719 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ui`
- de ogen uitsteken (=jaloers maken)
- de ogen voor iets sluiten (=oogluikend toelaten)
- de pan uit vliegen (=erg snel stijgen (inz. gezegd over prijzen))
- de pijp uitgaan (=sterven)
- de raven zullen het uitbrengen (=de waarheid komt hoe dan ook aan het licht)
- de rijpste pruimen zijn geschud (=het belangrijkste werk is gedaan of grootste deel van de oogst is binnengehaald)
- de rokende vlaswiek niet uitblussen (=de ijverigheid niet doven)
- de rotte appels uit de mand halen (=de minder getalenteerde personen wegsturen, de minder goede dingen sorteren van de goede dingen)
- de schop afkuisen (=stoppen met het werk)
- de slagpen uittrekken (=van zijn macht beroven)
- de stoom komt uit zijn oren (=hij is heel erg boos)
- de stuipen op het lijf jagen (=iemand felle schrik aanjagen)
- de tijd gaat snel, gebruik haar wel (=verspil nooit de tijd die je kan gebruiken)
- de tijd is snel, gebruikt hem wel. (=verspil geen tijd aan onbelangrijke dingen)
- de tijd vliet snel gebruik hem wel (=doe wat je moet doen, terwijl je nog kan)
- de uitzondering bevestigt de regel (=overal zijn er uitzonderingen)
- de vlag uitsteken (=ergens erg blij mee zijn)
- de vuile was buiten hangen (=over onaangename zaken spreken met buitenstaanders)
- de vuilste varkens willen altijd het beste stro. (=mensen die het niet verdienen willen evengoed het beste)
- de wereld op zijn duim kunnen draaien (=alles doen wat iemand wil)
- de wind waait uit die hoek (=een mening van iemand uit een bepaalde groep/partij)
- de wind waait uit een andere hoek (=de meningen/omstandigheden zijn veranderd)
- de wolf/vos ruilt wel van baard maar niet van aard (=het karakter van de mensen verandert nooit)
- de woorden uit de mond halen/nemen (=zeggen wat de ander ook net wou zeggen)
- denkt aleer gij doende zijt en doende denkt dan nog. (Guido Gezelle) (=maak een plan alvorens ergens aan te beginnen, en stel tijdens de activiteit het plan bij indien nodig)
- die wijn drinkt kweekt luizen. (=veel alcohol drinken maakt je arm)
- diep in de buidel tasten. (=veel geld aan iets uitgeven.)
- dit loopt uit de hand (=dit is niet meer onder controle)
- donderbuien zuiveren de lucht. (=een ruzie kan een hangende situatie oplossen)
- door de kajuitsramen aan boord komen (=onmiddellijk bevelhebber worden, zonder eerste ondergeschikte te zijn geweest)
- door de mazen van het net glippen/kruipen (=op het nippertje ontsnappen)
- door het kluisgat aan boord komen (=de lagere rangen doorlopen alvorens bevelhebber te worden)
- door het oog van de naald kruipen (=op het nippertje ontsnappen)
- duizend doden sterven (=enorme angsten uitstaan)
- een aardige stuiver/duit (=een mooi kapitaal)
- een bliek (spiering) uitgooien om een snoek te vangen (=met zo min mogelijk kosten proberen maximale winst te behalen)
- een dikke huid hebben (=veel kunnen verdragen)
- een duit in het zakje doen (=een kleine bijdrage leveren. (Historisch: de kleinst mogelijke gave in het collectezakje van de kerk).)
- een echte huismus (=iemand die het thuis naar zijn zin heeft, geen uitgaanstype)
- een Egyptische duisternis (=een inktzwarte duisternis)
- een fluitje van een cent (=een eenvoudige taak)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- een glas op zijn tijd houdt de mot uit de maag. (=wordt gezegd door mensen die graag een borreltje lusten)
- een goed paard maakt nog geen goede ruiter. (=niet enkel de middelen tellen, ook de vaardigheid is belangrijk om resultaat te krijgen.)
