15 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `niet in`
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat staat niet in zijn woordenboek (=dat kent hij niet, daar doet hij niet aan mee, heeft hij nog nooit van gehoord)
- de zon niet in het water kunnen zien schijnen (=jaloers zijn, iets niet kunnen verdragen)
- een gegeven paard mag men niet in de bek kijken. (=als men een geschenk krijgt, dan moet men niet zoeken of er hier of daar wat aan mankeert.)
- het vet zit hem niet in de weg. (=hij is mager)
- je moet een gegeven paard niet in de mond kijken (=je moet niet te kritisch zijn over cadeaus, of koopjes)
- kijk een gegeven paard niet in de bek (=je mag niet klagen over de kwaliteit van iets dat men gratis krijgt)
- men poot de aardappelen wanneer men wil, ze komen toch niet in april (=boerenregel. Aardappelen komen pas in mei uit)
- niet in de haak zijn (=er klopt iets niet)
- niet in de wieg gesmoord (=niet van bij de opkomst vernietigd - al oud)
- niet in een goed vel steken (=altijd ziek zijn, nooit gezond)
- niet in iemands schaduw kunnen staan (=aan iemand absoluut niet kunnen tippen)
- niet in tel zijn (=niet belangrijk genoeg zijn of genegeerd worden door anderen)
- Rome is niet in één dag gebouwd (=relativeren: Leer geduld te hebben, overhaast niets)
- wie boter op zijn hoofd heeft moet niet in de zon lopen (=wie schuldig is houdt zich best gedeisd)
19 betekenissen bevatten `niet in`
- iets aan de kaak stellen (=bekend maken wat niet in orde is)
- de peer is nog niet rijp (=de zaak is nog niet in orde)
- geen zuivere koffie (=er is iets niet in orde)
- het daar is hommeles (=het is daar niet in orde)
- het is nog ver van zingen (=het is nog lang niet in orde)
- er is reuk noch smaak aan (=het is weinig waard, het is niet interessant)
- de koek is op (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- op is de koek, en weg zijn de dubbeltjes (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- het onder de pet houden (=het niet in de openbaarheid brengen)
- niet pluis zijn (=iets is er niet in orde)
- iets aan de knikker zijn (=iets niet in orde of aan de hand zijn)
- op de achtergrond blijven (=niet in de schijnwerpers willen staan.)
- de dans ontspringen (=niet in het onheil betrokken worden)
- met iemand niet willen oversteken (=niet in iemands plaats willen zijn)
- uit je doen zijn (=niet in je normale toestand zijn)
- gehoor weigeren (=niet ingaan op)
- wie voor het oortje geboren is, zal tot de stuiver niet geraken (=wie in een lage sociale klasse geboren is, zal niet in een hogere sociale klasse terechtkomen)
- met de klompen van het ijs blijven (=zich met iets niet inlaten)
- nul op het rekest krijgen (=zijn eis niet ingewilligd krijgen)
50 dialectgezegden bevatten `niet in`
- 'k kan die pint nog nie uitkrijgen (=ik kan mijn glas bier niet in één keer uitdrinken) (Sint-Niklaas)
- 'k oa d'n ap ipgeetn (=mijn woorden vielen niet in goede aarde) (Waregems)
- 'n geev'm peerd moe'j niet ien 'e bek kiek'n (=een gegeven paard moet je niet in de bek kijken) (Westerkwartiers)
- 'n geev'n peerd maag je niet ien 'e bek kiek'n (=geven - 'n gegeven paard mag je niet in de bek kijken) (Westerkwartiers)
- 't es van d'nond zèn kluëten (=dat is niet in orde) (Meers)
- 't kot za were te klêënne zijn (=dat zal niet in goede aarde vallen) (Kaprijks)
- ’t és skuë gerief mur ge meug ‘et nie in uis émmen (='t is een mooie vrouw, maar je mag ze niet in huis hebben (smalend gezegd door mannen over een vrouw, )) (Meers)
- A’j mekaar geliek geft, bu’j rap oet e kuierd (=Als je niet in discussie gaat, ben je snel uitgepraat) (Twents)
- Al skait ie op de rand vamme bord, as't 'r maar niet in komt (=wat hij doet interesseert me geen ene zak pis) (Westfries)
- alf zei gat (=niet in orde) (Hams)
