1454 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `een`
- een geheugen als een garnaal (=een zeer slecht geheugen hebben)
- een gehuurd paard en eigen sporen maken korte mijlen (=eigen bezit beschadigt men minder dan gekregen of gehuurd bezit)
- een gehuurd paard en eigen sporen maken korte mijlen. (=men is geneigd andermans spullen te misbruiken)
- een gek en zijn geld blijven nooit lang bij elkaar (=geld uitgeven aan nutteloze en onnodige dingen)
- een geloof dat bergen kan verzetten (=een sterk geloof)
- een geluk bij een ongeluk (=terwijl iets mis gaat, gaat iets anders goed)
- een gepeperde rekening (=een hoge rekening)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- een gesloten boek (=iets wat niet te doorgronden is)
- een gevoelige snaar raken (=iets ligt erg gevoelig bij iemand, belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp en iemand die dan aandacht heeft ervoor)
- een gewaarschuwd mens telt voor twee (=iemand die vooraf weet wat er fout kan gaan moet zich er maar op voorbereiden)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- een gezicht van ouwe lappen (=een huilerig of lelijk gezicht)
- een glaasje op hebben (=alcohol te hebben genuttigd)
- een gladde tong hebben (=goed kunnen praten, het goed kunnen uitleggen)
- een gladde vogel (=iemand die zich overal weet uit te redden op slinkse wijze)
- een glas op zijn tijd houdt de mot uit de maag. (=wordt gezegd door mensen die graag een borreltje lusten)
- een glazen boterham. (=een glas jenever of bier)
- een goed begin heeft een goed behagen maar het eindje zal de last dragen (=goed beginnen is prima, maar je moet volhouden tot het einde)
- een goed begin is het halve werk (=een goed begin vergroot de kans op een goede afwerking)
- een goed gelaat is de beste geleidebrief. (=als je knap bent krijg je veel voor elkaar)
- een goed hart is goud waard (=je treft niet snel meer mensen met een goed karakter)
- een goed hart toedragen (=goed kunnen verdragen)
- een goed mondstuk hebben (=goed kunnen spreken)
- een goed paard maakt nog geen goede ruiter. (=niet enkel de middelen tellen, ook de vaardigheid is belangrijk om resultaat te krijgen.)
- een goed pad krom loopt niet om. (=je kunt beter geen onnodige veranderingen aanbrengen)
- een goed verstaander heeft maar een half woord nodig (=voor een goed verstaander is een kleine aanwijzing genoeg)
- een goed woord voor iemand doen (=iemand bij een ander aanbevelen)
- een goed zeeman wordt ook wel eens nat (=ieder kent zijn tegenslagen)
- een goede beurt geven (=grondig reinigen, grondig aanpakken)
- een goede beurt maken (=iets heel goed doen, een goede indruk maken)
- een goede buur is beter dan een verre vriend (=een goede buur kan je beter helpen dan een verre vriend)
- een goede daad is goud waard (=iemand helpen is goed)
- een goede dam leggen. (=goed eten (voor het drinken van alcohol))
- een goede gevel versiert het huis. (=gezegd over mensen met een grote neus)
- een goede haan kraait nog wel eens weer. (=een goede leider waarschuwt meer dan eens)
- een goede naam is beter dan olie (=een goede naam (reputatie) is beter dan veel geld (olie) bezitten)
- een goeie vis moet drie keer zwemmen (=in het water, in de boter of kookvocht en in de wijn)
- een gouden dak op het huis hebben (=wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld)
- een gouden hart hebben (=heel aardig/lief zijn)
- een gouden zadel maakt geen ezel tot paard. (=een mens verandert niet door uiterlijkheden)
- een graantje meepikken (=meeprofiteren)
- een groene Kerstmis een witte Pasen. (=als Kerst warm is wordt Pasen koud)
- een groentje zijn (=(ook: Groen als gras zijn. ) Ergens nog geen ervaring mee hebben)
- een grote lantaarn, een klein licht (=veel praat, maar weinig verstand)
- een grote mond hebben/opzetten (=brutaal zijn)
- een haaienmaag hebben (=alles kunnen verorberen)
- een haar in de boter vinden/zoeken (=op het kleinste detail vitten)
- een haas is graag waar hij geworpen is. (=ieder wil graag zijn waar hij geboren is)
- een haastig woord is gauw gezegd. (=zeg geen dingen zonder eerst na te denken)
1202 betekenissen bevatten `een`
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- een kring om de zon brengt water in de ton. (=een halo rond de zon voorspelt meestal regen)
- een slimme vogel (=een handig persoon met overal een oplossing voor)
- een muur van onbegrip (=een hardnekkig gebrek aan begrip)
- het land hebben aan iets/iemand (=een hartgrondige afkeer hebben)
- branden als een (tiere)lier (=een heel erg hevige brand)
- een hoofd als een ijzeren pot. (=een heel goed geheugen hebben)
- een verschil van dag en nacht. (=een heel groot verschil.)
