27 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `er het`
- achter het net vissen (=een kans missen)
- de één mag een paard stelen, de ander mag niet over het hek kijken. (=sommigen mogen alles, anderen mogen niets)
- de vogel over het net laten vliegen (=goede kansen niet aangrijpen)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- er het land aan hebben (=er een hekel aan hebben)
- er het mes inzetten (=er grondig op ingrijpen, in de uitgaven besnoeien)
- er het zwijgen toe doen (=er niets over zeggen)
- er schuilt een addertje onder het gras (=er is een verborgen risico in het spel)
- hoe hoger het hart, hoe lager de ziel (uit het Fries) (=hoogmoed is het kenmerk van een dwaas)
- iemand het net over het hoofd halen (=iemand tegen wil en dank tot iets doen besluiten)
- iemand of iets over het hoofd zien (=iemand niet opmerken, vergeten met iemand of iets rekening te houden, iets niet zien)
- iemand wel achter het behang kunnen plakken (=iemand heel vervelend vinden, waardoor je het liefst even helemaal niets meer met hem of haar te maken zou willen hebben)
- iets onder het tapijt vegen (=iets verbergen of negeren.)
- iets over het hoofd zien (=iets vergeten of ontbreken)
- je onder het juk der dwingelandij krommen (=onderworpen zijn)
- kaf onder het koren (=het minder goede onder het goede)
- onder het Caudijnse juk moeten doorgaan (=vernederd worden)
- onder het juk brengen (=onderwerpen)
- onder het juk moeten doorgaan (=zich aan andermans macht moeten onderwerpen)
- onder het juk zuchten (=onderworpen zijn)
- onder het mes zitten (=een examen hebben, in angstige omstandigheden zitten)
- onder het oog brengen (=doen opmerken)
- over het hoofd groeien (=niet meer onder controle te houden)
- over het hoofd zien (=vergeten, niet opmerken)
- over het paard getild zijn (=te veel eigendunk hebben of een naar karakter hebben, doordat je zoveel geprezen of verwend bent)
- over het paard tillen (=er te veel goeds van zeggen / verwend en geprezen zijn)
- over het paard tillen. (=iemand te veel prijzen, zodat hij verwaand wordt)
24 betekenissen bevatten `er het`
- als de herder dwaalt dolen de schapen (=als de leider het verkeerd doet weten de mensen die hem volgen niet wat ze doen moeten)
- semper idem (=altijd weer hetzelfde)
- het beste paard van stal vergeten. (=een belangrijk persoon over het hoofd zien)
- een oud paard hoort graag het klappen van de zweep. (=een oud persoon hoort graag verhalen over het oude vakmanschap)
- het is zusje en broertje (=het is zo ongeveer hetzelfde)
- kaf onder het koren (=het minder goede onder het goede)
- er loopt hem een luis over de lever (=hij windt zich al over het minste op)
- er een handje van hebben (=hinderlijke gewoonte, als iemand de kans ergens toe ziet die ook nemen, een ander het werk laten doen)
- klein is de rouwe, valt de oude koe dood. (=hoe ouder iemand sterft hoe minder het verdriet)
- een kat in de zak kopen (=iets kopen zonder het gezien te hebben - bedrogen worden)
- iets achter de hand hebben (=iets ter beschikking hebben voor wanneer het nodig mocht zijn (bv nood))
- langzaam aan, dan breekt het lijntje niet (=je kunt beter rustig doorwerken, dan kan er het minste fout gaat)
- je wel voor de kop kunnen slaan (=kwaad zijn op jezelf over het feit dat men ergens niet aan gedacht heeft)
- onder de plak zitten (=niets durven tenzij de partner het goed vindt)
- altijd het oude liedje (=steeds weer hetzelfde)
- altijd hetzelfde deuntje zingen (=steeds weer hetzelfde herhalen)
- goed begonnen is half gewonnen (=wat niet aangevangen wordt komt ook nooit af. / Wanneer het begin van iets goed is, is de kans groter dat het goed eindigt)
- een vreemdeling in Kanaän zijn (=weinig weten over het besproken onderwerp)
- weten hoe laat het is (=weten hoever het staat)
- holle vaten bommen/klinken het hardst (=wie er het minste verstand van heeft, verkondigt het luidst zijn mening)
- twee handen op een buik (=ze werken samen, ze denken er hetzelfde over)
- twee hoofden onder een kaproen (=ze werken samen, ze denken er hetzelfde over)
- het hebben over blauwe aardappelen en blauwe sokken (=zonder het aanvankelijk beseft te hebben over verschillende zaken spreken)
- zonder slag of stoot (=zonder het minste probleem)
14 dialectgezegden bevatten `er het`
- 'k zeg maar niks / antwoord: / Maor God hoort ju bromme . (=ik zeg maar niets.. en dan antwoordt de ander: (maar je denkt het er het jouw van)) (Utrechts)
- 't moeëtn rieëkn (=er het raden naar hebben) (Veurns)
- Dich hèbs e klèkske hiere luje, me de wèts neet èn welk kepelleke. (=Je weet er het fijne niet van.) (Assers)
- Dieje dinkt ooch dat er het werm waoter hit ötgevonne (=Zegt men van een betweter) (Stals)
- er hèt iëversjoeët van gelijk (=hij heeft meer dan gelijk) (Munsterbilzen - Minsters)
- er hèt nog mètte hondskaar gerieje (='t is al zo een ouderwets type) (Munsterbilzen - Minsters)
- hae hèt gene naogel mei vër oën zen K te krabbe (=de timmerman legt er het bijltje bij neer) (Munsterbilzen - Minsters)
- hae wor ter nie goed van (=de cardioloog was er het hart van in toen zijn patiënt stierf) (Munsterbilzen - Minsters)
- Ieder trek'ut laoke nar z'n eigen kaant. (=Iedereen probeert er het meeste voordeel uit te halen.) (Baronies)
- jee de pot uutgelekt, jeet de beutre uutgeetn (=hij is er het slachtoffer van) (Kortemarks)
- Nem een möpke (koekje) bi-j de koffie. (=Neem het er van. Maak er het beste van.Kan ook ironisch bedoeld zijn.) (Achterhoeks)
- roei'n met de riem'm die je hemm'm (=met de middelen die je hebt er het beste van maken) (Westerkwartiers)
- ze sjieke uutspuugn (=er het bijltje bij neerleggen) (Veurns)
- ze zweeg ien zeuv'm toal'n (=ze deed er het zwijgen toe) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
