92 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `zetten`
- iemand de duimschroeven aanzetten (=iemand scherp ondervragen, onder grote druk zetten)
- iemand de pen op de neus zetten (=streng ondervragen of aanpakken)
- iemand de voet dwars zetten (=tegenwerken)
- iemand een bril op de neus zetten (=iemand terechtwijzen of dwingen gehoorzaam te zijn)
- iemand een hak zetten (=met iemand een gemene streek uithalen)
- iemand een kroon opzetten (=iemand eer bewijzen)
- iemand een luis in de pels zetten (=iemand last bezorgen)
- iemand een pen op de neus zetten (=iemand dreigend vermanen)
- iemand het mes op de keel zetten (=iemand onder zware druk zetten)
- iemand iets betaald zetten (=wraak nemen of straffen)
- iemand in het zonnetje zetten (=iemand op positieve wijze aandacht geven, iemand eer bewijzen)
- iemand niet kunnen zetten (=iemand niet aardig vinden)
- iemand op het verkeerde been zetten (=iemand ergens een verkeerde indruk van geven, waardoor hij of zij iets gaat denken wat helemaal niet klopt)
- iemand op straat zetten (=iemand ontslaan)
- iemand op zijn nummer zetten (=iemand zeer nadrukkelijk op zijn fouten wijzen, op een wijze die voor die persoon beschamend is)
- iemand op zijn voorman zetten (=iemand nadrukkelijk op zijn plicht wijzen)
- iemand voor het naadgaren zetten (=iemand voor de schulden laten opdraaien)
- iemand voor paal zetten (=iemand belachelijk maken of vernederen.)
- iets in de verf zetten (=beklemtonen, accentueren)
- iets in het getouw zetten (=iets voorbereiden)
- iets naar zijn hand zetten (=het precies (laten) doen zoals hij wil)
- iets op losse schroeven zetten (=iets wankel en onzeker maken)
- iets op touw zetten (=iets organiseren)
- iets rechtzetten (=na een fout deze goed maken)
- in de ijskast zetten (=(tijdelijk) niet uitvoeren)
- in de plooi zetten (=op orde brengen)
- je beste beentje voor zetten (=je uiterste best doen)
- je gat tegen de kribbe zetten (=onwillig zijn)
- je klompen wegbrengen/wegzetten (=naar huis gaan/sterven)
- je licht niet onder de korenmaat zetten (=meespreken, je mening geven en laten merken dat je er iets van weet)
- je met hand en tand verzetten (=je heftig verzetten en er alles aan doen om het niet te laten doorgaan)
- je schrap zetten (=klaarmaken om de klap op te vangen)
- je sluis openzetten (=een grote mond zetten)
- kwaad bloed zetten (=iemand boos maken)
- op de kaart zetten (=gemaakt tot iets waar rekening mee gehouden wordt.)
- op dezelfde voet voortzetten (=op dezelfde manier)
- op een klein pitje zetten (=tijdelijk laten wachten, slechts langzaam laten verdergaan)
- tegen de muur zetten (=doodschieten)
- vaart achter iets zetten (=iets snel (doen) uitvoeren)
- verstand op nul zetten (=niet nadenken en gewoon handelen.)
