244 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `iets`
- iets op je lever hebben (=dat je nog iets wilt uiten, dat er iets is dat je heel erg dwars zit en dat gezegd moet worden)
- iets op je vingers kunnen natellen (=iets erg gemakkelijk kunnen nagaan/checken)
- iets op losse schroeven zetten (=iets wankel en onzeker maken)
- iets op touw zetten (=iets organiseren)
- iets op zijn beloop laten (=iets gewoon maar verder laten gaan zonder dat je je ermee bemoeit, zonder dat je ingrijpt)
- iets op zijn kerfstok hebben (=verkeerde dingen gedaan hebben)
- iets op zijn sloffen aankunnen (=iets heel gemakkelijk kunnen uitvoeren)
- iets over het hoofd zien (=iets vergeten of ontbreken)
- iets over z`n kant laten gaan (=zich nergens iets van aantrekken)
- iets over zich hebben (=een bepaalde indruk geven)
- iets prediken/verkondigen (=iets luid, voor iedereen, verkondigen)
- iets rechtzetten (=na een fout deze goed maken)
- iets soldaat maken (=iets openmaken en helemaal opeten)
- iets staat op losse schroeven (=het is onzeker, er valt niet op te bouwen)
- iets te berde brengen (=een voorstel doen; iets ter sprake brengen)
- iets te verhakstukken hebben (=nog iets met iemand te bespreken hebben, nog iets te doen hebben)
- iets tegen de penning zestien verkopen (=iets zeer duur verkopen)
- iets tegen iemand hebben (=iemand niet goed kunnen verdragen)
- iets ter tafel brengen (=voorstellen om iets te bespreken)
- iets tussen neus en lippen zeggen (=zonder dat je het merkt in het geheel iets zeggen)
- iets uit de doeken doen (=iets uitleggen)
- iets uit de eerste hand hebben (=ergens zelf bij zijn geweest of hebben gehoord van iemand die het zelf heeft meegemaakt)
- iets uit het hoofd laten (=het vaste voornemen hebben om iets na te laten, iets niet doen)
- iets uit zijn mond sparen (=iets niet opeten)
- iets uit zijn mouw schudden (=zonder moeite met iets komen)
- iets van de achterwacht vernemen (=iets vernemen na veel omwegen)
- iets van de hand doen (=iets weggeven of verkopen)
- iets van haver tot gort vertellen (=iets tot in detail vertellen)
- iets verdonkeremanen (=stelen)
- iets voetstoots aannemen (=iets geloven zonder bewijs)
- iets voor de boeg hebben (=nog werk te doen hebben. / Nog iets mee moeten maken)
- iets voor de kat zijn viool doen (=iets voor niets doen)
- iets voor een appel en een ei verkopen (=voor een erg lage prijs verkopen)
- iets voor geen goud willen doen (=iets absoluut niet willen doen)
- iets voor het voetlicht brengen (=iets onder de aandacht brengen)
- iets voor Jan Joker doen (=moeite doen zonder enig resultaat of waardering)
- iets voor Jan Lul doen (=moeite doen zonder enig resultaat of waardering)
- iets voor zijn verantwoording nemen (=iets op zich nemen)
- iets voor zoete koek aannemen (=iets geloven wat je hoort of ziet zonder kritisch te zijn.)
- iets voor zoete koek slikken (=iets zomaar geloven)
- iets wikken en wegen (=erg lang over iets nadenken en alle voors- en tegens afwegen)
- iets zeggen om de kool (=iets zeggen voor de grap)
- iets zo beu zijn als koude pap (=iets grondig beu zijn)
- iets zwart op wit hebben (=het op papier hebben staan)
- iets/iemand in de gaten hebben/krijgen (=doorkrijgen hoe dingen in elkaar steken of zicht houden op de situatie)
- in de ban zijn van iets (=zo erg in iets geïnteresseerd zijn dat je aandacht alleen nog maar daarop kunt richten)
- in koelen bloede iets doen (=geheel kalm en rustig iets doen, alsof er niets aan de hand is)
- je boontjes op iets te week leggen (=stellig op iets rekenen)
- je iets laten aanleunen (=je iets laten welgevallen)
- je met de borst op iets toeleggen (=iets erg vlijtig beoefenen)
773 betekenissen bevatten `iets`
- zoveel geven om iets als een boer om een kers (=er totaal niets om geven)
- je kunt van een kale kikker geen veren plukken (=er valt niets te halen bij iemand die niets heeft)
- van een kale kip kun je niet plukken (=er valt niets te halen bij iemand die niets heeft)
- elke gek heeft zijn gebrek (=er valt op iedereen wel iets aan te merken)
- er voor spek en bonen bij zitten (=er voor niets bijzitten)
- er voor piet snot bij zitten (=er voor niets bijzitten)
- er oren naar hebben (=er wel iets in zien)
- geen rook zonder vuur (=er wordt niet over gepraat of er is wel iets van waar)
- geen boodschap aan iets hebben (=er zich niets van aantrekken)
- de schouders ophalen (=er zich niets van aantrekken - er niets over willen weten)
- er zijn vele wegen die naar Rome leiden (=er zijn meerdere manieren om iets te doen)
- op iets dood blijven (=erg belust op iets zijn (bv geld; gierig))
- van streek raken (=erg in de war door iets geraken)
- iets wikken en wegen (=erg lang over iets nadenken en alle voors- en tegens afwegen)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- uit de grond stampen (=erg snel iets opbouwen)
- in zijn sas zijn (=erg tevreden met iets zijn of plezier met iets hebben)
- er prat op gaan (=erg trots over iets zijn en er over opscheppen)
- met knikkende knieën (=erg zenuwachtig zijn voor iets)
- genade vinden (=ergens geen straf voor krijgen of iets niet toegerekend worden)
- een vinger in de pap hebben (=ergens iets in te zeggen hebben, invloed hebben)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- dat raakt mijn koude kleren niet (=ergens niets mee te maken hebben en zich niet voor interesseren)
- niet op mijn weg liggen (=ergens niets mee te maken hebben of niet mee willen bemoeien)
- iets langs je (koude) kleren af laten glijden (=ergens niets van aan trekken)
- er geen drol van begrijpen (=ergens niets van begrijpen)
- de draak met iets steken (=ergens niets van geloven en er grapjes over maken)
- als sneeuw voor de zon verdwijnen (=ergens niets van over blijven)
- onder de schoenzolen schrijven (=ergens niets van terecht komen)
- de klok hebben horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt (=ergens over gehoord hebben, zonder er echt iets van af te weten)
- iemand iets door de neus boren (=ervoor zorgen dat iemand iets niet krijgt)
- iets in goede banen leiden (=ervoor zorgen dat iets goed verloopt)
- er de angel uittrekken (=ervoor zorgen dat iets minder gevaarlijk wordt door het meest gevaarlijke deel onschadelijk te maken; iets minder pijnlijk maken)
- iets aan banden leggen (=ervoor zorgen dat iets zich niet verder kan uitbreiden)
- de bocht achter/onder de arm houden (=extra voorzichtig zijn, iets nog niet garanderen. (een bocht houden in het touw dat je laat vieren))
- er geen hoge pet van op hebben (=geen hoge verwachting hebben van iets)
- stad en land aflopen. (=geen moeite sparen om iets te bereiken)
- in koelen bloede iets doen (=geheel kalm en rustig iets doen, alsof er niets aan de hand is)
- rozen (paarlen) voor de zwijnen werpen (=geld of moeite verspillen aan iets nutteloos)
- op de kaart zetten (=gemaakt tot iets waar rekening mee gehouden wordt.)
- een fijne neus hebben (=gemakkelijk iets ontdekken, snel iets aanvoelen)
- je in het slijk wentelen (=genieten van iets dat slecht is)
- ter ziele zijn / ter ziele gaan (=gestorven zijn of sterven, ook figuurlijk: iets dat niet meer bestaat of actief is)
- er wordt een erfenis verdeeld. (=gezegd als iets erg lang duurt)
- dood gaan we allemaal. (=gezegd als je iets ongezonds doet)
- alle goede dingen bestaan in drieën (=gezegd van iets waarvan men er twee heeft en een derde wil krijgen)
- van wanten weten (=goed weten hoe men iets moet aanpakken)
- geef mijn fiets terug (=grapje om Duitsers te wijzen op de Tweede Wereldoorlog, toen er veel fietsen geconfisqueerd werden)
- als de dood zijn voor iets (=heel erg bang zijn voor iets)
- er de hand voor in het vuur steken (=heel zeker weten dat iets zo is)
50 dialectgezegden bevatten `iets`
- Ben je vereen (=Plagend gebruikt, als iemand vraagt wat er gezegt wordt vragen ze iets anders dat er een beetje op lijkt, bijv. 'ver heen' 'alleen') (Monnickendams)
- Bende nou helemoal van de pot gerukt (=iets wat echt niet kan) (Bosch)
- bermheuken (=iets bereiken door ellebogenwerk) (Venloos)
- Beste kladde, beste kwak (=Veel van iets) (Hierdens)
- beter 'n brok dan 'n brijzel (=het is beter iets groot dan iets klein) (Meers)
- beter een brok dan een breizel (=beter iets groter dan iets kleiner) (Meers)
- beter een buik van het zuipen dan een bochel van het werkuh (=beter iets leuks doen met je maten dan iets saais) (Westlands)
- beter scheef urin dan regtur neve (=beter iets dan niets) (Oudenbosch)
- Beter schuin d'r in als recht d'r neffe (=Beter iets dan niets) (Tilburgs)
- betieketakt zyn (=drang om iets te doen wat niet mag) (Veurns)
- betole mé wettelskoiven (=geen geld hebben om iets te betalen) (Pamels)
- better wat dan niks, zea de vos, doew vrat hee ne vleege op (=beter iets dan niets) (Twents)
- bi-j de klomp'n anvuul'n (=iets voorzien) (Sallands)
- Bieein sjravele (=Moeizaam iets verkrijgen) (Valkenburgs)
- bille bij ouwn (=iemand genegen blijven om iets te verkrijgen) (Waregems)
- bleskes wouëschmooken (=iets wijsmaken) (Ninoofs)
- blieëskës wijsmaoke (=iets op de mauw spelden) (Munsterbilzen - Minsters)
- bloaskes wijsmaken (=iemand iets wijs maken) (Lovendegems)
- bloskes: Ze mokt a bloskes wouijs (=Ze speldt je iets op de mouw) (Lebbeeks)
- blüfste doë nau op knabbële! (=praat eens over iets anders!) (Munsterbilzen - Minsters)
- boenk erop (erin), vlam dedoin (dedans fr) (=recht in de roos of iets dergerlijks) (tervurens)
- boint' ns: Zijn boint'ns tewiëk leggen op iet (=Zijn zinnen op iets zetten) (Lebbeeks)
- boka palu (houtenbek) (=iets misslopen) (Marine jargon (veelal Maleis))
- botte: Iet oët a botte slaugen (=iets verzinnen / iets grappigs uitkramen) (Lebbeeks)
- brierke den daud hëbbe aoën.... (=iets haten....) (Munsterbilzen - Minsters)
- bu' j now helemaol van de pot geruk (=iets doen wat absoluut niet kan) (Achterhoeks)
- d n bloed zijn (=niet aan iets kunnen ontkomen) (Oudenbosch)
- d r zittum un scheet dwars (=er zit hem iets dwars) (Oudenbosch)
- d'r mee onder zitten (=iets bij u hebben) (Moorsel)
- d'r stijt 'em nog wat te wacht'n (=hij kan nog op iets rekenen) (Westerkwartiers)
- d'r vaalt wel es wat tuss'n waal en schip (=er gaat wel eens iets verloren) (Westerkwartiers)
- D'r zitte doeve op 't dak (=Er luistert iets / iemand mee) (Wells)
- d'rmee voare (=iets aan den lijve ervaren) (Luyksgestels)
- d’r eine gaon pitse (=iets gaan drinken met iemand) (Heitsers)
- d' r ligt wa ip zijn' leevre (=hij heeft iets op zijn lever) (Waregems)
- da goinek es nie aun aan nees hangen (=iets niet willen verklappen) (Buggenhouts)
- Da i wa danders (=iets nieuws te weten komen en veranderen van mening) (Harelbeeks)
- da is zoewe plat as ne stront (=iets dat overgaar is) (Westels)
- da kannik misse as kouwe pap (=iets helemaal niet fijn vinden) (Oudenbosch)
- da klopt van gièèn kantn (=er klopt iets niet) (Kortemarks)
- da stèkt z'n uëg'n uit (=begeerlijk naar iets / iemand kijken, iets willen hebben) (Meers)
- da stô mè oan (=dat is iets naar mijn smaak) (Sint-Niklaas)
- da t (d) eugt tor nie (=daar gaat iets verkeerd) (Sint-Niklaas)
- Da zit nie op meune rigge, ofwel dadde neet gjeen brwoot (=Van iets waar men nog geen afstand wil van doen zegt men) (Maldegems)
- da's 'n onnergeschoov'm kiendje (=dat is een ondergewaardeerd iets) (Westerkwartiers)
- da's iet van langen oasem (=dat is iets van lange adem) (winksels)
- da's ne zure (=iets niet meevallen) (Antwerps)
- da's oaën rèjon [uwe rayon] (=dat is iets voor jou) (Kaprijks)
- Da's van de billige Jacob (=iets dat goedkoop is) (Diems)
- Da' s de pad op zeven (=Verkeerd rijden, via en omweg iets bereiken) (Zeeuws)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