- een leventje als een luis op een zeer hoofd (=een heerlijk leventje)
- iemand niet kunnen luchten of zien (=een hekel aan iemand hebben)
- een tang van een wijf. / Een oude tang (=een heks, feeks. / een oude lastige vrouw)
- een draai aan het verhaal geven (=een hele eigen versie van wat er gebeurd is vertellen)
- een heel alfabet (=een heleboel)
- een heilig huisje (=een herberg - een (voor de betrokkene) onaantastbare waarheid)
- een loden pijp hebben (=een hete vloeistof snel kunnen opdrinken)
- een krop opzetten (=een hoge borst opzetten - een fiere houding aannemen)
- een gepeperde rekening (=een hoge rekening)
- de hoofdvogel schieten (=een hoofdprijs winnen, maar vaak ironisch bedoeld. Letterlijk: de hoofdvogel is de hoofdprijs bij het vogelschieten)
- peper in je achterwerk hebben (=een hoog tempo hebben)
- droge stokvis (=een houterig iemand)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- een gezicht van ouwe lappen (=een huilerig of lelijk gezicht)
- een huis met gouden balken (=een huis met hypotheek bezwaard)
- een huis met zilveren pannen. (=een huis waar een hoge hypotheek op rust)
- een vogel voor de kat (=een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden)
- in de grond boren (=een idee op vervelende wijze sterk afkeuren)
- de kip met gouden eieren slachten (=een iets met veel rendement wegdoen)
- een boom(pje) opzetten (=een informele discussie starten)
- een Egyptische duisternis (=een inktzwarte duisternis)
- een ei is geen ei twee ei is een half ei drie ei is een paasei (=één is niet genoeg, twee is beter, drie is goed)
- achter het net vissen (=een kans missen)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- er een gooi naar doen (=een kans wagen of iets proberen te raden)
- het is kruis of munt, zei de non en ze trouwde de bankier (=een keuze voor het materiële kan ten koste gaan van het spirituele)
- een veeg uit de pan krijgen (=een klap incasseren / op zijn donder krijgen / een standje krijgen)
- een ridder van de el (=een kleermaker)
- een bitter beetje (=een klein beetje)
- wie zijn naasten te schande maakt, onteert zichzelf (=een klein foutje, kan een groot geheel te schande maken)
- niet het zout op zijn patatten verdienen (=een klein inkomen hebben)
- een tipje van de sluier oplichten (=een klein stukje van het onbekende onthullen)
- een klein visje een zoet visje (=een klein voordeel of winstje dat met weinig moeite is verkregen)
- een loodje in het zakje doen (=een kleine bijdrage leveren)
- een duit in het zakje doen (=een kleine bijdrage leveren. (Historisch: de kleinst mogelijke gave in het collectezakje van de kerk).)
- geen centje pijn. (=een kleine moeite.)
