7 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `neem`
- als je hem een vinger geeft, neemt hij de hele hand (=als je iemand een beetje helpt, wil diegene altijd je hulp)
- een paard, dat voor de tweede keer de sprong niet neemt, neemt hem ook voor de derde keer niet. (=iemand die al twee keer geen beslissing durft te nemen, komt nooit tot een besluit)
- heeft de duivel `t paard gegeten, dan neemt hij de toom ook nog. (=ben je eenmaal in handen van slechte mensen gevallen, dan verlies je alles.)
- heeft de duivel het paard gegeten, dan neemt hij de toom ook nog. (=ben je eenmaal in de macht van slechte mensen, dan wordt het alleen maar erger)
- neem je hoed niet af voordat je gegroet wordt (=men moet een ander nooit in de rede vallen)
- neemt uw tijd te baat, te vroeg is beter dan te laat. (=wacht niet tot het te laat is)
- wie luistert aan de wand verneemt zijn eigen schand (=wie anderen afluistert, kan wel eens iets negatiefs over zichzelf horen)
10 betekenissen bevatten `neem`
- wie vuur eet schijt vonken (=als men iets gevaarlijks onderneemt krijgt men nare gevolgen)
- bezint eer ge begint (=denk goed na over de gevolgen voordat je actie onderneemt)
- zijn ogen zijn groter dan zijn maag (=hij neemt meer op zijn bord dan hij kan eten)
- `t Mag vloeien, `t mag ebben. Die niet waagt zal `t niet hebben (=je moet niet denken als je niets onderneemt dat ze het dan bij je thuis komen bezorgen)
- als het kalf verdronken is dempt men de put (=pas als het te laat is, neemt men maatregelen)
- wie zijn gat brandt, moet op de blaren zitten (=wie een risico neemt, moet de gevolgen dragen)
- wie niet waagt, wie niet wint (=wie geen risico neemt, die wint niets)
- wie met honden omgaat, krijgt vlooien (=wie in slecht gezelschap verkeert, neemt slechte gewoonten over)
- wie met pek omgaat, wordt ermee besmet (=wie met slechte mensen omgaat neemt de gewoontes van die mensen over)
- zo vraagt men de boeren de kunst af (=zo verneem je hoe het moet)
50 dialectgezegden bevatten `neem`
- 'n Doeëdshûmme hieët gein tesse (=Als je dood gaat neem je niets mee) (Weerts)
- ' T letste humme haet gein tesje!! (=Als je dood gaat, neem je niets mee!!) (Steins)
- Al wul je lere vloeke, neem den goite! (=Geiten zijn een ramp!) (Westfries)
- Allee, mettez vite vos chandailles, springt oep oven ijzere peerd, en moakt nog nen tour du jardin! (=Trek vlug jullie pulletjes aan, neem jullie fiets en maak nog eens de ronde van de tuin.) (Antwerps)
- Allus is voor Bassie (=Ik neem alles zelf wel) (Rotterdams)
- baeter e koet én zenne sjoen, danne sjoen én je koet (=neem van 2 zaken de minst slechte) (Bilzers)
- braek mich de maul nie oëpe (=let op voordat ik revanche neem) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dan neem ie maar een koppel kiepen (=Je moet niet proberen om mij op te jagen) (Giethoorns)
- dat pak ich tich kojëlëk (=dat neem ik je kwalijk) (Munsterbilzen - Minsters)
- de hoes nie den iëste te zin, de tweide plak ès ook goed (=ik neem je zoals je bent) (Munsterbilzen - Minsters)
- de maus nauts teviël koën op zen miële doen (=neem nooit te veel hooi op je vork) (Munsterbilzen - Minsters)
- de sop wiëd nauts zoe heet gedroenke..... (=neem tijd om rustig af te wachten) (Munsterbilzen - Minsters)
- diej is geak (=Daar neem ik geen genoegen mee) (Bosch)