- een goede gevel versiert het huis. (=gezegd over mensen met een grote neus)
- een gouden dak op het huis hebben (=wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld)
- een harde huid hebben (=veel kunnen verdragen)
- een hardloper van luie Kees (=een treuzelaar)
- een heilig huisje (=een herberg - een (voor de betrokkene) onaantastbare waarheid)
- een huis met gouden balken (=een huis met hypotheek bezwaard)
645 betekenissen bevatten `ui`
- de stoute schoenen aantrekken. (=een uitdaging aangaan)
- dat is een kwal (=een uiterst vervelend persoon)
- het vuur uit de sloffen lopen (=een uiterste inspanning leveren door hard te lopen)
- een paardenmiddel (=een uiterste remedie)
- een schot voor de boeg (=een uitspraak of vraag als eerste aanzet tot een gesprek of discussie (eigenlijk: een waarschuwingsschot))
- op een volle buik staat een vrolijk hoofd. (=een volle buik brengt een blij en tevreden humeur.)
- een bonte kraai maakt nog geen winter (=één voorbeeld is niet genoeg om een definitief besluit te nemen)
- een meid en een aardappel kies je zelf (=een vrouw kun je niet door iemand anders laten uitkiezen)
- een bedrijvige Martha zijn (=een zeer ijverige vrouw zijn (Martha= bijbels symbool voor hardwerkende huisvrouw))
- door de molen halen (=een zeer uitgebreide procedure doen ondergaan)
- een schuimspaan zijn (=een zuiplap of niksnut zijn)
- klare wijn schenken (=eerlijk en duidelijk vertellen hoe de situatie in elkaar steekt)
- het kind bij de naam noemen (=eerlijk voor de mening uitkomen)
- ieder kwartier heeft zijn manier. (=elke streek heeft haar eigen gebruiken)
- duizend doden sterven (=enorme angsten uitstaan)
- te koop lopen/staan (=er bespottelijk uitzien)
- eruit zien als de dood van ieperen (=er bijzonder slecht uitzien)
- er de maan aan geven (=er de brui aan geven)
- je schaapjes scheren (=er de winst uithalen)
- er een slaatje uit slaan (=er een voordeeltje uit halen)
- eruit zien of men een paal ingeslikt heeft (=er erg stijf, harkerig uitzien)
- er uitzien als melk en bloed (=er gezond uitzien)
- er uitzien als een parnas (=er goed uitzien)
- gezien mogen worden (=er goed uitzien)
- er het mes inzetten (=er grondig op ingrijpen, in de uitgaven besnoeien)
- met tijd en stond, gaat men de wereld rond. (=er is een juiste tijd is voor alles en sommige dingen hebben tijd nodig)
- doorgestoken kaart (=er is heel duidelijk iets mis! Hier is getracht om iemand te laten geloven dat er bij toeval iets gebeurt, terwijl het in feite van tevoren gearrangeerd is)
- er kan nog een kabeljauw onderdoor (=er is ruimte genoeg (brug, speling))
- de muren hebben oren (=er kan ongewenst worden meegeluisterd door anderen)
- eruit zien om door een ringetje te halen (=er keurig uitzien)
- geen plaatje maken (=er niet geweldig uitzien)
- in de knoop zitten (=er niet meer wijs uitraken - van slag zijn)
- er koksgast van blijven (=er niets van krijgen , er geen vooruitgang mee maken)
- aardappelbloed hebben (=er ongezond uitzien)
- je in allerlei bochten wringen (=er op alle mogelijke wijzen proberen onderuit te geraken)
- er uitzien als de dood van Ieper (=er slecht uitzien)
- er een melkkoetje aan hebben (=er veel voordeel uit kunnen halen)
- er zouden geen achterklappers zijn waren er geen aanhoorders (=er wordt alleen geroddeld als er ook naar geluisterd wordt)
- alle wegen leiden naar Rome (=er zijn veel manieren om je doel te bereiken / de uitkomst is altijd hetzelfde)
- vuur en vlam spuwen (=erg hevig uitvaren)
- te lui om uit zijn ogen te zien (=erg lui)
- luisteren naar groeien van het gras (=erg lui zijn)
- varkensvlees onder de armen hebben (=erg lui zijn)
- dat horen en zien je vergaat (=erg luid)
- een harde nek hebben (=erg onbuigzaam zijn)
- met Noach in de ark geweest zijn (=erg oud(erwets) en uit de mode zijn)
- het gras kunnen horen groeien (=erg verwaand zijn - ook gezegd als het ergens muisstil is)
- een lucifer in drieën kunnen kloven (=erg zuinig zijn)
- er een plasje overheen doen (=ergens een kleine wijziging in aan (laten) brengen, dat wel duidelijk laat zien dat de afzender iemand van belang is)
- iets ertegenaan gooien (=ergens geld aan uitgeven)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
