39 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `bel`
- aan de bel trekken (=duidelijk maken dat er iets aan de hand is; duidelijk maken dat er iets niet klopt)
- als je alles van tevoren wist, dan kwam je met een dubbeltje de wereld rond (=het heeft geen zin zich na afloop te beklagen over gebrek aan voorkennis. (Meestal in antwoord op klachten als `Als ik dat van tevoren geweten had.`))
- belofte is een hemd der dwazen (=een nietszeggende belofte kan toch tijdelijk gelukkig maken)
- belofte maakt schuld (=als je iets beloofd hebt moet je dat ook nakomen)
- ben je belatafeld (=ben je gek)
- de derde streng houdt de kabel. (=alle goede dingen bestaan in drieën)
- de kat de bel aanbinden (=als eerste een begin maken aan iets moeilijks (een lastige klus of een ingewikkeld gesprek))
- de kriebel in zijn gat hebben (=niet kunnen stilzitten)
- de spiering doet de kabeljauw afslaan (=veel slechte waar op de markt doet de prijzen van de goede waar dalen)
- de vruchten zullen de beloften der bloemen overtreffen (=het is nu al goed, maar het eindresultaat wordt nog veel beter)
- een kink in de kabel komen (=iets tussen komen)
- een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen (=iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen)
- er gaat een belletje rinkelen (=ik begin het te begrijpen)
- er kan nog een kabeljauw onderdoor (=er is ruimte genoeg (brug, speling))
- gouden bergen beloven (=heel veel (onmogelijks) beloven)
- het is een dubbeltje op zijn kant (=het is nipt, erg onzeker)
- het land van belofte (=de plaats waar het goed toeven is)
- hoe een dubbeltje rollen kan (=hoe iets een onverwacht verloop kan kennen)
- hou en trouw (beloven) (=elkaar overal (zullen) helpen)
- ieder dubbeltje drie keer omdraaien (=zo gehecht zijn aan geld dat men aarzelt bij iedere uitgave)
- iemand belet geven (=iemand niet ontvangen)
- iemand koeien met gouden horens beloven (=iets moois beloven maar niet nakomen)
- iets op zijn beloop laten (=iets gewoon maar verder laten gaan zonder dat je je ermee bemoeit, zonder dat je ingrijpt)
- in troebel water is het goed vissen (=in tijden van onlust of oorlog kan men gemakkelijk voordelen halen)
- in troebel water vissen (=een profiteur zijn)
- je fortuin te grabbel gooien (=geld verspillen)
- koeien met gouden horens beloven (=het onmogelijke beloven)
- met alle zonden van Israël beladen worden (=voor alles de schuld krijgen)
- met dubbel krijt schrijven (=te veel aanrekenen)
- naar de kabeljauwskelder (=schip wat gezonken is)
- op is de koek, en weg zijn de dubbeltjes (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- te grabbel gooien (=zomaar weggooien, opofferen)
- tegen elf ogen dobbelen (=weinig kans hebben)
- van de wal in de sloot belanden (=vanuit een slechte situatie terechtkomen in een situatie die nóg slechter is)
- veel beloven en weinig geven, doet de gek in vreugde leven (=veel mensen zijn al blij met een belofte en geloven alles)
- voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten (=tegen minimale kosten maximaal voordeel verlangen)
- wie eten wil moet de kok niet beledigen. (=hou je meerdere te vriend.)
- wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje (=je kunt nooit boven de stand komen waarin je geboren bent. Arm geboren, zal wel arm blijven)
- zo ziet men weer hoe een dubbeltje rollen kan (=zo zie je maar hoe het kan gaan)
108 betekenissen bevatten `bel`
- de oude mens afleggen (=(en de nieuwe aantrekken) een nieuw leven beginnen - beterschap beloven)
- aan het lijntje hebben/houden (=aan de praat houden / beloven, maar steeds weer uitstellen)
- as is verbrande turf (=aan een belofte (as = als) heb je niets)
- de Mammon dienen (=alleen maar belangstelling hebben voor geld)
- lief en leed delen (=allerlei plezierige en droevige dingen met elkaar beleefd hebben)
- eens gezegd, blijft gezegd (=als iemand iets belooft moet die dat ook uitvoeren)
- belofte maakt schuld (=als je iets beloofd hebt moet je dat ook nakomen)
- een man een man, een woord een woord (=als je iets hebt beloofd, dan moet je je daar ook aan houden)
- gewicht hechten aan (=belang hechten aan)
- van je buik een afgod maken (=belang hechten aan lekker eten en drinken)
- wie hoog klimt kan laag vallen (=belangrijke zaken snel kwijt raken door kleine dingen)
- eer is teer (=beledigd worden doet pijn)
- op je tenen getrapt zijn (=beledigd zijn)
- op je achterste zolder jagen (=beledigen, bang maken)
- dat is Beulemans Frans (=dat is slecht Frans spreken. In belgië zeggen de Vlamingen dat over Waals. Walloniërs op hun beurt vinden Vlaams weer slecht Nederlands)
- iemands rechterhand zijn (=de belangrijkste assistent zijn)
- het beste paard van stal (=de belangrijkste persoon in het gezelschap)
- het paard dat de haver verdient krijgt ze niet (=diegene die het goede gedaan heeft, krijgt de beloning niet)
- je woord gestand doen (=doen wat iemand beloofd heeft)
- woord houden (=doen wat iemand beloofd heeft)
- het wiel opnieuw uitvinden (=dubbel werk doen)
- een boterham met tevredenheid (=een (droge) boterham (zonder beleg))
- een (modder)figuur slaan (=een belachelijke of domme indruk maken)
- het beste paard van stal vergeten. (=een belangrijk persoon over het hoofd zien)
- een eed met boter bezegeld. (=een belofte zonder echte intentie om de belofte na te komen)
- een taling uitzenden om een eendvogel te vangen (=een kleinigheid opofferen om iets belangrijks terug te krijgen)
- de teugels laten vieren (=een minder streng beleid voeren)
- belofte is een hemd der dwazen (=een nietszeggende belofte kan toch tijdelijk gelukkig maken)
- het sop is de kool niet waard (=een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven)
- een bedrijvige Martha zijn (=een zeer ijverige vrouw zijn (Martha= bijbels symbool voor hardwerkende huisvrouw))
- je plezier niet opkunnen (=er veel plezier aan beleven)
- er muziek in zitten (=er veel van kunnen verwachten en/of plezier van beleven)
- op iets dood blijven (=erg belust op iets zijn (bv geld; gierig))
- gauw op de teentjes getrapt zijn (=erg gauw boos en beledigd zijn)
- naar iets talen (=ergens belangstelling voor hebben)
- er een plasje overheen doen (=ergens een kleine wijziging in aan (laten) brengen, dat wel duidelijk laat zien dat de afzender iemand van belang is)
- men wordt wel door een mestkar maar niet door een rijtuig overreden (=goed opgevoede mensen beledigen anderen minder)
- gouden bergen beloven (=heel veel (onmogelijks) beloven)
- in Rome geweest zijn, maar de Paus gemist hebben (=het belangrijkste laten schieten)
- de rijpste pruimen zijn geschud (=het belangrijkste werk is gedaan of grootste deel van de oogst is binnengehaald)
- de dood wil een oorzaak hebben. (=het is belangrijk onm te weten waarom iets gebeurt)
- niet meer van vandaag (=het is ouderwets of niet meer acceptabel)
- er zit muziek in (=het is veelbelovend)
- daar lusten de honden geen brood van. (=het is volstrekt onacceptabel)
- het mes snijdt aan twee kanten (=het levert dubbel voordeel op (NL.) Er zijn niet alleen voordelen aan verbonden, je kan eender wat vanuit verschillende en zelfs tegengestelde standpunten bekijken (BE).)
- koeien met gouden horens beloven (=het onmogelijke beloven)
- van hoop alleen kan men niet leven. (=hoop is belangrijk maar niet voldoende om te slagen in het leven)
- iemand voor paal zetten (=iemand belachelijk maken of vernederen.)
- op iemands tenen trappen (=iemand beledigen)
- iemands eer te na komen (=iemand beledigen - iemands naam aantasten)
9 dialectgezegden bevatten `bel`
- As gen hoar van zein klooten trekt klink het gelek 'n bel (=Hij is een echte vrek, een gierigaard) (Bevers)
- assët klop hëbste geen bel naudëg (=als het klopt moet je niets verzinnen) (Bilzers)
- bel mich mèr as ge traut zit (=met mij moet je geen welles-nietes spelleke) (Munsterbilzen - Minsters)
- bel nint mins (=welnee mens...) (Lekkerkerks)
- de kat de bel aanbiend'n (=binden - de kat de bel aanbinden) (Westerkwartiers)
- de kat de bel aon bènne (=de bal aan het rollen brengen) (Bilzers)
- de kat de bel aon binde (=het vuurtje aan stoken) (Mestreechs)
- de kat de bel oembinne (=aandacht trekken) (Opglabbeeks)
- get on de graute klok hange (=de kat de bel aanbinden) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
