12 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `deel`
- de wereld is een schouwtoneel elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel (=ieder krijgt een klein deeltje van wat de wereld te bieden heeft)
- een leven als een oordeel (=een verschrikkelijk lawaai)
- een Salomonsoordeel vellen (=met een heel vraagstuk een zeer wijze en goede beslissing nemen)
- er part noch deel aan hebben (=er niets van weten of niet aan deelgenomen hebben)
- er wordt een erfenis verdeeld. (=gezegd als iets erg lang duurt)
- gedeeld geheim, verloren geheim. (=als je een geheim doorvertelt is het geen geheim meer)
- gedeelde smart is halve smart (=als je over problemen praat, dan kan je het makkelijker verwerken / door de problemen/ellende van een ander is het gemakkelijker de eigen problemen/ellende te dragen)
- het is een kwade wind die niemand voordeel brengt (=er is altijd wel iemand die van de omstandigheden weet te profiteren)
- het is een Spaans bordeel. (=het is een chaotische wanorde)
- het leeuwendeel van iets krijgen (=het grootste aandeel van iets krijgen)
- iemand het voordeel van de twijfel gunnen (=een onzekere factor voor hem zo gunstig mogelijk laten meetellen)
- ruim zijn aandeel in `s werelds lief en leed gehad hebben (=genoeg geluk en tegenslagen gekend hebben)
73 betekenissen bevatten `deel`
- als het in de kajuit regent ,druipt het in de hut (=als de baas problemen heeft, krijgen ook de ondergeschikten hun deel)
- een vliegende kraai/vogel vangt/vindt altijd wat (=als je er maar op uit gaat, vind je altijd wel wat in je voordeel)
- wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich het meest (=als je ergens nauw bij betrokken bent, geniet je het meeste voordeel ervan)
- wie niet wil, die niet zal (=als je geen interesse hebt, moet je er ook geen deel van uitmaken)
- alle havens schutten wind (=als je meedoet deel je mee in de winsten)
- geen mens is zijn eigen maker. (=beoordeel iemand niet om hun uiterlijk.)
- dat is een paal onder water (=dat brengt meer nadeel dan voordeel)
- dat is een klontje boter uit zijn pap (=dat kost een flink deel van zijn fortuin)
- de krenten uit de pap halen (=de meest aantrekkelijke gedeelten voor zichzelf bestemmen, bijvoorbeeld de meest interessante taken uit een omvangrijk werk)
- het laken door het oog van de schaar halen. (=een deel voor jezelf houden.)
- een klein visje een zoet visje (=een klein voordeel of winstje dat met weinig moeite is verkregen)
- iets op een procrustesbed leggen (=een regeling zo toepassen dat hij er voordeel van heeft)
- gewicht in de schaal leggen (=een wezenlijk deel bijdragen)
- elkaar de bal toespelen (=elkaar voordeeltjes bezorgen)
- er een slaatje uit slaan (=er een voordeeltje uit halen)
- er geen heil in zien (=er geen voordeel in zien)
- er part noch deel aan hebben (=er niets van weten of niet aan deelgenomen hebben)
- er een vuile pijp aan roken (=er veel nadeel van ondervinden)
- er een melkkoetje aan hebben (=er veel voordeel uit kunnen halen)
- er de angel uittrekken (=ervoor zorgen dat iets minder gevaarlijk wordt door het meest gevaarlijke deel onschadelijk te maken; iets minder pijnlijk maken)
- aan de strijkstok blijven hangen (=geld dat aan een goed doel wordt besteed verdwijnt voor een groot deel bij mensen die oneerlijke onkosten maken)
- gestolen goed gedijt niet (=gestolen zaken brengen nooit voordeel)
- de rijpste pruimen zijn geschud (=het belangrijkste werk is gedaan of grootste deel van de oogst is binnengehaald)
- het neusje van de zalm (=het beste deel)
- een ketting is niet sterker dan de zwakste schakel (=het geheel is maar zo sterk als het zwakste onderdeel)
- de sterkte van de ketting wordt bepaald door de zwakste schakel (=het geheel is niet sterker dan het zwakste onderdeel)
- het leeuwendeel van iets krijgen (=het grootste aandeel van iets krijgen)
- op dezelfde golflengte zitten (=het grotendeels eens zijn)
- het is niet om de knikkers maar om het recht van het spel (=het is niet voor persoonlijk voordeel, maar omwille van de rechtvaardigheid)
- de een scheert schapen, de ander varkens (=het is ongelijk verdeeld in de wereld)
- als de dagen lengen, gaan de nachten strengen (=het koudste deel van de winter valt na de kortste dag)
- het mes snijdt aan twee kanten (=het levert dubbel voordeel op (NL.) Er zijn niet alleen voordelen aan verbonden, je kan eender wat vanuit verschillende en zelfs tegengestelde standpunten bekijken (BE).)
