790 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `or`
- de kost gaat voor de baat uit (=eerst moeten er kosten worden gemaakt alvorens men er iets aan verdienen kan)
- de leer veroordelen maar de leraar sparen (=de wortel van het probleem niet aanpakken)
- de lenden omgorden (=je gereedmaken)
- de liefde van een man gaat door de maag. (=je kan een man veroveren met goede kookkunst en lekker eten.)
- de maan komt al door de bomen/wolken (=gezegd van iemand die kaal begint te worden)
- de molen is/loopt door de vang (=de zaak of persoon is in de war (gek))
- de morgen doet het werk. (=`s morgens ben je het productiefst)
- de mug uitzuigen en de kameel doorzwelgen (=de onschuldige straffen en zelf schaamteloos zondigen)
- de muizen sterven er voor de kast (=het is er armoe troef)
- de muren hebben oren (=er kan ongewenst worden meegeluisterd door anderen)
- de ochtendstond/morgenstond heeft goud in de mond (=door vroeg te beginnen kan men meer werk verrichten)
- de ogen voor iets sluiten (=oogluikend toelaten)
- de oren scherpen (=goed luisteren)
- de oren spitsen (=goed luisteren)
- de oren wassen (=duchtig ervan langs geven, de waarheid zeggen)
- de paal door de oven steken (=bankroet gaan, zich te gronde richten)
- de paal door de oven werken (=bankroet gaan)
- de pastoor gaat voor en de dominee loopt met hem mee (=altijd eerst de machtige mensen, dan de mindere mens)
- de reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent (=geef niet op voor het doel geheel is bereikt)
- de smoor in hebben (=er een geweldige hekel aan hebben)
- de soep wordt nooit zo heet gegeten, als zij wordt opgediend (=er worden meestal minder zware maatregelen toegepast dan was aangekondigd)
- de sterkte van de ketting wordt bepaald door de zwakste schakel (=het geheel is niet sterker dan het zwakste onderdeel)
- de stoom komt uit zijn oren (=hij is heel erg boos)
- de stoppen slaan bij hem door (=hij verliest zijn zelfbeheersing)
- de teerling is geworpen (=de beslissing is genomen)
- de toets kunnen doorstaan (=alle antwoorden op vragen/problemen weten)
- de varkens geschoren hebben (=weinig opbrengst hebben)
- de verloren zoon is terecht (=wat (of wie) al lang verloren was, is teruggevonden)
- de vermoorde onschuld spelen (=net doen alsof je van niets weet)
- de vis wordt duur betaald (=het vergt veel opoffering ( je moet er wat voor over hebben) om te krijgen wat je wilt)
- de vlag voor iemand strijken (=voor iemand onderdoen, zijn meerdere erkennen)
- de voorsten doen wat de achtersten niet mogen (=wie eerst komt is in het voordeel)
- de vuurproef doorstaan (=slagen in de moeilijke onderneming)
- de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens (=veel goede voornemens hebben zonder ze daadwerkelijk uit te voeren)
- de wereld draait door (=het leven gaat gewoon door, ondanks problemen.)
- de wil voor de daad nemen. (=waarderen dat het goed bedoeld is ook al pakte het anders uit)
- de wind niet door de hekken laten waaien (=elke gelegenheid te baat nemen)
- de wind van voren krijgen (=kritiek krijgen, direct gezegd worden wat er mis is)
- de woorden uit de mond halen/nemen (=zeggen wat de ander ook net wou zeggen)
- de zwartepiet doorspelen (=de schuld doorschuiven)
- die geboren is om te hangen, zal niet verdrinken. (=je kunt je lot niet ontlopen.)
