15 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ijzen`
- afwijzend beschikken op (=het verzoek weigeren)
- als een feniks uit de as herrijzen (=na de totale vernietiging opnieuw opbouwen)
- de haren ten berge (doen) rijzen (=ergens erg van (doen) schrikken)
- de rijzende/opgaande zon aanbidden (=in de gunst trachten te komen van iemand die succesvol is)
- de tafel de nodige eer bewijzen. (=smakelijk gaan eten.)
- iemand de deur wijzen (=iemand wegsturen)
- iemand het gat van de deur wijzen (=iemand zeggen dat die het pand moet verlaten of iemand wegsturen)
- iemand het vierkante gat wijzen (=iemand de deur wijzen, wegsturen)
- je uit de markt prijzen (=door eigen toedoen laten anderen diegene links liggen)
- men vindt veel grijzen, maar weinig wijzen. (=oude mensen zijn niet per definitie wijs)
- met de vinger nawijzen (=iemand uitgelachen)
- uit de as herrijzen (=opnieuw opbouwen na een brand)
- van de hand slaan/wijzen (=niet aannemen)
- verrijzen als paddenstoelen na een regenachtige dag (=plots tevoorschijn komen)
- wat de heren wijzen moeten de gekken prijzen (=aan beslissingen van het hoger gezag moet men zich onderwerpen)
22 betekenissen bevatten `ijzen`
- de pot verwijt de ketel dat die zwart ziet (=een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft)
- je in allerlei bochten wringen (=er op alle mogelijke wijzen proberen onderuit te geraken)
- de pan uit vliegen (=erg snel stijgen (inz. gezegd over prijzen))
- geef mijn fiets terug (=grapje om Duitsers te wijzen op de Tweede Wereldoorlog, toen er veel fietsen geconfisqueerd werden)
- iemand iets in de schoenen schuiven (=iemand aanwijzen als de schuldige of als de verantwoordelijke voor een mislukking)
- iemand een veer in de broek/kont steken (=iemand complimenteren of prijzen)
- iemand het vierkante gat wijzen (=iemand de deur wijzen, wegsturen)
- iemand een kroon opzetten (=iemand eer bewijzen)
- iemand op zijn voorman zetten (=iemand nadrukkelijk op zijn plicht wijzen)
- iemand in het zonnetje zetten (=iemand op positieve wijze aandacht geven, iemand eer bewijzen)
- over het paard tillen. (=iemand te veel prijzen, zodat hij verwaand wordt)
- iemand een bril op de neus zetten (=iemand terechtwijzen of dwingen gehoorzaam te zijn)
- iemand op zijn nummer zetten (=iemand zeer nadrukkelijk op zijn fouten wijzen, op een wijze die voor die persoon beschamend is)
- met de witte perdekies naar Velzeke rijden (=krankzinnig worden. In Velzeke bevindt zich een sanatorium; de `witte perdekies` (witte paardjes) verwijzen naar een ziekenwagen, waarmee de geestesgestoorde afgevoerd wordt. Uitdrukking uit het zuiden van Oost-Vlaanderen)
- niet kunnen hard maken (=niet kunnen bewijzen)
- een bord voor de kop hebben (=niet voor andere zienswijzen openstaan)
- geen hout snijden (=niets bewijzen , niet van toepassing zijn)
- uilen naar Athene brengen. (=onzinnig werk (er zijn al wijzen=uilen genoeg in Athene))
- in de wolken verheffen (=uitbundig prijzen)
- de mossel doet de vis afslaan. (=veel slechte waar op de markt doet de prijzen van de goede waar dalen)
- de spiering doet de kabeljauw afslaan (=veel slechte waar op de markt doet de prijzen van de goede waar dalen)
- gewag maken van (=verwijzen naar, melding maken van)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