- `t Is gelijk of men van/door de kat of de kater/hond gebeten wordt (=het maakt niet uit hoe of waardoor je benadeeld bent geweest)
- het vet is van de ketel. (=het meeste voordeel is al verdwenen.)
- de vruchten van iets plukken (=het voordeel van iets hebben)
- hutje bij mutje leggen (=ieder draagt bij voor het deel dat die kan)
- de wereld is een schouwtoneel elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel (=ieder krijgt een klein deeltje van wat de wereld te bieden heeft)
- de wereld is een pijp kaneel ieder likt eraan maar krijgt niet veel (=ieder krijgt een klein deeltje van wat de wereld te bieden heeft)
- elk is een dief in zijn nering (=ieder zoekt zijn voordeel)
- men vindt geen molenaar of hij at gestolen koren. (=ieder zoekt zijn voordeel, ook al is het ten koste van anderen.)
- alle molens vangen wind. (=iedereen die meedoet zal een deel van de opbrengst opeisen)
- wie het grootste hoofd heeft, moet de grootste hoed hebben (=iemand die het recht heeft op het grootste deel, moet dat ook krijgen)
- iemand een worst voorhouden (=iemand een voordeeltje in het vooruitzicht stellen, teneinde hem te bewegen ergens mee akkoord te gaan)
- de steen des aanstoots (=iets dat anderen hindert, in conflict brengt of verdeeldheid zaait)
- in zijn vuistje lachen (=in jezelf ergens plezier hebben / Op ietwat stiekeme wijze ergens voordeel van hebben)
- je op de vlakte houden (=je niet te veel met de zaak bemoeien, geen duidelijk oordeel geven)
- tel uit je winst (=kijken en doen waar je het meeste voordeel bij hebt, `zie je wel!`)
- de balans opmaken (=kijken hoe iets verlopen is; nagaan of je ergens voordeel of nadeel van hebt gehad)
- op de garf/garve bouwen (=land bebouwen met betaling van de pacht met een deel van de oogst)
- pas uit de dop komen (=maar pas ergens aan deelnemen)
26 dialectgezegden bevatten `deel`
- 'k en forten nodzak (=het geld valt uit mijn beurs (ik deel uit)) (Veurns)
- ' k moet mè port nog krijgen (=ik moet mijn deel van de erfenis nog krijgen) (Sint-Niklaas)
- alle woar is noar zien geld (=kwaliteit bepaalt een deel van de prijs) (Westerkwartiers)
- brutoal'n hemm'm de haalve wereld (=brutalen mensen krijgen vaak hun deel) (Westerkwartiers)
- Dae haet de meiste petatte gegaete (=die heeft het grootste deel van z'n leven gehad) (Venloos)
- de leste loodjes weeg'n 't zwoarst (=het laatste deel kost de meeste moeite) (Westerkwartiers)
- de mûle seit wolris wat dêr't hert gjin diel oan hat (=De mond spreekt wel eens over waar het hart geen deel aan heeft.) (Fries)
- de werd és één graute kërmes en doë mauste e tijdsje plezier maoke (=de wereld is een schouwtoneel, elk krijgt een rol en speelt zen deel) (Munsterbilzen - Minsters)
- doar heb ' k paart noch deel aan (=daar heb ik totaal niet aan mee gedaan) (Westerkwartiers)
- doar heb ik paart noch deel aan (=daaraan heb ik niet meegewerkt) (Westerkwartiers)
- doë hüb ich part noch deel aon (=daar doe ik niet aan mee) (Munsterbilzen - Minsters)
- dun deil (=de deel) (Geldermalsens)
- dun kiepsedijk (=deel van de lingedijk) (Geldermalsens)
- è'k ik een aute muileken misschien? (=om uw ongenoegen te uiten wanneer je geen deel krijgt bij de verdeling van iets lekkers) (Lokers)
- een poot wegsnaie (=een deel in de kas oogsten) (westlands)
- een zende (=deel van het geslacht varkensvlees voor de helper) (Deinzes)
- fizulummie (=bepaald deel van het lichaam) (Maas en waals)
- Haad dich bij! (=Zorg dat je je deel krijgt) (Bilzers)
- hè za oe oew part geeve (=hij zal je je deel geven) (Tilburgs)
- ie speel mee de doiv'n (=hij neemt deel aan duivenwedstrijd) (Waregems)
- ie speel mee de vink'n (=hij neemt deel aan vinkenzettinge) (Waregems)
- kwaamus kijke ofde gij ok wult meedoen (=iemand gaan uitnodigen om mede deel te nemen) (Oudenbosch)
- ol aagches beschutn wiend (=iedere verkoper neemt zijn deel) (Veurns)
- t laeve és nen tombola en vae zin de nummerkes (=t leven is een strijdtoneel : elk speelt zijn rol en heeft zijn deel) (Bilzers)
- un kap freze (=een deel omploegen) (westlands)
- zij het liever ' t vlees dan ' e bott' n (=zij kiest het beste deel) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