- die in het voorjaar niet zaait, in het najaar niet maait. (=als je jong bent moet je sparen voor je eigen oude dag)
- die is niet voor de poes (=die moet als tegenstander niet onderschat worden)
- doe wel naar mijn woorden, maar ziet niet naar mijn daden (=ik geef raad waar je je het beste aan kan houden, maar ik doe het zelf niet)
- doekje voor het bloeden (=een schrale troost, of een ontoereikende, slechts symbolische maatregel)
- donkere morgens mooie dagen. (=een slecht begin hoeft geen mislukking te zijn)
- door de achterdeur weer binnenkomen (=onverwacht terugkomen op een afgeronde situatie)
- door de bank genomen (=gemiddeld; meestal; gewoonlijk)
- door de bocht gaan (=toegeven)
- door de bomen het bos niet meer zien (=door alle details het overzicht verliezen)
1299 betekenissen bevatten `or`
- in de val lopen (=betrapt worden)
- tegen de lamp lopen (=betrapt/gesnapt worden)
- om kaneelwater lopen (=beuzelwerk doen - van het kastje naar de muur gestuurd worden)
- aan de hand doen (=bezorgen)
- vis moet (wil) zwemmen (=bij een goede maaltijd hoort een goed glas wijn (bier))
- de kerk in het midden laten (=bij een meningsverschil geven beide personen wat toe om het eens te worden)
- bij de tekst blijven (=bij het oorspronkelijke plan blijven)
- nood breekt wet (=bij moeilijke omstandigheden is er meer geoorloofd)
- op een oor na gevild zijn (=bijna in orde zijn)
- verbi causa (=bijvoorbeeld)
- verbi gratia (=bijvoorbeeld)
- exempli gratia (=bijvoorbeeld)
- in een goed blaadje staan (=bijzonder gewaardeerd worden)
- blijf uit zijn kielwater of je raakt in zijn zog (=blijf uit zijn buurt, want je wordt er slechter van)
- doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. (=blijf vooral normaal doen)
- op de been blijven (=blijven staan; niet ziek worden; niet verslagen worden)
- de ogen verblinden (=blind maken voor de waarheid)
- zo rood worden als een kalkoense haan (=bloedrood worden (van schaamte))
- op de boom verkopen (=boomvruchten verkopen voor ze geplukt zijn)
- in de gordijnen klimmen (=boos worden)
- de gal loopt over (=boos worden)
- je eer verpanden (=borg staan op zijn erewoord)
- kinderen die vragen worden overgeslagen (=brutale kinderen die altijd overal om vragen, worden genegeerd)
- door merg en been gaan/dringen/snijden (=buitengewoon kwetsend of doordringend zijn)
- als een olifant in de porseleinkast (=buitengewoon onvoorzichtig of tactloos)
- ze waren fout (=collaborateurs en fascisten gedurende de Tweede Wereldoorlog)
- daar geboren en getogen (=daar geboren en opgegroeid)
- dat kan het paard niet trekken. (=daar heb ik onvoldoende geld voor)
- daar valt wel een mouw aan te passen (=daar is wel een oplossing voor te vinden)
- men heeft daar latten op het dak (=daar wordt afgeluisterd)
- daar zal wat zwaaien (=daar zal een hartig woordje gesproken worden)
- die snaar moet men niet aanroeren (=daarover moet niet gesproken worden)
- je zegeningen tellen (=dankbaar zijn voor wat men heeft.)
- dat is een paal onder water (=dat brengt meer nadeel dan voordeel)
- daar kan de schoorsteen niet van roken (=dat brengt niets op / men kan niet alleen van vriendelijke woorden leven)
- ik kijk wel uit (=dat doe ik niet, daar ben ik te voorzichtig voor)
- dat is van de baan (=dat gaat niet door)
- dat staat op de agenda (=dat gaat nog gebeuren; dat gaat nog besproken worden)
- dat gaat zo tussen neus en mond (=dat gebeurt in een verloren ogenblik)
- dat is een bal voor open doel (=dat is een opmerking waar een zeer voor de hand liggend weerwoord op gegeven kan worden)
- na mij de zondvloed (=dat is een probleem dat zich pas voordoet als ik er niet meer ben - het zal mijn tijd wel duren)
- dat is geen geld (=dat is erg goedkoop als je ziet wat je ervoor krijgt)
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat is de druppel die de emmer doet overlopen (=dat is maar een kleine ergernis, maar samen met wat er al gebeurd is, wordt het niet meer geaccepteerd)
- dat is kaviaar voor hen (=dat is onbereikbaar voor hen)
- als een vlag op een modderschuit (=dat is veel te mooi voor die situatie)
- dat is alleen voor pater en mater en niet voor het hele convent (=dat is voor jou te hoog gegrepen)
- dat is vers twee. (=dat is voor later)
- iets op je lever hebben (=dat je nog iets wilt uiten, dat er iets is dat je heel erg dwars zit en dat gezegd moet worden)
- dat staat niet in zijn woordenboek (=dat kent hij niet, daar doet hij niet aan mee, heeft hij nog nooit van gehoord)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
