40 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `kijken`
- achter de coulissen kijken (=de echte toestand zien (ontdekken))
- achter de schermen kijken (=kijken waar men normaal niet kan of mag kijken)
- de één mag een paard stelen, de ander mag niet over het hek kijken. (=sommigen mogen alles, anderen mogen niets)
- de kat uit de boom kijken (=een afwachtende houding aannemen)
- de kunst afkijken. (=leren door te observeren.)
- de ooievaar nakijken (=tijd verdoen)
- de zaak nog eens aankijken (=nog even afwachten)
- door een donkere bril bekijken (=op een pessimistische manier bekijken)
- door het hennepen venster kijken (=opgehangen worden)
- een gegeven paard mag men niet in de bek kijken. (=als men een geschenk krijgt, dan moet men niet zoeken of er hier of daar wat aan mankeert.)
- er naar uitkijken als de pastoor naar het geld in het kerkenzakje (=iets vol verwachting tegemoet zien)
- het nakijken hebben (=te laat in actie zijn gekomen, een ander was je voor)
- iemand het nakijken geven (=iemand verslaan of achterlaten.)
- iemand met de nek aankijken (=iemand minachten of negeren.)
- iemand met schele/scheve ogen aankijken (=iemand afgunstig bekijken)
- iemand op de vingers kijken (=steeds kijken wat iemand doet, en of die het goed doet)
- iemand op iets aankijken (=over een eigenschap of daad van iemand niet tevreden zijn)
- iets met argusogen bekijken (=iets wantrouwend bekijken. Iets nauwlettend in de gaten houden)
- je in de kaart laten kijken (=meestal onopzettelijk een ander inzicht geven in je bedoelingen)
- je moet een gegeven paard niet in de mond kijken (=je moet niet te kritisch zijn over cadeaus, of koopjes)
- je ogen uitkijken (=erg verbaasd of nieuwsgierig staan kijken)
- kijken als een hard geschilde aardappel (=bleek zien)
- kijken als een schelvis (=lodderig, dom of onbetrouwbaar kijken)
- kijken als een snoek op zolder (=zeer verbaasd zijn)
- kijken als Jonas in de walvis (=benauwd kijken)
- kijken alsof hij zijn laatste oortje versnoept heeft (=heel ongelukkig kijken)
- kijken alsof je een geest ziet (=verbaasd of geschrokken kijken.)
- kijken hoe de hazen lopen (=voorzichtig te werk gaan, eerst afwachten hoe de verhoudingen blijken te liggen)
- kijken of men het in Keulen hoort donderen (=heel erg verbaasd kijken)
- kijken of men water ziet branden (=heel erg verbaasd kijken)
- koffiedik kijken (=trachten het onbekende te kennen (de toekomst))
- met een kennersblik bekijken (=met kennis van zaken beoordelen)
- naar iets mogen kijken (=van iets moeten afblijven)
- niet verder zien/kijken dan je neus lang is (=niet goed nadenken wat de gevolgen van iets zijn)
- op de vingers kijken (=(Op een vervelende manier) scherp toezien hoe iemand iets doet, zodat elke fout direct opgemerkt wordt)
- op je neus kijken (=teleurgesteld zijn)
- staan kijken als lamme/verdomde Louis (=verlegen of beteuterd staan kijken)
- te diep in het glaasje kijken (=te veel alcohol drinken en daardoor erg dronken zijn)
- uit de doppen kijken (=goed uitkijken)
- zuinig kijken (=teleurgesteld of verdrietig kijken)
30 betekenissen bevatten `kijken`
- na gedane arbeid is het goed rusten (=als een klus geklaard is kan men er tevreden op terug kijken)
- in ogenschouw nemen (=bekijken)
- kijken als Jonas in de walvis (=benauwd kijken)
- de lakense bril erbij opzetten (=bijzonder scherp toekijken)
- de dingen op hun kop zetten (=de dingen verkeerd of omgekeerd bekijken)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- je ogen uitkijken (=erg verbaasd of nieuwsgierig staan kijken)
- uit de doppen kijken (=goed uitkijken)
- kijken of men water ziet branden (=heel erg verbaasd kijken)
- kijken of men het in Keulen hoort donderen (=heel erg verbaasd kijken)
- kijken alsof hij zijn laatste oortje versnoept heeft (=heel ongelukkig kijken)
- het mes snijdt aan twee kanten (=het levert dubbel voordeel op (NL.) Er zijn niet alleen voordelen aan verbonden, je kan eender wat vanuit verschillende en zelfs tegengestelde standpunten bekijken (BE).)
