17 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `niets`
- daar kan niets van inkomen (=dat zal niet lukken)
- die niets ontbreekt is rijk. (=wie tevreden is heeft geen geld nodig)
- er is niets nieuws onder de zon (=alles is al eerder vertoond)
- er is niets van aan (=het is niet waar)
- niets afslaan behalve vliegen (=alles aannemen)
- niets dan lege briefjes hebben in te brengen (=voorstellen waarvan je vooraf al weet dat deze toch niet bekeken worden)
- niets dan wonden en builen zoeken (=altijd willen vechten)
- niets in de melk te brokken hebben (=niets te zeggen hebben)
- niets kunnen binnenkrijgen (=niet kunnen eten)
- niets nieuws onder de zon (=het lijkt nieuwe informatie, maar is al eerder gezegd)
- niets om het lijf hebben (=niets betekenen, geen waarde hebben)
- niets te halen (=niets te stelen of te ontnemen)
- niets te verletten hebben (=de tijd hebben)
- over de doden niets dan goeds (=men ziet kwaadspreken over overledenen als iets heel onbeleefd, er mag niet gespot worden met de dood)
- voor niets gaat de zon op (=alles kost geld en/of moeite)
- waar niets is verliest de keizer zijn recht (=van wie niets heeft, kan men niets vorderen)
- wie veel eist krijgt veel. Wie te veel eist krijgt niets (=je kan door het te vragen veel bij mensen gedaan krijgen, maar als je onredelijk wordt zal je worden overgeslagen)
169 betekenissen bevatten `niets`
- as is verbrande turf (=aan een belofte (as = als) heb je niets)
- van een mooi bord kun je niet eten (=aan uiterlijk alleen heb je niets)
- op een letter doodblijven (=absoluut niets veranderd willen zien)
- kreupel of koning. (=alles of niets.)
- waar geen aardappelen gepoot worden, zullen er ook geen groeien (=als je niet een goed begin voor iets legt, zal er ook niets van worden)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- handen in de schoot geeft geen brood. (=als je niets doet verdien je ook niets)
- geen spreker die een zwijger verbetert. (=als je niets zegt zeg je niets verkeerds)
- men moet de schapen scheren maar niet villen (=als men uit hebberigheid de inkomstenbron opoffert heeft men niets meer voor in de toekomst)
- beter een half ei dan een lege dop (=beter iets dan helemaal niets)
- beter een blind paard dan een leeg halster. (=beter iets dan niets)
- geen slapende honden wakker maken (=beter niet over een bepaald onderwerp beginnen / aan mensen die ergens niets van weten en het er wellicht niet mee eens zijn, niets erover vertellen)
- het is kwaad kammen daar geen haar is. (=bij arme mensen valt niets te halen)
- je kan geen kei het vel afstropen (=bij de arme valt niets te rapen)
- je kan geen kaalkop bij het haar vatten (=bij de arme valt niets te rapen)
- dat gaat mijn pet te boven (=daar begrijp ik niets van)
- daar geeft de lommerd geen geld op (=daar heb ik niets aan - dat geloof ik niet)
- dat kan al het water van de zee niet afwassen (=daar is niets aan te doen - dat kan je niet wegpraten)
- dat vlas is niet te spinnen (=daar is niets mee te beginnen)
- dat is algabra voor hem. (=daar snapt hij niets van.)
- dat zal mij een zorg wezen (=daar trek ik me niets van aan)
- daar kan de schoorsteen niet van roken (=dat brengt niets op / men kan niet alleen van vriendelijke woorden leven)
- dat snijdt geen hout (=dat heeft er niets mee te maken; het bewijst niets)
- dat zijn aambeien met slagroom (=dat heeft niets met elkaar te maken)
- dat is zo breed als het lang is (=dat verandert niets aan de zaak)
- daar kun je ketelaar van blijven (=dat zal niets opbrengen)
- de boter alleen op zijn koek willen hebben (=de anderen niets gunnen - zelf alles willen hebben)
- het kind van de rekening (=degene die schade lijdt, terwijl anderen niets hebben)
- de kop in het zand steken (=doen alsof er geen gevaar dreigt en er niets aan doen)
- Oost-Indisch doof zijn (=doen alsof er niets gehoord wordt)
- doen alsof je neus bloedt (=doen alsof je van niets weet)
- je van de domme houden (=doen alsof men van niets weet)
- uit de lucht komen vallen (=doen alsof men van niets weet / erg plotseling en onverwacht)
- belofte is een hemd der dwazen (=een nietszeggende belofte kan toch tijdelijk gelukkig maken)
- recht in zijn schoenen lopen/staan (=eerlijk zijn, niets misdaan hebben)
- open kaart spelen (=eerlijk zijn, niets verbergen)
- er is met hem te eggen noch te ploegen (=er is met hem niets aan te vangen)
- er is geen vuiltje aan de lucht (=er is niets aan de hand)
- er is geen kruid tegen gewassen (=er is niets aan te doen)
- geen erger venijn dan kwade tongen. (=er is niets zo erg als dat men kwaad van je spreekt.)
