5 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `dacht`
- de wens is de vader van de gedachte (=je gelooft iets, omdat je wil dat het zo is)
- één uur van onbedachtzaamheid, kan maken dat men jaren schreit (=één moment van onvoorzichtigheid kan verschrikkelijke gevolgen hebben)
- gedachten zijn tolvrij (=iedereen mag vrij denken wat diegene wil)
- op twee gedachten hinkelen/hinken (=moeilijk kunnen beslissen)
- twee zielen, één gedachte (=twee mensen die op hetzelfde moment hetzelfde idee hebben)
51 betekenissen bevatten `dacht`
- bakkerskinderen eten oud brood. (=aan het vak dat men uitoefent, besteedt men in zijn directe omgeving weinig aandacht.)
- op de grote trom slaan (=aandacht proberen te krijgen voor diens zaak)
- aan iemands lippen hangen (=aandachtig luisteren)
- het oor scherpen/spitsen (=aandachtig luisteren)
- aan de voeten van Gamaliël zitten (=aandachtig luisteren naar de les die een wijs persoon meegeeft)
- beter blooie Piet dan dooie Piet (=beter een aarzelend iemand dan iemand die ondoordacht handelt)
- wie de teugel slap laat hangen, kan met een mak paard nog op hol raken. (=blijf altijd aandachtig en geconcentreerd)
- je kop erbij houden (=blijven opletten, aandacht vasthouden)
- veel bekijks hebben (=de aandacht trekken)
- in het oog springen/vallen (=de aandacht trekken)
- uit het oog, uit het hart (=de aandacht voor iemand verliezen, als die persoon niet meer in de nabijheid is)
- die vlieger gaat niet op (=die gedachte gaat niet lukken)
- alleen een piepend wiel krijgt olie (=door zich opvallend te gedragen bekomt men aandacht)
- het sop is de kool niet waard (=een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven)
- een onbekookt plan (hebben) (=een plan hebben waar niet goed over is nagedacht)
- veel gewrijf en geschrijf (=eindeloze gedachtewisselingen)
- er oog voor hebben (=er de waarde van inzien of aandacht voor hebben)
- iets laten zwemmen (=er geen aandacht meer aan besteden)
- daarmee is de kous af. (=er wordt geen aandacht meer aan gegeven)
- iets links laten liggen (=ergens geen aandacht aan geven)
- achter de schermen blijven (=geen bekendheid ergens mee willen krijgen terwijl diegene het wel bedacht heeft)
- het komt uit zijn koker (=hij is degene die het heeft bedacht)
- iemand met de neus op de feiten drukken (=iemand iets zó onder de aandacht brengen, dat hij het niet langer kan negeren)
- iemand de ogen uitsteken (=iemand jaloers maken door de aandacht te vestigen op iets wat men heeft, en wat de ander ontbreekt)
- iemand in het zonnetje zetten (=iemand op positieve wijze aandacht geven, iemand eer bewijzen)
- een koekje van eigen deeg (=iets geven (of krijgen) wat oorspronkelijk bedacht is door degene die het krijgt (of geeft))
- een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen (=iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen)
- naar de mutsaard rieken (=iets klopt zeer niet (mutsaard = brandstapel) / verdacht worden van ketterij)
- een gevoelige snaar raken (=iets ligt erg gevoelig bij iemand, belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp en iemand die dan aandacht heeft ervoor)
- iets voor het voetlicht brengen (=iets onder de aandacht brengen)
- voor het voetlicht (=in de aandacht)
- je wel voor de kop kunnen slaan (=kwaad zijn op jezelf over het feit dat men ergens niet aan gedacht heeft)
- in grove lijnen (=met vooral aandacht voor de hoofdzaken)
- een ander liedje laten zingen (=mores leren, van gedacht doen veranderen)
- onder de loupe nemen (=nader bekijken, aandachtig bestuderen)
- onder ogen brengen (=onder de aandacht brengen)
- op de voorgrond staan (=onder de aandacht staan)
- op de voorgrond treden (=onder de aandacht treden)
- hals over kop (=ondoordacht snel)
- kop over bol (=ondoordacht snel)
- hol over bol (=ondoordacht snel)
- je er met jantje-van-leiden afmaken (=onzorgvuldig zijn en weinig aandacht aan het werk besteden)
