3 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `geweten`
- een zuiver geweten is het beste oorkussen. (=als je eerlijk bent slaap je gerust)
- iets niet met zijn geweten overeen kunnen brengen (=iets niet kunnen doen omdat men het niet goed vindt)
- tussen beurs en geweten geplaatst zijn (=een financieel goede - maar misdadige - zaak kunnen doen)
5 betekenissen bevatten `geweten`
- zitten alsof men een luis in zijn oor heeft (=alsof hij door zijn geweten beschuldigd wordt)
- de slaap der rechtvaardigen slapen (=een schoon geweten hebben)
- als je alles van tevoren weet, ga je liggen voor je valt (=het heeft geen zin zich na afloop te beklagen over gebrek aan voorkennis. (Meestal in antwoord op klachten als `Als ik dat van tevoren geweten had.`))
- als je alles van tevoren wist, dan kwam je met een dubbeltje de wereld rond (=het heeft geen zin zich na afloop te beklagen over gebrek aan voorkennis. (Meestal in antwoord op klachten als `Als ik dat van tevoren geweten had.`))
- een schurftig paard vreest de roskam. (=wie wat op z`n geweten heeft, is bang voor het onderzoek)
14 dialectgezegden bevatten `geweten`
- A-j botter op 'n kop hebt, mu-j nich in de zunne loop'n (=Wie geen zuiver geweten heeft, kan zich beter koest houden) (Twents)
- As lig achter Bure en as Bure afbraan ist allemoal as (=Een reactie op de opmerking als ik dat had geweten dan had ik.....) (betuws)
- asje alles van teveure wisj, ging dje ligge veur dèje veeltj... (=wordt gezegd als iemand zegt: `als ik dat geweten had........`.......) (Weerts)
- asse wiese dèt was, zon ze wèl gewist zèèn. (=als ze geweten hadden dat het doorging, zouden ze wel aanwezig geweest zijn.) (Tilburgs)
- da mag d'n dag nie zien (=’t mag niet geweten zijn) (Meers)
- dat hemm' n ze wiet' n (=weten - dat hebben ze geweten) (Westerkwartiers)
- een groëte kapelle mee een kleên luchtje, ie toôgt hem groôts'r of dat ie es. (=zich beter willen voordoen dan geweten) (Bilzers)
- een grooëte kapelle mee een klieën luchtsje, ie tooëgd em grooëtser of dat ie es. (=zich beter willen voordoen dan geweten) (Waregems)
- es ich wós det ich zou valle, haw ich mich al doaneer gelag (=als ik het van te voren geweten had, was dit niet gebeurd) (Susters)
- Hedde da na vanzelève gezien / geweete (=Heb je dat nu ooit gezien / geweten) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- jee veel up ze konsjensje (=hij heeft veel op zijn geweten) (Kortemarks)
- keni nog nois e wetn (=ik heb het nog nooit geweten) (West-Vlaams)
- o mijn tante wielekes g' hat, ' t was een kerre o mijn gruutmoeder wielekes g' hat, ' t was een kindervatuure (=als ik het geweten had dan …) (Gents)
- o mijn tante wielekes gat, 't was een krimkèrre. (=had mijn tante wieltjes dan was het een kar. (Als ik het geweten had dan …) ) (Gents)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen