186 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `us`
- aan Bacchus offeren (=te veel alcoholhoudende drank nuttigen)
- aan de lus hangen (=recht blijven staan in tram of bus)
- aan zijn neus hangen (=hem inlichten)
- alle kusten bezoeken (=met allerlei slecht volk omgaan)
- allemans neus is geen kapstok. (=je moet niet alles aan iedereen vertellen.)
- als de ragebol rust werkt de spin (=zonder onderhoud raakt `n huis (de omgeving) snel in verval)
- als het geen broertje is dan is het een zusje. (=het is één of het ander)
- als winnaar/beste uit de bus komen (=iets of iemand blijkt het beste te zijn)
- betalen als de paus geus wordt (=nooit betalen)
- bij de neus hebben (=iets wijsmaken)
- corpus delicti (=het voorwerp van de misdaad) (Latijn)
- daar lusten de honden geen brood van. (=het is volstrekt onacceptabel)
- daarmee is de kous af. (=er wordt geen aandacht meer aan gegeven)
- dat gaat zo tussen neus en mond (=dat gebeurt in een verloren ogenblik)
- dat gebeurt pas als de Paus een geus wordt (=dat gebeurt nooit)
- dat maakt van Jezus nog een ketter (=dat is zelfs bij de meest integer mens een schanddaad)
- dat zijn ze niet die `t Wilhelmus blazen (=dat zijn onze vrienden niet)
- de duivel op het kussen binden (=met iedereen raad weten)
- de engeltjes schudden hun bed op / kussens uit (=het sneeuwt)
- de engeltjes schudden hun kussens uit (=het sneeuwt)
- de groten rijden te paard en de kleinen hangen tussen hemel en aarde. (=de machtige lui leven op kosten van de gewone man)
- de Hebreeërs bouwden het, maar de Egyptenaren hebben het. (Exodus 1:11-14) (=het vuile werk door anderen opknappen en het resultaat zelf pakken)
- de kust is veilig (=alles is in orde - er is niemand in de buurt)
- de mussen vallen (dood) van de daken (=het is snikheet)
- de neus optrekken (=duidelijk maken dat men iets of iemand niet waardeert)
- de pantoffel kussen (=onder de slof zitten)
- de Paus van dichtbij zien. (=dronken zijn)
- de rokende vlaswiek niet uitblussen (=de ijverigheid niet doven)
- denken met kousen en schoenen in de hemel te komen (=denken dat men zich niet moet inspannen)
- doen alsof je neus bloedt (=doen alsof je van niets weet)
- door de neus boren (=iemand anders iets de mogelijkheid ontnemen)
- een (goede) neus voor iets hebben (=precies aanvoelen hoe iets moet of gaat)
- een bril op de neus krijgen (=moeten gehoorzamen aan iemand)
- een echte huismus (=iemand die het thuis naar zijn zin heeft, geen uitgaanstype)
- een fijne neus hebben (=gemakkelijk iets ontdekken, snel iets aanvoelen)
- een frisse neus halen (=naar buiten gaan)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- een lange neus maken (=tong uitsteken, iemand iets inpeperen (Jaloers maken))
- een oude bok lust nog wel een jong/groen blaadje (=een oude man is nog wel seksueel geïnteresseerd in een jong meisje)
- een pannetje lusten (=een borrel lusten)
- een Pyrrhusoverwinning behalen (=winnen wat zoveel heeft gekost dat je de volgende ronde niet meer aan kan)
- een reus op lemen voeten (=schijnbaar sterk maar in feite zwak)
- een snee in de neus hebben (=dronken zijn)
- een Tantaluskwelling zijn (=iets erg graag willen maar het (net) niet kunnen verkrijgen)
- een wassen neus zijn (=niets te betekenen hebben)
- een wig drijven tussen (=een splitsing of misverstand bewerken)
- een wig drijven tussen twee personen (=ervoor zorgen dat ze ruzie krijgen)
- een wigge drijven tussen (=een splitsing of misverstand bewerken)
- een wild haar in de neus hebben (=onbezonnen en wild zijn)
- een zuiver geweten is het beste oorkussen. (=als je eerlijk bent slaap je gerust)
118 betekenissen bevatten `us`
- na gedane arbeid is het goed rusten (=als een klus geklaard is kan men er tevreden op terug kijken)
- de kat de bel aanbinden (=als eerste een begin maken aan iets moeilijks (een lastige klus of een ingewikkeld gesprek))
- als je geschoren wordt, moet je stilzitten (=als er scherpe kritiek op je is (je wordt geschoren), kun je beter rustig wachten tot het voorbij is, in plaats van erop in te gaan)
- wie zijn ogen sluit, waant zich in Rome (=als je de realiteit negeert, ben je niet bewust van wat er werkelijk gaande is.)
- een zuiver geweten is het beste oorkussen. (=als je eerlijk bent slaap je gerust)
- hoop doet leven (=als je kan hopen op betere tijden, dan krijg je toch weer levenslust / zo lang je nog hoop hebt zijn er ook nog mogelijkheden)
- kalmte zal je redden (=als je rustig blijft gaan de dingen beter)
- maak je borst maar nat (=bereid je voor op een zware klus (of op veel tegenstand))
- met hangende pootjes thuiskomen (=bewust van schuld (thuis)komen / zeer tegen zijn zin)
- buiten westen (=bewusteloos)
- van de sokken gaan/raken/vallen (=bewusteloos vallen)
- van zijn á propos (=buiten bewustzijn, groggy)
- voor het zingen de kerk uit (=coïtus interruptus)
- dan zwaait er wat (=dan dreigen zware repercussies)
- de jongste ezel moet het pak dragen (=de jongste moet de vervelende klusjes opknappen)
- het klopt als een bus (=deze uitdrukking is een contaminatie van het sluit als een bus met: het klopt als een zwerende vinger)
- voor Pampus liggen (=dronken of bewusteloos zijn)
- moeten kiezen of delen (=een (vervelende) keus moeten maken)
- meisjes die bloemen dragen, mag je kussen zonder te vragen (=een aanmoediging om meisjes met bloemen te kussen)
- een pannetje lusten (=een borrel lusten)
- uit de heup schieten (=een discussie ingaan met een ongenuanceerde argumentatie)
- voor het inkoppen hebben (=een eenvoudige kans om in een discussie een punt te maken dankzij een voorzet van een ander)
- het bijltje zoeken (=een excuus of uitweg verzinnen)
- het juiste midden vinden (=een goed evenwicht vinden tussen twee tegengestelde aanpakken. Bijvoorbeeld, als het er om gaat hoeveel bevoegdheden de politie moet hebben om de rechtsstaat te handhaven)
- een huis met zilveren pannen. (=een huis waar een hoge hypotheek op rust)
- een boom(pje) opzetten (=een informele discussie starten)
- het varkentje wassen (=een klusje wel even doen)
- een heet hangijzer (=een moeilijk onderwerp waar veel discussie over bestaat)
- hoe eerder dood, hoe eerder begraven. (=een nare klus beter niet uitstellen)
- een zwaluw maakt de lente niet (=een omstandigheid laat nog geen eindconclusie toe)
- een zaak/kwestie aankaarten (=een onderwerp ter discussie brengen)
- zo kalm als een zalm (=een rustig persoon)
- rusten aan abrahams` borst (=een rustig, aangenaam leven leiden)
- een man als David (=een sterke kerel (David doodde de reus Goliath))
- de gulden middenweg (houden/bewandelen/verkiezen) (=een tussenstandpunt of tussenoplossing verkiezen)
- een schot voor de boeg (=een uitspraak of vraag als eerste aanzet tot een gesprek of discussie (eigenlijk: een waarschuwingsschot))
- ziek of ziekenhuis? (=eind aan discussie maken)
- zolang er leven is, is er hoop (=er is altijd hoop, dus geef nooit op!)
- met de sok op de kop gezet (=er onbewust door toedoen van anderen voor joker bijlopen)
- een zondagssteek houdt geen week (=er rust geen zegen op het werk wat iemand op zondag doet)
- er de handen voor op elkaar krijgen (=er steun (applaus) voor krijgen)
- er is onkruid onder de tarwe (=er zijn minderwaardige goederen (of personen) tussen de betere)
- op iets dood blijven (=erg belust op iets zijn (bv geld; gierig))
- rust noch duur hebben (=erg onrustig zijn)
- van de kapittelstok likken (=ervan lusten)
- onder zeil gaan (=gaan rusten of slapen, vertrekken of weggaan)
- in koelen bloede iets doen (=geheel kalm en rustig iets doen, alsof er niets aan de hand is)
- de deugd zit in het midden. (=gezegd als iemand tussenin zit)
- een nieuwe voordeur krijgen (=gezegd bij het bereiken van een tiende levensjaar, dus 10, 20, 30 etc.)
- een goede gevel versiert het huis. (=gezegd over mensen met een grote neus)
50 dialectgezegden bevatten `us`
- 'Ou dieje lèrp us binne (=Steek je tong niet uit) (Bredaas)
- 'oudoewe kwèk us (=zou u zo vriendelijk willen zijn om uw mond te houden?) (Bredaas)
- 't most weer us oorlog worre (=reactie op de vermeende verwendheid van de huidige generatie) (Westfries)
- A de katte van us es dansn de muzn (=Als de kat van huis is dansen de muizen) (West-Vlaams)
- a ge da us wit dan gut da perke wel an (=als je dat eens wist dan gaat het lampje wel branden) (Wijchens)
- ai nog us i- ens zo liegt heloof k je nie mi (=liegen) (Zeeuws)
- blieft er nou us mé oe fikkes vanaaf (=blijf er nou eens vanaf!) (Budels)
- bok us dan kank je kossen (=buk eens) (Zeeuws)
- Da mag best us gezeed worre (=Het mag eens gezegd worden) (Valkenswaards)
- dan motte gij mar us kijke (=nou let maar op) (Oudenbosch)
- dat ware nog us barre taie (=dat waren leuke tijden) (Westlands)
- die motte gij us op z n vesje tuffe (=die moet je eens tot de orde roepen) (Oudenbosch)
- doe us wa, doe is wa (=doe eens wat) (Brakels (gld))
- dur us goed onder maaien (=klappen uitdelen) (Brabants)
- ee dikkop gaode gij us wa opzij (=zeg beste maak eens wat plaats) (Oudenbosch)
- flikker naw us un eind op (=ga toch eens weg) (helmonds)
- Gank dich de moel ùs sjpeule (=Je vertelt onzin) (Epens)
- Gao tijne den hof de reif us haole (=Ga achter in de tuin de hark eens halen) (Tilburgs)
- ge kom mar wir us ne keer laangs ee (=tot de volgende keer) (Oudenbosch)
- ge koomt oe schaoi mer us terug haole (=Bij een gastvrij onthaal, iemand uitnodigen) (Heezers)
- Ge kunt be^ter is op us op un aender gaon (=Het is goed om eens buiten de deur te gaan) (Ewijk (Euiwwiks))
- gè môot ok wèl us wè hèn!! (=jij mocht ook wel eens wat hebben!!) (Tilburgs)
- gif us aosum (=zeg hier eens iets op) (Oudenbosch)
- Gift meen us un hendje (=Geef me eens een handje) (Geldrops)
- hedde wel us un drei om oe orren gehad? (=heb je wel eens een draai om je oren gehad?) (Helmonds)
- hi us een eidje omme (=schuif een stukje op) (Zeeuws)
- hi us om t errebezem laddertje (=klein persoon) (Zeeuws)
- ie ei zn halle us flienk uut e spohen (=hart gelucht) (Zeeuws)
- ik zal euw kuntje us werrem maoke (=ik zal je straffen met de hand) (Geldrops)
- J'é oal de nummero's van d'uzen noadig voa naer us te gaen (=Hij is straalbezopen, te zat om recht te lopen) (Kortrijks)
- Jij kom nog us in de sloei terech! (=Jij belandt nog eens in de goot!) (Dordts)
- k-wò-t us kwêek (=ik wou dat het eens huilde) (Tilburgs)
- kèk us wè-n klèèn môoniekake (=kijk eens wat een klein harmonikaatje) (Tilburgs)
- Kem ow haor us besijen uit (=Kam je haar eens naar de zijkant) (Kerkdriels)
- kiek noe toch us ie-el je jurk is besoestert (=besmeurd) (Zeeuws)
- kiek us je vlagt\de melk kookt over (=onderrok komt van onder rok) (Zeeuws)
- kiek us ni de locht (=kijk eens naar de lucht) (Zeeuws)
- Kiek’ tr maor us waer achterhen. (=Kom nog maar eens weer.) (achterhoeks)
- Kom us dis (=Kom eens hier) (Ewijk (Euiwwiks))
- kom us hersop (=Kom eens deze kant op) (Eersels)
- ksal jouw neus us tusse twee ore zette (=ik zal jou eens onderhanden nemen) (Oudenbosch)
- laot den aoker nog us zakken (=nog een pilsje graag) (Graauws)
- lin m-oe mis us (=leen mij je mes eens) (Tilburgs)
- lò-me naaw ok us unne kêer ötpraote (=laat me nu ook eens een keertje uitpraten) (Tilburgs)
- lop us ni de wasdoek (=gammel) (Zeeuws)
- lòt us kwikke hoe zwaor dè-t-is (=laat eens voelen hoeveel het weegt) (Tilburgs)
- mak us even aije zitten (=ergens niet goed bij kunnen) (Zeeuws)
- me zijn weg (=We goan us skup afkusn) (West-Vlaams)
- must us kieke (=moet je eens kijken) (Leewarders)
- nèijt ur us oit (=ga eens weg) (Ossies)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