- geen oud wijf bleef aan het spinnewiel (=iedereen kwam kijken)
- iemand met schele/scheve ogen aankijken (=iemand afgunstig bekijken)
- iets op de keper beschouwen (=iets nauwkeurig bekijken)
- elke medaille heeft een keerzijde (=iets van twee kanten bekijken, aan iedere zaak zitten twee kanten, vaak een positieve en minder positieve kant)
- iets met argusogen bekijken (=iets wantrouwend bekijken. Iets nauwlettend in de gaten houden)
- kleine potjes hebben grote oren (=je moet uitkijken met wat je zegt als er kinderen bij zijn)
- tel uit je winst (=kijken en doen waar je het meeste voordeel bij hebt, `zie je wel!`)
- de balans opmaken (=kijken hoe iets verlopen is; nagaan of je ergens voordeel of nadeel van hebt gehad)
- achter de schermen kijken (=kijken waar men normaal niet kan of mag kijken)
- kijken als een schelvis (=lodderig, dom of onbetrouwbaar kijken)
- onder de loupe nemen (=nader bekijken, aandachtig bestuderen)
- iets door een gekleurde bril zien (=op een bevooroordeelde manier naar de zaak kijken)
- door een donkere bril bekijken (=op een pessimistische manier bekijken)
- iemand op de vingers kijken (=steeds kijken wat iemand doet, en of die het goed doet)
- je blind staren op (=te veel naar één eigenschap kijken)
- zuinig kijken (=teleurgesteld of verdrietig kijken)
- kijken alsof je een geest ziet (=verbaasd of geschrokken kijken.)
- staan kijken als lamme/verdomde Louis (=verlegen of beteuterd staan kijken)
50 dialectgezegden bevatten `kijken`
- 'n geev'm peerd moe'j niet ien 'e bek kiek'n (=een gegeven paard moet je niet in de bek kijken) (Westerkwartiers)
- 'n geev'n peerd maag je niet ien 'e bek kiek'n (=geven - 'n gegeven paard mag je niet in de bek kijken) (Westerkwartiers)
- 'n gezicht wi-j ein hinnekoont (=witjes kijken) (Weerts)
- 'n lust veur 't oog (=prachtig om naar te kijken) (Westerkwartiers)
- 't ael es nog nie van au gat gespoeld [hoewel dit nergens terug te vinden is moet `ijl` hier `vruchtwater`betekenen] / ge zèe nog nie druëg achter au uëren (=je komt net kijken) (Wichels)
- (Rotterdamse haventaal) een (olie) inspecteur/controleur die een tank controleert op het leeg zijn (=tank leeg kijken) (Rotterdams)
- a stond dur te gèiloeëgen (=watertandend kijken naar iets wat men niet krijgen kan) (Meers)
- A'j gin kop hebt, kö'j nich oet 't raam kiek'n (=Als je geen kop hebt, kun je niet uit het raam kijken) (Twents)
- ai geen kop heb kun ie ook nie uut roam kiekn (=als je geen hoofd hebt kun je ook niet uit het raam kijken) (Sallands)
- allewaajl moestë wol ogë mèt stêt hëbbë (=tegenwoordig moet je heel goed uit je doppen kijken !) (Munsterbilzen - Minsters)
- als ut klokske van rome sloaj he.. (=stop eens met raar kijken) (helmonds)
- aordeg op zen naos zien (=beteuterd kijken) (Bilzers)
- da ho (ch) viël bekieks (=iedereen bleef kijken) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae steet doë mér get te koekëloerë (=hij staat zomaar wat rond te kijken ipv te werken) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae steit mer get te haoje (=hij verdoet z’n tijd; hij staat zomaar wat te kijken) (Heitsers)
