532 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `we`
- een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen (=iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen)
- een stofje aan een weegschaal zijn (=iets erg onbelangrijks zijn)
- een tafeltje welbereid. (=een plek met veel en goed eten)
- een Tantaluskwelling zijn (=iets erg graag willen maar het (net) niet kunnen verkrijgen)
- een traan wegpinken (=emotioneel geraakt zijn, ontroerd zijn door iets => emotioneel)
- een varken heeft wel een krul in zijn staart. (=er is altijd iets om trots op te zijn)
- een vogel zingt zowel van armoe als van weelde. (=je kan positief zijn onder alle omstandigheden)
- een vos verliest wel zijn haren maar niet zijn streken (=mensen veranderen zelden echt)
- een vrouwenhaar trekt sterker dan tien paarden. (=de invloed van een vrouw is zeer sterk)
- een wet van Meden en Perzen zijn (=een regel waarvan nooit mag worden afgeweken)
- een wig drijven tussen twee personen (=ervoor zorgen dat ze ruzie krijgen)
- een zaak/kwestie aankaarten (=een onderwerp ter discussie brengen)
- een zondagse steek houdt geen week (=de zondag is geen werkdag maar de dag des Heeren)
- een zondagssteek houdt geen week (=er rust geen zegen op het werk wat iemand op zondag doet)
- een zuiver geweten is het beste oorkussen. (=als je eerlijk bent slaap je gerust)
- een zweetje op iets halen (=zich ergens fel voor inspannen)
- ellebogenwerk (=succes boeken door op slinkse wijze van anderen misbruik te maken)
- er dienen geen twee masten op een schip (=er kan er maar één het bevel voeren)
- er geen bal van weten (=niets ervan weten)
- er geen laars van weten (=er niets van afweten)
- er geen tittel of jota van afweten (=er helemaal geen kennis van hebben)
- er heg noch steg weten (=ergens de weg niet kennen)
- er in zwemmen (=meer dan genoeg hebben)
- er is altijd wel ergens een vogel die zingt (=er is altijd wel een lichtpuntje als je maar goed je oren en ogen open zet)
- er is onkruid onder de tarwe (=er zijn minderwaardige goederen (of personen) tussen de betere)
- er nachtwerk van maken (=laat opblijven)
- er op zitten zweten (=er moeizaam of langdurig aan werken)
- er wel pap van lusten (=er niet genoeg van kunnen krijgen)
- er werk van maken (=er mee aan de gang gaan)
- er zijn maal wel mee kunnen doen (=er wel mee toekomen)
- er zijn pink wel voor willen geven (=iets heel graag willen hebben)
- er zijn vele wegen die naar Rome leiden (=er zijn meerdere manieren om iets te doen)
- eten dat je zweet en werken dat je het koud krijgt, dat zijn de waren. (=slecht personeel. Uit de tijd dat meiden en knechts bij de boer in de kost waren.)
- familie van Adamswege. (=verre familie.)
- geen koe zo zwart of er zit wel een vlekje aan. (=niemand is perfect.)
- geen maat weten te houden (=onbeheerst doorgaan waarmee men begonnen is)
- geen strobreed in de weg leggen (=in geen enkel opzicht hinderen)
- geen twee deuntjes voor één cent zingen (=geen zin hebben hetzelfde nog een keer te herhalen)
- geen twee hanen op een erf/werf (=geen twee bazen voor hetzelfde werk)
- geen twee kapiteins op één schip (=er moet maar één persoon de leiding hebben, anders gaat het niet goed)
- geen twee missen voor hetzelfde geld doen (=niet tweemaal hetzelfde zeggen of doen)
- gehoor weigeren (=niet ingaan op)
- genoeg voor een heel weeshuis. (=als je ergens heel veel van hebt)
- goed gereedschap is het halve werk (=door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard)
- grote pracht, weinig macht. (=je voordoen als een rijk man terwijl je arm bent)
- haar wil is wet (=als wat zij wil niet gebeurt, dan ontstaan er grote conflicten)
- had je me gisteren gehuurd dan was ik vandaag je knecht geweest (=je moet zo niet commanderen - dat doe ik gewoon niet!)
- heg noch steg weten (=ergens de omgeving totaal niet kennen)
- hemel en aarde bewegen (=ergens alles aan doen om het gedaan te krijgen (bv van iemand))
- het achtste wereldwonder (=een ongelooflijk prachtig iets)
891 betekenissen bevatten `we`
- goed gereedschap is het halve werk (=door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard)
- reageren met de voeten (=door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is)
- gierigheid is de wortel van alle kwaad (=door gierigheid ontstaan er veel problemen en is er veel ellende in de wereld)
- door vragen wordt men wijs (=door het stellen van vragen kun je veel te weten komen en veel kennis opdoen)
- met gesloten beurs betalen (=door middel van een wederzijdse schuld het bedrag verrekenen)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- de ochtendstond/morgenstond heeft goud in de mond (=door vroeg te beginnen kan men meer werk verrichten)
- over lijken gaan (=doordouwen zonder oog voor ethiek of moraal)
- de derde man brengt de spraak aan (=drie hebben gemakkelijker een gesprek dan twee)
- het wiel opnieuw uitvinden (=dubbel werk doen)
- jezelf op de borst slaan (=duidelijk aan de omgeving laten weten dat men ergens bijzonder trots op is)
- een koperen bruiloft (=een 12½-jarig huwelijk)
- ambt geeft verstand. (=een baan gekregen hebben zonder er iets van af te weten)
- boeren en varkens worden knorrend vet (=een boer die klaagt heeft daar wellicht geen reden toe)
- een verborgen agenda hebben (=een doel hebben dat voor de anderen verborgen gehouden wordt, bijvoorbeeld in een samenwerkingsverband)
- een paard dat eens op hol is geslagen, kan dat snel weer doen. (=een eens gemaakte fout, begaat men makkelijk weer)
- de sleutel op de doodskist leggen (=een erfenis weigeren)
- het bijltje zoeken (=een excuus of uitweg verzinnen)
- zwemmen als een vis kunnen (=een expert zijn in zwemmen)
- je mag wel ergens anders honger krijgen, als je thuis maar komt eten. (=een getrouwde man mag wel met knappe meisjes flirten, daar moet het bij blijven.)
- een dijk van een baan (=een geweldige baan)
- de eerste klap is een daalder waard (=een goed begin is het halve werk)
- een goed begin is het halve werk (=een goed begin vergroot de kans op een goede afwerking)
- het juiste midden vinden (=een goed evenwicht vinden tussen twee tegengestelde aanpakken. Bijvoorbeeld, als het er om gaat hoeveel bevoegdheden de politie moet hebben om de rechtsstaat te handhaven)
- het zeil (hoog) in de top halen (=een grootse vertoning weggeven)
- mijl op zeven zijn (=een grote omweg zijn)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- de kip met gouden eieren slachten (=een iets met veel rendement wegdoen)
- een ei is geen ei twee ei is een half ei drie ei is een paasei (=één is niet genoeg, twee is beter, drie is goed)
- een klein visje een zoet visje (=een klein voordeel of winstje dat met weinig moeite is verkregen)
- het varkentje wassen (=een klusje wel even doen)
- een heet hangijzer (=een moeilijk onderwerp waar veel discussie over bestaat)
- het ene woord brengt het andere voort. (=een negatieve opmerking kan leiden tot negatieve woorden over en weer)
- een nieuwe bron aanboren (=een nieuwe manier vinden om iets te krijgen)
- het sop is de kool niet waard (=een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- een zaak/kwestie aankaarten (=een onderwerp ter discussie brengen)
- een twistappel vormen (=een onderwerp van ruzie/conflict/onenigheid zijn)
- de bui zien hangen (=een ongunstige situatie aanvoelen voordat deze zich daadwerkelijk voordoet)
- bij Neck om naar Den Haag (=een onnodige omweg maken)
- aan de rem trekken (=een ontwikkeling proberen tegen te houden/ waarschuwen dat iets niet goed gaat)
- het tij keren (=een ontwikkeling stoppen. Bijvoorbeeld ten aanzien van het toenemen van zinloos geweld. Zie getij)
- als een donderslag bij heldere hemel (=een onverwachte gebeurtenis, die een grote schok teweeg brengt)
- op oud ijs vriest het licht (=een oude kwaal komt gemakkelijk weer boven)
- een oude bok lust nog wel een jong/groen blaadje (=een oude man is nog wel seksueel geïnteresseerd in een jong meisje)
- een rots in de branding (=een persoon waarop je kunt vertrouwen en die je steunt.)
- een ijzer in het vuur hebben (=een plan hebben dat nog onbekend is voor de buitenwereld)
- een wet van Meden en Perzen zijn (=een regel waarvan nooit mag worden afgeweken)
- de slaap der rechtvaardigen slapen (=een schoon geweten hebben)
- een wigge drijven tussen (=een splitsing of misverstand bewerken)
50 dialectgezegden bevatten `we`
- gelijk hübste, mér zwijge moeste (=we weten het nu allang : je hebt groot gelijk) (Bilzers)
- getraat: Zoeë zijmen ni getraat (=Zo kunnen we niet akkoord gaan) (Lebbeeks)
- gò-me, òf zu-me nòg blèève (=gaan we, of zullen we nog blijven) (Tilburgs)
- goaj met brommers kieken (=gaan we vrijen) (Twents)
- goame tuëpe (=gaan we samen) (Aspers)
- goan we em nie keer beilaoten (=gaan we de liefde bedrijven) (Deinzes)
- gomme vuërt (=gaan we verder) (Meers)
- hè-me gin hèmme (=hebben we geen hemden) (Tilburgs)
- hëbste van ze laeve ! (=wie we daar hebben !) (Munsterbilzen - Minsters)
- hebste van ze laeve! (=wie we daar hebben!) (Munsterbilzen - Minsters)
- Het heeft geen zin je af te vragen 'wat als' (=As es kat een koei was konne we ze melleke bej de stoof) (Essens)
- Hey, kievela! (=Wie we daar hebben!) (Zichers)
- hiej en tiege en doa entüsse hubbe ter al vvêl viegelkes gesjiete die nuuw noeg gei koentje hubbe (=we zullen wel zien zonder voorbarig te zijn) (Opglabbeeks)
- hij dènkt dèttie hil wè verbildt, mar dè lèkt mar zôo. (=hij denkt dat hij heel wat voorstelt, maar dat lijkt maar zo.) (Tilburgs)
- hij krigt de wiend van veur'n (=we zullen hem eens ernstig toesprekn) (Westerkwartiers)
- hò-me-t mar zat (=hadden we het maar voldoende) (Tilburgs)
- hoal de spons d'r moar over (=we gaan deze zaak vergeten) (Westerkwartiers)
- hoeke doe me (=welke doen we) (Hardinxvelds)
- Hoekedoemoe (=Hoe doen we het ....) (Giessendams)
- Hoemomennoe? (=Hoe moeten we nu?) (Flakkees)
- Hoo mo'w d'r noo met an? (=Wat moeten we nu doen?) (Aaltens)
- Hôôgnòddig moete we vaastlegge wa we nog hebbe vur alles verlorre gi. (=Hoognodig moeten we vastleggen wat we nog hebben voordat alles verloren gaat.) (Valkenswaards)
- houd aan, maak laam, veer houe op de kis, umdat ut drie daag vasteloavend is (=hou vol, vertel, we slaan op de kist omdat het drie dagen carnaval is) (Sittards)
- husse frusse mee oew neus dur tussen (=antwoord op: wat eten we vandaag) (Dongens)
- ich gaef dich besjeit es veer goan (=ik waarschuw je als we gaan) (Berg en Terblijts)
- ich höb nog n eeke mettich te pëlle (=we moeten onderling nog wat regelen) (Munsterbilzen - Minsters)
- ich wè nej (=ik weet niet) (Zichers)
- ich wor dich, en dich wors mich.Ich bén men eege nimei. (=met iedere vriend die we verliezen, verliezen we een stuk van onszelf) (Bilzers)
- Ie ei z'n brôôdje wé bie z'n (=hij is wel bespraakt) (Zeeuws)
- ie lust er we pap van (=lusten) (Zeeuws)
- ie maat, weij ewwe are biere u krege (=hallo meisje, we hebben nieuwe buren) (Derps)
- iës zoette de derm ènt vèrke en nau zittet vèrke èn de derm (=we hebben het varken geslacht) (Munsterbilzen - Minsters)
- ij za wè nog zijn kèrre kirn' (=hij zal nog wel van gedacht veranderen) (Brakels)
- Ik docht ok al hil den tèd bè m'n ège, wè trekket hier mar gin wonder, 't hat mènne vurbroek nog openstoan. (=ik dacht de heletijd al wat tocht het hier, maar mijn gulp stond open.) (Tilburgs)
- Ik heb hongu- vreet je je kop maar op ken je buikspreken (=Ik heb honger - we gaan over een (tijd) eten….) (Utrechts)
- Ik kiek wé k leut vind enders zet um nie oaan (=Ik kijk wat ik leuk vind anders zet hem niet aan) (Tilburgs)
- in avuzoath zeggé wie alted moar dekke mó je (=in avezaath zeggen we altijd maar zo neuken moet je) (Betuws)
- is't der da't boel is (=zijn we ruzie aan't maken) (Kaprijks)
- istie nie zaolig dan istie toch uit de voete (=van hem zijn we af) (Oudenbosch)
- je kan we een ei in zn hat haar koken (=driftig persoon) (Zeeuws)
- je kan we un ei in z n hat haar kookn (=haastig persoon) (Zeeuws)
- je liekend wè een broesiek oen (=je ziet er beroerd uit) (Zeeuws)
- jeltebi, we skeffe pleite (=kom, we gaan) (Bargoens)
- k dogge we a jie dat docht dirrem doch ik k za t ok me dienken (=denken) (Zeeuws)
- k kant we uut mn keele langen (=beu) (Zeeuws)
- k-gao wè doen, dè de kiepe nie kunne (=ik ga even plassen) (Tilburgs)
- kaalm aan, we huuv'm niet hen te hooi'n! (=rustig maar, we hebben tijd zat!) (Westerkwartiers)
- kalm aan, de dag is nog zwaart van uur'n (=rustig aan, we hebben nog tijd genoeg) (Westerkwartiers)
- kbin we houw verlehen me nie lank (=verlegen) (Zeeuws)
- kek is wie dammen doar 'emmen / 'en (=kijk eens wie we daar hebben) (Wichels)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