- voor het blok zetten (=iemand onverwacht in een lastige positie brengen; bijvoorbeeld iemand dwingen te reageren die dat eigenlijk niet wil, of iemand dwingen een keuze te maken.<>)
- zoden aan de dijk zetten (=daadwerkelijk hulp verschaffen)
50 dialectgezegden bevatten `zetten`
- erte make de gank, boeëne de klank en oonje de stank (=erwten zetten alles op gang; bonen veroorzaken harde winden en de uien zorgen voor de onaangename reuk) (Heitsers)
- etwien bie de buk zetten (=iemand bedriegen) (Veurns)
- euver zich verkriege (=zich met de nodige twijfels ergens toe zetten) (Sint-joasters)
- Ga jij effe un luchie zetten (=Luchtramen in de kas openen) (Westlands)
- gaas gaeve (=er vaart achter zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- haag zën maole mér tau (=opgelet met die persoon, hij probeert je af te zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- het lucht open zetten (=de ramen open doen) (WESTLANDS)
- hij zel ze mores leer' n (=hij zal het ze betaald zetten) (Westerkwartiers)
- ich goej dich met zen klikke en klakke baute (=ik ga je aan de deur zetten) (Bilzers)
- Ich laot mich neet transenere (=Ik laat me niet onder druk zetten) (Gelaens (Geleens))
- ich vloëg met men kloete op stroeët (=ze zetten me aan de deur) (Munsterbilzen - Minsters)
- iech weur heij vervèls (=iemand in de stank zetten (scheet) ) (Mestreechs)
- ieënen ba den bok zetten (=iemand bedriegen) (Meers)
- iemand an 'e schandpoal noagel'n (=iemand in het openbaar te kijk zetten) (Westerkwartiers)
- iemand op zijn ploatse zetten (=op zijn nummer zetten) (Lovendegems)
- iemant ne neuze zedn (=iemand voor schut zetten) (Kaprijks)
- iemëd ën sjeef zètte (=iemand een goede steek zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- iemëd mèt zën klikke en klakke aoën de diër goeje (=iemand met alles erop en eraan aan de deur zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- iemed ne kop kunder maoke (=iemand op zijn plaats zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- iemëd vlak èn ze gezich autlaachte (=iemand ongegeneerd voor schut zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- iemës transënieëre (=iemand onder grote druk zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- iemet ne kloet aftrekke (=iemand in het zak zetten) (Hamonter)
- iene de oor'n was`n (=iemand stevig op zijn plaats zetten) (Klazienaveens)
- ienen een pikier zetten (=iemand een steek geven) (Opwijks)
- Iet nuus zetten (=Iets vertikaal zetten) (Antwerps)
- ik zal oane kop / oan neus tussen twië uuëren zetten [plagend, tegen kind] (=Nu moet je wel even doen wat ik zeg) (Wichels)
- Ik zit zo vol as mud 1 mud kolen was 40 kilo 1 mud aardappelen 70 kilo zo vol als mud zitten betekent dus boordevol zitten , zodat er niets meer bijkan. Ook de term `riem op de vreethaak` hoorde je vaak in utrecht. Met andere woorden, je riem een gaatje verder zetten omdat je enorm veel gegeten had. (=vol zitten (van het eten): uitspraak: Ik zit *stamp, tjok etc* vol !,) (Utrechts)
- immand bé den bok zetten (=iemand bedriegen) (Meers)
- immand ne poeëter skiljeren (=iemand een pater schilderen iemand goed liggen hebben, iemand voor schut zetten) (Meers)
- inge d'r haam umhange. (WT) (=Iemand aan het werk zetten) (Mechels (NL))
- j' ee vil wiend in de broek (=hij heeft veel op zijn neus te zetten) (Brugs)
- kaar en pieëd niemë (=de puntjes op de I zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- kaffie moakn (=koffie zetten) (Waregems)
- kaffoi oepschinke (=koffie zetten) (Winksels)
- kliko aan de dijk zetten (=vuilnis buiten zetten) (Lopiks)
- Loat ’t màr in ’t búkske opschrijve (=Laat ’t maar op rekening zetten) (Helenaveens)
- me gaume ons nen buik zetten (=we gaan eens veel eten) (Evergems)
- Me zette ut op z'n kop (=Wij zetten het op zijn kop) (Huijbergs)
- mét zen klikke en klakke baute goeje (=met zijn hebben en houden aan de deur zetten) (Bilzers)
- met zen klikke en klakke bautezwiere (=met hebben en houden aan de deur zetten) (Bilzers)
- mèt zën klikken en klakke baute goje (=iemand met zijn hebben en houden aan de deur zetten) (Munsterbilzen - Minsters)
- mét zen klikken en klakke on de diër goje (=aan de deur zetten) (Bilzers)
- ne pièreloare zetten (=vallen) (Kaprijks)
- nen draeë tron gaeve (=naar zijn hand zetten) (Bilzers)
- noue eed ij toch in mijn roape gescheten (=Nu is hij voor mij te ver gegaan en ik zal hem dat betaald zetten) (Lokers)
- ofdrogen, bie 't vierde zetten (=bedriegen) (Veurns)
- op èn ander goan (=buitenechtelijke stappen zetten) (Veurns)
- op hoar' n en snoar' n zett' n (=alles op alles zetten) (Westerkwartiers)
- oppe lappe gaon (=de bloemetjes buiten zetten) (Heitsers)
- paerd scherp zetten (=paard schroeven onder hoefijzers doen bij gladheid) (Sevenums)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