- doë mauste dich wol ës aon spiegele (=neem daar maar eens een voorbeeld aan) (Munsterbilzen - Minsters)
- doe't mo mij, 't it gin brooëd (=neem het vast mee, dat kost je niets) (Veurns)
- doeë bèn ich heilegans nie mèt opgezatte (=dat neem ik helemaal niet in dank aan) (Munsterbilzen - Minsters)
- elk mee zijn slonse en oas ge giene et pakt de mijne (=elk met zijn vrouw, indien u er geen heeft neem de mijne maar (wordt veel gezegd op een feest waar gedanst wordt) ) (Gents)
- graeg of e-gen niet (=neem je het, ja of nee) (Giethoorns)
- hoo de aure mèr aof (=neem de tas vast met de oren!) (Munsterbilzen - Minsters)
- Ik doo d’r moo(r) un betjen met hen. (=Ik neem het niet zo serieus.) (Aaltens)
- Ik geef er de vaif. (=Ik neem vijf minuten rust.) (Zaans)
- Ik geun binnendeu (=Ik neem een kortere weg) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- k'aa d'esp'ier'is't aa, pak-ze (kaadespieristaapakse) (=ik hang de ham hier, neem hem als het de jouwe is) (Kaprijks)
- Keeërnekeeë weere! (=neem eens het vorige PC-scherm terug aub) (Waregems)
- Krieg oet (=neem iets van het lekkers dat op tafel staat) (Hunsels)
- krijg aof ! (=tast toe ( neem nog wat eten)) (Munsterbilzen - Minsters)
- Krijg wat aan je lip jij ! (=neem jezelf in de maling .. (vrolijke omstandigheden)) (Utrechts)
- langda (=neem je iets) (Pamels)
- Mé.n kumt ter ok wèr ennen dag (=neem je tijd) (Genneps)
- neem een aepje vo mun mee (zierikzee) (=vakantiegroet) (Zeeuws)
- neem eens 'n pil joh (=doe eens rustig aan) (Rotterdams)
- neem ter nog ie-en wan op ie-en bie-en kuj nie hin (=neem er een) (Zeeuws)
- neemp jezellef lekker in de baot (boot) (=neem jezelf in de maling !) (Utrechts)
- Nem een möpke (koekje) bi-j de koffie. (=neem het er van. Maak er het beste van.Kan ook ironisch bedoeld zijn.) (Achterhoeks)
- Pak ‘s unne wis um de bihzum mi op te beinden (=neem een dunne wilgenteen om de heibezem mee vast te binden) (Ewijk (Euiwwiks))
- pak dat mèr vas mèt zën tein geboje (=neem dat maar met je handen vast (geen vork nodig)) (Munsterbilzen - Minsters)
- Pak dich ging ganse koo, es-te an ee glaas milk genóg has. (WT) (=neem niet alles, als je aan een stuk genoeg hebt) (Mechels (NL))
- pak joen akkerbielzj'n mee en zet het an (=neem jouw karig bezit mee en vertrek) (Wevelgems)
- pak moa dn ièèstn de grièèdstn (=neem maar de eerste de beste) (Lichtervelds)
- pak tat mér mèt zën tein geboje (=neem dat maar met je 2 handen (10 vingers)) (Munsterbilzen - Minsters)
- schait 's op man (=neem toch eens een beslissing!) (Gronings)
- Smoel houwe, aanders zal 't oe doadelijk meij oew bakkes op de kaaien naaien, kunde tandjes roapen mepesaant. (=houd je mond ander neem ik maatregelen.) (Tilburgs)
- sorrie zee nen haon assie van un int afstapt! (=neem me niet kwalijk) (Tilburgs)
- spiegelt ou doar oan (=neem daar een voorbeeld aan) (Brakels)
- spieled-a doar moar nekieër an (=neem daar eens een voorbeeld aan) (Kaprijks)
- stoof ze!, ol da je zegt zij je zelve! (=die aantijging neem ik niet (repliek) ) (Waregems)
- tésse os gezaag en gezwiëge (=neem het maar van me aan) (Bilzers)
- van da boereke giën aaire (=mij neem je niet beet) (Antwerps)
- van ë kleen trêpke konste nie haug aofvalle (=neem nooit teveel risico) (Munsterbilzen - Minsters)
- Vat wa gu lust (=neem wat je wilt) (eindhovens)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