- geen blad voor de mond nemen (=precies zeggen hoe er over iets gedacht wordt)
- met de Franse slag (=slordig, met weinig aandacht uitgevoerd)
- piae memoriae (=ter zalige nagedachtenis)
- een bocht nemen (=van gedachten veranderen)
- zacht gaan en verre zien. (=voorichtig en doordacht te werk gaan)
- een kronkel in je hersens hebben (=vreemde gedachtes hebben)
- los in de mond zijn (=zichzelf goed kunnen uitdrukken en gedachten kunnen verwoorden)
- van zijn hart geen moordkuil maken (=zijn gevoelens niet opkroppen / vrijuit zeggen wat je niet bevalt / eerlijk zeggen over hoe er over iets gedacht wordt)
43 dialectgezegden bevatten `dacht`
- ('k) doch 't-iet! (= (ik) dacht het niet!) (Noordwijks)
- 'k docht (=ik dacht) (Sint-Niklaas)
- 'k emmet gepaest, 'k oo 't gepaest (=dat dacht ik al) (Wichels)
- 'k emmet gepeist (=ik had het wel gedacht / dat dacht ik al) (Wetters)
- 'k kai ut gedocht (=ik dacht het wel) (Hulsters (NL))
- 'k paasjdege (=ik dacht) (Eekloos)
- 'k peideg' één m'n ei (g) n (=Ik dacht bij mezelf) (Waregems)
- 'k peidege in min eijne, 'k peidege oela (=ik dacht bij mezelf : hola) (Waregems)
- 'k peidige van wel / van nie (=ik dacht van wel / van niet) (Waregems)
- 't e fooëdr' of da 'k peidege (=het is verder dan ik dacht) (Waregems)
- Da mèn ich! (=Dat dacht ik dus ook) (Achels)
- dat haj dacht (=dat had je gedacht) (Drents)
- Dat ku-j net begriepen (=Dat dacht je maar) (Giethoorns)
- de bès e kaaf van Mozes of Mo-ziëve (=je bent een nog grotere dommerik dan ik dacht) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès waeste bès! (=accepteer wie je bent, vergeet wie je dacht te zijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dè hadde gè gedôcht! (=Ik dacht het van niet!) (Liths)
- de maus draaj kër roje (=wat dacht je) (Munsterbilzen - Minsters)
- dich hëbs ze verstand get leig hange (=waar dacht je wel aan toen je met haar in bed dook) (Munsterbilzen - Minsters)
- doch 'k al (=dacht ik al) (Hoeksche Waards)
- doch ut nie (=ik dacht het niet) (Westlands)
- Dochte gij dè? (=dacht jij dat?) (Helenaveens)
- dochut wel (=dacht het wel) (Nieuw lekkerlands)
- Ge kunt mich den hoewgsten boem in (=Dat dacht ik dus niet) (Achels)
- Ich meinde det ich de begaovinge kreeg (=Ik dacht dat ik flauw viel) (Roermonds)
- Ik dach het niet (=Ik dacht het niet) (Hoogeveens)
- Ik dacht dat je groter wazze (=Ik dacht dat je groter was) (Monnickendams)
- Ik doch da' k gek wier (=Ik dacht dat ik gek werd) (Westlands)
- Ik docht da'k brook (=Ik dacht dat ik het bestierf) (Bredaas)
- Ik docht dè ge mij vergéte waart! (=Ik dacht dat je mij was vergeten!) (Helenaveens)
- ik docht in men aige (=ik dacht bij mezelf) (Antwerps)
- Ik docht ok al hil den tèd bè m'n ège, wè trekket hier mar gin wonder, 't hat mènne vurbroek nog openstoan. (=ik dacht de heletijd al wat tocht het hier, maar mijn gulp stond open.) (Tilburgs)
- Ik doecht in men aage (=Ik dacht bij mezelf) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- jènèt, dè mèndenik ôok. (=juist ja, dat dacht ik ook) (Tilburgs)
- jie dogt a k di e wist wazze (=dacht je dat ik...) (Zeeuws)
- Joh wat doch ie nou? (=Wat dacht je nou?) (Rijsoords)
- k dog dakkie rog (=ik dacht dat ik je raakte) (Slands)
- k versleet oe vor un aander (=ik dacht dat jij iemand anders was) (Oudenbosch)
- krèk dèk et deej dòcht ik: dè hak nie moete doen (=net toen ik het deed dacht ik: dat had ik niet moeten doen.) (Tilburgs)
- on a kleute zei (=dat dacht je maar) (Ninoofs)
- Op ju Bolle oguh. (ogen) (=dacht , t niet.. / Ja doeiii / Echt niet / Je kunt het bekijken / Nou nee hoor) (Utrechts)
- Wa dochte gij (=Wat dacht jij) (brabants)
- Waj zegt aj dronken bent, hej dacht doe aj nog nuchter waoren (=Wat je in dronkenschap zegt, heb je gedacht toen je nog nuchter was.) (Drents)
- zijn ugen zijn gruëter dan zijnen buik (=minder honger dan hij dacht) (Aspers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