- een visje verschalken (=een kleinigheid meepikken)
- een taling uitzenden om een eendvogel te vangen (=een kleinigheid opofferen om iets belangrijks terug te krijgen)
- het varkentje wassen (=een klusje wel even doen)
- een blauwe boon (=een kogel)
- een tukje doen (=een kort middagslaapje)
- de kunst gaat om brood (=een kunstenaar verdient moeizaam z`n brood)
50 dialectgezegden bevatten `een`
- 't is alweer 'n heule Piet (=hij is al weer een heel stuk opgeknapt) (Westerkwartiers)
- 't is aolt van iet da nen puit geen haor eet (=Er is voor alles wel een reden te vinden) (Bevers)
- 't is doar 'n huusholling van jan steen (=het is daar een janboel) (Westerkwartiers)
- 't is doar altied aarmoedjetroef (=het is daar altijd een karige bedoening) (Westerkwartiers)
- 't is doar één grode janboel (=het is daar één grote troep) (Westerkwartiers)
- 't is e hele rimbambelle (='t is een heel gedoe) (Veurns)
- 't Is e rututus en a trintrintrin (=Er is een ruit uit het huis en als het regent, regent het erin.) (West-Vlaams)
- 't Is e' mitrajeete (=Ze is een roddeltante) (Ronsisch)
- 't is een aerdig gasje (=het is een leuk jongetje) (Katwijks)
- 't is een dijne (=het is erg) (Kaprijks)
- 't is een dubbeltje op zien kaant (=het kan goed gaan, het kan verkeerd aflopen) (Westerkwartiers)
- 't is een gedacht gelijk een ander (=het is geen goed idee) (Kaprijks)
- 't is een kemphoan (=hij is een vechtersbaas) (Westerkwartiers)
- 't is een negenurenlijk (=lijkdienst die om negen uur plaatsvindt) (Sint-Niklaas)
- 't is een scheed in de zak (=het is een maat voor niets) (Kaprijks)
- 't is een scheet-in een flasse / 't is een scheet-in nen zak (=dat valt tegen) (Kaprijks)
- 't Is een slechte bakte (=een zedeloze vrouw) (Zeeuws)
- 't is een öttego (=het is een slome duikelaar) (Zwols)
- 't is eine ongerein (=het is een puinhoop) (Nunûms)
- 't is gelikt, 't is een vieize (=Het is gelukt, het is een vaars (we hebben een meevaller) ) (Lokers)
- 't Is goed weer um een arfenis te deile (=Het is somber, regenachtig weer) (Nijkerks)
- 't is green at (=er zit een haar in de boter) (Booms)
- 't is hier niet altied kermis (=men kan niet elke dag een feestje bouwen) (Westerkwartiers)
- 't is ier a duvekot (=het is hier een komen en gaan) (Nieuwpoorts)
- 't is ier zo donker as een aal (=het is hier pikdonker) (Sint-Niklaas)
- 't is Jozef de dreumer (='t is een fantast) (Westerkwartiers)
- 't is kieëzn of diëuwn (=je moet een (moeilijke) keuze maken) (Kaprijks)
- 't is maar een schorte griuët (=het is nogal klein) (Kaprijks)
- 't is mer 'n ertje op e plenkske (=een vrouw met kleine borsten) (Weerts)
- 't is mèr 'nnen treej (=het is maar een klein stukje) (Luyksgestels)
- 't is mor een vloûg (=het is maar een kleine regen) (Sint-Niklaas)
- 't Is ne kakker. (=Hij is een supporter KV Mechelen) (Mechels (BE))
- 't is ne mérteko (=het is een deugniet) (Oudenhoofs)
- 't is ne schurfterik (=het is een gemene kerel) (Sint-Niklaas)
- 't is ne slokkoard (=het is een gulzige eter) (Sint-Niklaas)
- 't is ne strongt wie hee maaj geschete (=hij heeft een groot gedacht van zichzelf) (Turnhouts)
- 't is ne vloëzak, een buzzeken (=zenuwachtig type) (Melseels)
- 't is nen iuën (=hij heeft een belangrijke positie) (Kaprijks)
- 't is net of 't aannoom'm wark is (=ze werken met een sneltreinvaart) (Westerkwartiers)
- 't Is net Pier en Pol (=een paar apart) (Drents)
- 't is noch en ei noch en joenk (=het is nog het een en het ander) (Zuid-west-vlaams)
- 't is nog 'n hil pèrsekusie (=het is nog een hele toer) (Luyksgestels)
- 't is ol boffn en blaozn (=het is een bluffer) (Kortemarks)
- 't Is pesies belleken een en taand. (=Hij heeft bijna geen tanden meer.) (Bevers)
- 't is precies een elfurenlijk (=er slecht uitzien) (Vels)
- 't Is van keske schiet (vroeger schoot men met een luchtkarabijn kaarsjes uit op de kermis en kon men een prijsje winnen) (=Iets van weinig waarde) (Beerses)
- 't is veele volk in de stoasje: gezegd van een weelderige boezem (=er is veel volk in de statie) (Klemskerks)
- 't is zo laang as 't breed is (='t is allemaal één pot nat) (Westerkwartiers)
- 't Is zo wisse as een klontie zuut is (=Zeker van iets zijn) (Drents)
- 't ist 't bakche vul (=een plaats die vol is) (Iepers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