- As 't er iën'n in 't Schelde springt moe d'r nie achter springen (=Je hoeft anderen niet na te apen - niet in alles te volgen) (Wichels)
- as een aa sjieër èn brand sjit, ès zë nimei te blèsse (=als een oude vrouw verliefd geraakt, is ze niet in te tomen) (Munsterbilzen - Minsters)
- As hi'j het in de kop ef,dan ef hi'j het niet in de konte (=Hij zet wel door zo hij het wil) (Giethoorns)
- as ich mich moet sjangëniëre, bèste nog nie goed aof (=pas maar op dat ik niet in een franse colère schiet) (Munsterbilzen - Minsters)
- bezeek tich mèr nie (=doe maar niet in je broek !) (Munsterbilzen - Minsters)
- brinkste mën sloefe mèt aof aste boeëve bès (=zit niet in je neus te peuteren) (Munsterbilzen - Minsters)
- buitenaf werke (=zijn werk niet in de eigen gemeente hebben (maar b.v. in Rotterdam)) (Nieuw lekkerlands)
- da gaai nie af! (=dat verkleurt niet in de was) (Hulsters (NL))
- da kanner nog nie ès on reike (=dat komt zelfs niet in de buurt) (Munsterbilzen - Minsters)
- da's doar niet pluus (=dat is daar niet in de haak) (Westerkwartiers)
- da's gien vlees en ok gien vis (=dat is niet in te delen) (Westerkwartiers)
- da's niet ien 'e hoak (=dat is niet in orde) (Westerkwartiers)
- dao zitj ein speer haor inne bótter (=daar is iets niet in orde) (Heitsers)
- daor gaode gin melk aole (=die laat zich niet in de maling nemen) (Oudenbosch)
- Daor hedde gin errug in (=Dat heb je niet in de gaten) (Ewijk (Euiwwiks))
- daoretie gin aariging in gat (=dat heeft hij niet in de gaten gehad) (Oudenbosch)
- das een ende uut de lumieten (=dat is niet in de buurt) (Zeeuws)
- dat haar d'r niet ien 'e peiling (=dat had hij niet in de gaten) (Westerkwartiers)
- dat maag mij niet beur' n (=dat past niet in mijn budget) (Westerkwartiers)
- dat maag niet onner kantoortied (=dat mag niet in de baas z'n tijn) (Westerkwartiers)
- dat pak bij mich geen verf (=daar trap ik niet in) (Bilzers)
- Dauris gieë zeggen aun (=Hij luistert niet / niet in toom te houden) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- de boedel doar is onkloar (=de boel daar is niet in orde) (Westerkwartiers)
- de hëbs zën slip nog authange (=je hemd steekt nog niet in je broek) (Munsterbilzen - Minsters)
- de hëbsët vandaog wir nie èn zën krolle (=vandaag ben je toch weer niet in je sas) (Munsterbilzen - Minsters)
- de moes nie alles aoën de graute klok hange (=sommige dingen vertel je beter niet in het openbaar) (Munsterbilzen - Minsters)
- de moes tich mèr nie èn daaj verkieke (=vergis je maar niet in haar) (Munsterbilzen - Minsters)
- de zwoeng zitter nog nie èn (=ik krijg er de vaart niet in) (Munsterbilzen - Minsters)
- dich moes 'nen aanere z'n aerte nie poole. (=stel u niet in de plaats van een ander.) (Genker)
- Dieje lelt ferm deu (=Hij houdt zich niet in) (Mols)
- doar heb 'k gien belang bij (=daar ben ik niet in geinteresseerd) (Westerkwartiers)
- doë mankiërt get on zene meteur (=zijn hart is niet in orde) (Bilzers)
- doë moete aander ménnëkës vër koëme (=daar ben jij niet in staat voor) (Munsterbilzen - Minsters)
- doeë bèn ich heilegans nie mèt opgezatte (=dat neem ik helemaal niet in dank aan) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dom wean heendert nich ' t wördt pas slim a-j ' t zölf nich deur hebt (=Het is niet erg om dom te zijn, het wordt pas erg als je het zelf niet in de gaten hebt) (Twents)
- e gegèève pèèrd moogs te nie èn de moul kiehke. (=een gegeven paard mag je niet in de (bek) muil kijken) (Genker)
- Ge goa meej zén nie kuiere (=Je neemt hem niet in de maling!) (`t-Heikes)
- Ge moet em doar nie in stijven (=Je moet hem daar niet in toegeven) (Bevers)
- Ge moet me nie in mun kroam skijte vur ik heb oitgepakt! (=Je moet me niet in de rede vallen voordat ik alles heb verteld) (Helmonds)
- Ge wit oot noot nie (=Je kunt niet in de toekomst kijken) (Reusels)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
