaan (=voor schut gezet worden)
- door het hennepen venster kijken (=opgehangen worden)
- door het ijs zakken (=niet aan de verwachtingen voldoen.)
- door het kluisgat aan boord komen (=de lagere rangen doorlopen alvorens bevelhebber te worden)
- door het lint gaan (=door woede je emoties niet (meer) onder controle kunnen houden)
- door het oog van de naald kruipen (=op het nippertje ontsnappen)
- door het verleden achtervolgd worden (=problemen of fouten van vroeger blijven invloed hebben.)
- door merg en been gaan (=hartverscheurend zijn)
- door merg en been gaan/dringen/snijden (=buitengewoon kwetsend of doordringend zijn)
- door schade en schande wordt men wijs (=een mens leert het beste van z`n fouten)
- door vragen wordt men wijs (=door het stellen van vragen kun je veel te weten komen en veel kennis opdoen)
- doorgaan tot het gaatje (=doorzetten tot het einde is bereikt)
- doorgestoken kaart (=er is heel duidelijk iets mis! Hier is getracht om iemand te laten geloven dat er bij toeval iets gebeurt, terwijl het in feite van tevoren gearrangeerd is)
- doorslaan als een blinde vink (=hoogst onlogisch redeneren)
- dun door de broek lopen. (=als iets niet mee zal vallen)
- dun snijden is het behoud van de worst. (=goed kunnen rondkomen door zuinig te zijn)
- een (goede) neus voor iets hebben (=precies aanvoelen hoe iets moet of gaat)
- een adder aan zijn borst/boezem koesteren (=iets doen voor een ondankbaar iemand)
- een antenne hebben voor iets (=iets goed aanvoelen)
- een appeltje voor de dorst (=een reserve voor moeilijke tijden die mogelijk nog gaan komen)
- een blinde kip vindt ook nog wel eens een graankorrel. (=zelfs iemand die niet erg intelligent is heeft soms geluk en doet iets goed)
- een bord voor de kop hebben (=niet voor andere zienswijzen openstaan)
- een dag voor de prins. (=een verloren dag.)
- een doodgeboren kindje (=waardeloos, zonder toekomst)
- een doorn in het oog zijn (=ergens aan ergeren)
- een doos van Pandora zijn (=een bron van problemen, ellende, ziekte en misère zijn)
- een gehuurd paard en eigen sporen maken korte mijlen (=eigen bezit beschadigt men minder dan gekregen of gehuurd bezit)
- een gehuurd paard en eigen sporen maken korte mijlen. (=men is geneigd andermans spullen te misbruiken)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- een gewaarschuwd mens telt voor twee (=iemand die vooraf weet wat er fout kan gaan moet zich er maar op voorbereiden)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- een goed verstaander heeft maar een half woord nodig (=voor een goed verstaander is een kleine aanwijzing genoeg)
- een goed woord voor iemand doen (=iemand bij een ander aanbevelen)
- een goed zeeman wordt ook wel eens nat (=ieder kent zijn tegenslagen)
1299 betekenissen bevatten `or`
- dat is schering en inslag (=dat komt bijzonder vaak voor [onderdelen van een weefgetouw])
- dat zit gebeiteld (=dat komt in orde)
- dat is een klontje boter uit zijn pap (=dat kost een flink deel van zijn fortuin)
- dat kan Bruin(tje) niet trekken (=dat kunnen we ons niet veroorloven (afgeleid van een populaire naam voor trekpaarden))
- daar moet de schoorsteen van roken (=dat moet de inkomsten voortbrengen. Daar moeten we van bestaan)
- koffen en smakken zijn waterbakken (=dat soort dingen kan veel doorstaan)
- dát doet de deur dicht (=dat wordt niet geaccepteerd)
- dat houdt me op de been (=dat zorgt ervoor dat ik door kan blijven gaan; daardoor houd ik het vol)
- de natuur is sterker dan de leer (=datgene wat aangeleerd is wordt gauw vergeten)
- onder de pannen zijn (=de (geld)zaken goed voor elkaar hebben)
- uit het oog, uit het hart (=de aandacht voor iemand verliezen, als die persoon niet meer in de nabijheid is)
- de broek aan hebben (=de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben)
- aan de touwtjes trekken (=de baas zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben)
- pap in de benen hebben (=de benen willen niet meer vooruit)
- het stuur kwijt zijn (=de controle verloren hebben)
- de puntjes op de i zetten (=de details erbij zetten - orde op zaken stellen)
- die de minste tanden hebben, kauwen het meest (=de domste mensen voeren gewoonlijk het hoogste woord)
- herenzonden boerenleed. (=de gewone mensen boeten voor de fouten van de mensen met macht)
- goede papieren hebben (=de goede eigenschappen hebben (voor een baan))
- het hinkende paard komt achteraan (=de grootste problemen houdt men voor het laatst)
- de druk is van ketel (=de grootste spanning is voorbij)
- de rechte man op de rechte plaats (=de juiste man voor de juiste taak)
- de gelegenheid bij de haren grijpen (=de kans niet laten voorbijgaan)
- zo heer zo knecht (=de knechten volgen het voorbeeld van de bazen)
- ars longo vita brevis (=de kunst blijft lang en het leven is kort)
- door het kluisgat aan boord komen (=de lagere rangen doorlopen alvorens bevelhebber te worden)
- de krenten uit de pap halen (=de meest aantrekkelijke gedeelten voor zichzelf bestemmen, bijvoorbeeld de meest interessante taken uit een omvangrijk werk)
- eerste viool willen spelen (=de meest prominente taak willen vervullen, bijvoorbeeld als leider of woordvoerder van de groep)
- de rotte appels uit de mand halen (=de minder getalenteerde personen wegsturen, de minder goede dingen sorteren van de goede dingen)
- geen zorgen voor morgen, elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad (=de moeilijkheden van vandaag zijn genoeg om je zorgen over te maken)
- regen in mei, dan is april voorbij (=de natuur kiest vanzelf de goede volgorde)
- de haringvijver (=de Noordzee)
- niet door de beugel kunnen (=de norm overschrijden van wat aanvaardbaar of behoorlijk is)
- de grote vissen eten de kleine (=de ondergeschikten moeten doen wat de baas zegt / het slachtoffer worden van overmacht.)
- Hansje in de kelder. (=de ongeboren baby)
- het middel is erger dan de kwaal (=de oplossing veroorzaakt nog meer schade)
- als een spin in het web (=de persoon of organisatie waar alles om draait)
- ook tussen de mooie bloemen groeien brandnetels (=de schoonheid van de omgeving biedt geen garantie voor onaangename zaken)
- de zwartepiet doorspelen (=de schuld doorschuiven)
- in de lift zitten (=de situatie waarin het zit wordt beter)
- de tand des tijds (=de sleet door de ouderdom)
- de dans om het gouden kalf (=de strijd om rijk te worden)
- in gebreke zijn (=de taak niet naar behoren uitgevoerd hebben)
- als de ene hand de andere wast worden ze beide schoon (=de taak wordt gemakkelijk als je elkaar helpt)
- eb en vloed wachten op niemand (=de tijd gaat gewoon door)
- de tijd kent geen genade (=de tijd gaat sneller voorbij dan je denkt)
- met de helm (op) geboren zijn (=de toekomst kunnen voorspellen / bijzonder voorzichtig zijn)
- de kaart leggen (=de toekomst voorspellen)
- je planeet lezen (=de toekomst voorspellen)
- een deksel op de kop hebben (=de verantwoordelijkheid voor iets nemen)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