- er geen woorden aan vuilmaken (=er niets eens over spreken)
- er niet van kunnen meespreken (=er niets over weten)
- in het duister tasten (=er niets over weten, geen aanknopingspunten vinden)
- er zijn mond niet aan vuil maken (=er niets over willen zeggen)
- er het zwijgen toe doen (=er niets over zeggen)
- er geen laars van weten (=er niets van afweten)
- boven de pet gaan (=er niets van begrijpen)
- er geen hout van snappen (=er niets van begrijpen)
- er koksgast van blijven (=er niets van krijgen , er geen vooruitgang mee maken)
- er part noch deel aan hebben (=er niets van weten of niet aan deelgenomen hebben)
50 dialectgezegden bevatten `niets`
-
Ich wirk op mien eige tempo niks mieë! (=Ik werk op mijn eigen tempo niets meer!) (Kinroois)
- (h) ij kan nog ginne puit beregten (=Iemand die niets meer kan, krachteloos) (Lokers)
- Nae is niks anges es 't teengegestèldje van Jao! (=Neen is niets anders dan het tegengestelde van ja!) (Kinroois)
- ´t ken me gien spier schill´n (=het interesseert mij helemaal niets) (Westerkwartiers)
- ' t Plaffon van de groete mèt schildere (=niets doen) (Mechels (BE))
- 'k ben nog nie beskit (=ik heb nog niets vernomen) (Wevelgems)
- 'k em niks om oeën te doen (=ik heb niets om aan te trekken) (Meers)
- 'k èn gheên kloôt'n (=ik heb niets) (Axels)
- 'k ew angers niks mit je te skaften (='k heb niets met je te maken) (Urkers)
- 'k un koste nie vuodere (=Ik kon niets anders doen) (Eekloos)
- 'k vernem d'r niks van (=ik merk er niets van) (Westerkwartiers)
- 'k verstaon er gien kneit van (=ik versta er niets van) (Antwerps)
- 'k versteun er gien kloette van (=ik begrijp er niets van) (Leefdaals)
- 'k Verstoa d'er nietekloat'n van. (=Ik versta er niets van.) (Zwevegems)
- 'k verstoan dr gin klootn van (=ik begrijp er niets van) (Ostêns)
- 'k verston der de balle van (=ik versta er niets van) (Brechts)
- 'k verston der pot noch gat van (=ik begrijp er niets van) (Veurns)
- 'k zeig al niet ne meer (=Ik zeg als niets meer) (Bevers)
- 'k zien ier geen steek vur min ogen (=het is hier zo donker, ik zie niets) (Sint-Niklaas)
- 'k zit-er viuër niets tjusn (=ik heb er niets mee te maken) (Kaprijks)
- 'ken doar gien kloete van (=daar ken ik niets van) (Antwerps)
- 'n Doeëdshûmme hieët gein tesse (=Als je dood gaat neem je niets mee) (Weerts)
- 'n Snee pap mi 'n hoondenaa (=Op de vraag `wat gaan we eten` indien er niets is) (Bevers)
- 't 'n trekt ip nie feele (=het stelt weinig of niets voor) (Waregems)
- 't ê gin avanse (=het haalt niets uit) (Kortrijks)
- 't es gieën'n avans, t'es niet(s) genadderd, 't bring nie op (=het helpt niks, het haalt niets uit) (Wichels)
- 't es gien avans (=het helpt niets) (Herns (Herne, VL-B))
- 't es ol geeën avance (=het dient tot niets, het levert niets op) (Waregems)
- 't es protnul (=daar is niets van terecht gekomen) (Waregems)
- 't het niks om 't lief (=het stelt helemaal niets voor) (Westerkwartiers)
- 't het niks omme hakk'n (=het stelt niets voor) (Westerkwartiers)
- 't is an Sisen nie bestid (=dat is niets voor Fransis) (Veurns)
- 't is e heeël efte (=het stelt niets voor) (Veurns)
- 't is e nieuwerd (e van pet) (=hij is niets waard) (Veurns)
- 't is een scheed in de zak (=het is een maat voor niets) (Kaprijks)
- 't Is èerdaodig volk (=Op hen is niets aan te merken) (Drents)
- 't is etwod die gapt en nie e biet (='t is weer niets waard) (Veurns)
- 't is geen avangs, 't is niets genodderd (=het helpt (baat) niet) (Sint-Niklaas)
- 't is gieën kljuëde wièrt [geen kloten waard] (=het is niets waard) (Kaprijks)
- 't is gin kloatn weird (='t is niets waard) (West-vlaams)
- 't is gin klute wèèrd (=het is niets waard) (Brugs)
- 't is ginne vans (=Het haalt niets uit) (Walshoutems)
- 't is gjièn avance zei Emerance en ze kocht un kiend (=er is niets aan te doen) (Roeselaars)
- 't is ne sjoefeljeir (=iemand die niets anders doet dan iets kopen en het terug verkopen) (Sint-Niklaas)
- 't is niks va petik (='t is niets waard) (Balens)
- 't Is noppes (=Het is niets) (Aarschots)
- 't is van den ont (=het trekt op niets) (Kaprijks)
- 't is van me zusters (=trekt op niets) (Veurns)
- 't Is zeik op de greep (=Het is niets waard) (Barnevelds)
- 't it gin brooëd (=iets bijhouden kost niets) (Veurns)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen