3 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `bij een`
- een geluk bij een ongeluk (=terwijl iets mis gaat, gaat iets anders goed)
- ergens gezien zijn als een rotte kool bij een groenvrouw (=er niet graag gezien zijn)
- gezien worden als een rotte appel/kool bij een fruitvrouw/groenvrouw (=er niet erg welkom zijn)
7 betekenissen bevatten `bij een`
- in andermans weide lopen de vetste koeien. (=bij een ander lijkt het altijd beter)
- vis moet (wil) zwemmen (=bij een goede maaltijd hoort een goed glas wijn (bier))
- de kerk in het midden laten (=bij een meningsverschil geven beide personen wat toe om het eens te worden)
- een goed woord voor iemand doen (=iemand bij een ander aanbevelen)
- beter kleine meester dan grote knecht (=liever een bescheiden zelfstandige dan een grote knecht bij een baas)
- heel wat op zijn kerfstok hebben (=veel dingen misdaan hebben (afgeleid van het gebruik om schulden bij een café te registreren door kerfjes in een stok te snijden))
- het paard moet tot de kribbe komen. (=wie belang heeft bij een zaak moet er zelf op uit gaan)
37 dialectgezegden bevatten `bij een`
- 'n aaner zien moaltied is altied vet (=bij een ander lijkt het beter te zijn) (Westerkwartiers)
- Baeter eine lange nek as gooj kaart (=Door bij een ander in de kaarten te kijken, kun je toch winnen. (vals spelen) ) (Venloos)
- bij de kappesiene koste biechte bij unne dôove paoter, dè schilde hil wè in de pinnetènsie. (=bij de kapucijnen kon je biechten bij een dove pater, dat scheelde flink wat in de opgelegde penitentie) (Tilburgs)
- bij één 't vuur an 'e scheen'n legg'n (=iemand onder druk zetten om te beslissen) (Westerkwartiers)
- bij één ien 't voarwodder zitt'n (=iemand voor de voeten lopen) (Westerkwartiers)
- boezjie: De boezjie vastagen (=Voor spek en bonen bij een vrijend stel zijn) (Lebbeeks)
- d'r wordt veul ongegund brood eet'n (=de zon niet bij een ander in het water kunnen zien schijnen) (Westerkwartiers)
- Dae höb ich ònger de taofel gezaope (=van iemand winnen bij een (bier) drinkwedstrijd) (Steins)
- das e pitjelap (ne peterlap) (=zij (hij) die bij een doop de echte meter (peter) niet is) (Sint-Niklaas)
- De kardonse goan bei petje rulle (=Bestraffing bij een balspel) (Walshoutems)
- dees reis betaal ich (=dit keer betaal ik (bijv. bij een rondje)) (Heitsers)
- dr zender al schoënder verzoupe (=gezegde bij een niet zo'n mooie man) (Antwerps)
- e graut leed èn e klee kaajlke (=veel verdriet bij een kindergraf) (Bilzers)
- een pil hóale (=een zware nederlaag lijden ( vb bij een voetbalwedstrijd)) (Tiens)
- ein groeët leid bie ein klein kuulke (=wordt gezegd bij een kinderlijkje) (Heitsers)
- gai zè zeker de plezaantste as g'allien tois zaait (=bij een twistgesprek) (Antwerps)
- ge koomt oe schaoi mer us terug haole (=bij een gastvrij onthaal, iemand uitnodigen) (Heezers)
- gheluk meej un ongheluk (=geluk bij een ongeluk) (Hulsters (NL))
- goeie vés moet zwümme (=bij een goede maaltijd hoort een glaasje) (Bilzers)
- jeet er ze klièèrn an gescheurd (=hij heeft bij een transactie geld verloren) (kortemarks)
- kremke sjieëte (=spel waarin getracht wordt een geldstuk of ander voorwerp zo kort mogelijk bij een lijn te werpen en ventueel tegelijkertijd een luciferdoosje met een munt erop om te kegelen) (Munsterbilzen - Minsters)
- mee nun krommen erm binnenkomme (speciaal bij een kraamvisite) (=Een cadeautje bijhebben) (Valkenswaards)
- ne faarme gast, diën is wel een zondeke weird (=gezegde bij een knappe man) (Antwerps)
- onner de rook van 'n stad (=vlak bij een stad) (Westerkwartiers)
- op aartje gaon (=oud gebruik om bij een bruiloft drank en spijs op te eisen) (Heitsers)
- persies een engelke da doep oe toeng pist (=bij een lekker (e) drank (je)) (Antwerps)
- t ei hin erhin t rehenen (=bij een droge periode) (Zeeuws)
- t'is sinema verniet (=bij een vrouw met een rok en geopende benen) (Antwerps)
- t' is kerremesse in d' helle (=bij een dondervlaag met zonneschijn) (Iepers)
- Tot in Jericho kennuh kaikuh (=Inkijk hebben bij een vrouw met een groot decollete) (westlands)
- ut loet veur doad (=klokkengelui bij een overlijden) (Berg en Terblijts)
- van 'e hak op 'e tak spring'n (=niet bij één onderwerp blijven) (Westerkwartiers)
- van ne puit bij een padde vallen (=van de regen in de drop) (Meers)
- vragen es vrij en ' t refuseeren stoat er bij (=uw kans wagen bij een meisje) (Gents)
- witte wa da doa van oan es (weet ge wat daar van aan is) (=om zijn verontwaardiging te uiten bij een gerucht dat de ronde doet en wanneer men de waarheid kent) (Leefdaals)
- zaëne peire zien (=afzien bij een werk, een baas) (winksels)
- Zoe'j nu gi' mieërn zeeëkng?: zou je nu niet doodvallen? Gezegd bij een grote tegenvaller (=Zou je nu geen mieren zeiken?) (Klemskerks)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