- dae zoet waaj ën aepke oppët sjaepke (=hij zat er maar zielig bij te kijken) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dag, heb ik wat van je an? / Kejje 't zien? Nee? Moeje scheel kijke, dan zie je 't dubbelt. als je wat van me anhad, zou je d'r wel een stukkie beter uitzien!! (=aanstaren /scheel kijken) (Rotterdams)
- daoris ne noop mee gemoeit (=daar komt veel bij kijken) (Oudenbosch)
- de diër wont platgelope (=ze kwamen allemaal kijken) (Bilzers)
- de kad’uit d’orloge kijkn (=de kat uit de boom kijken) (Kaprijks)
- de kat ut de baum zeikuh (=de kat uit de boom kijken) (Haags)
- de katte uit d'orloge kijke (=de kat uit de boom kijken) (Gents)
- de kiekst esofste tin keule hierst doendere (=verbaasd kijken) (Opglabbeeks)
- De koe in de konte kieken (=Achterom kijken heeft geen zin) (Giethoorns)
- de waereldj is wie ein hoonderkoeëj: die van baove zitte besjiete altied die óngeraan zitte (=mensen aan de top van de hiërarchie kijken neer op degenen onder hen) (Heitsers)
- den diee stoa vandege in zn broek te krabben (=kijken naar mensen die aant werken zijn) (Noorderkempisch)
- den oup (=aap) uit d'orlooze (=uurwerk) kaaken (=de kat uit de boom kijken) (Gents)
- Die kan rond nen boom kijken (=Scheel zien) (Bevers)
- die keek as un uul op 'n klûte (=dom voor zich uit kijken) (Zaamslags)
- die kiekt in de aore waereld (=scheel kijken) (Flakkees)
- doa stoan ich van te kieke (=daar sta ik van te kijken) (Bocholts)
- Doe kumst nog mér koum kieke op dis welt. (WT) (=Je komt net kijken op deze wereld) (Mechels (NL))
- doo stond ich do sjoen te kiehke èn de kiehke (=Daar stond ik schoon te kijken in de keuken.) (Genker)
- e gegèève pèèrd moogs te nie èn de moul kiehke. (=een gegeven paard mag je niet in de (bek) muil kijken) (Genker)
- ë gëzig trèkkë wai ënë bêipôatër (=schijnheilig kijken) (Millers)
- een lang lip trèkke (=beteuterd kijken) (Munsterbilzen - Minsters)
- een lip trèkke (=sip kijken) (Munsterbilzen - Minsters)
- ein gezicht zétte as zoormoos (=bedenkelijk kijken) (Weerts)
- ën zoer lip trèkke (=sip kijken) (Munsterbilzen - Minsters)
- Gao`j vanmiddag mit naor voetballen kieken (=Ga je vanmiddag mee naar voetbal kijken) (Hoogeveens)
- ge keu tot têënt de Viuërstroade kijkn (=je kan diep in haar decolleté kijken) (Kaprijks)
- ge kundin min zon kijken (=ik heb er geoeg van) (Sint-Niklaas)
- Ge mottis koome kèèke (=Je moet eens komen kijken) (Tilburgs)
- Ge wit oot noot nie (=Je kunt niet in de toekomst kijken) (Reusels)
- ge zie t'èënt de meulestroade / tot an 't èëndeken (=je kan in haar decolleté kijken) (Kaprijks)
- ge ziet tot tendent de meulenstroate (=je kan in haar decolleté kijken) (Eekloos)
- ghoef jeulemaol nie zoone toot te trekke (=je hoeft helemaal niet zo verongelijkt te kijken) (Oudenbosch)
- giuëw den binn stoa buidn (=heel het dorp is komen kijken) (Kaprijks)
- Goa je mee brommer kiekn (=Ga je mee brommers kijken) (Drents)
- hae ès mér ne sjiet graut (=hij komt nog maar kijken) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
