719 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ui`
- de druiven zijn zuur (zei de vos maar hij kon er niet bij) (=van iets dat men niet krijgen kan, zeggen dat men het niet wil)
- de duiten bijten hem (=hij verspilt zijn geld)
- de duivel op het kussen binden (=met iedereen raad weten)
- de duivel schijt altijd op de grootste hoop (=het ongeluk treft meestal degenen die al in moeilijkheden verkeren.)
- de ene kraai pikt de andere de ogen niet uit (=ze benadelen elkaar niet)
- de engeltjes schudden hun bed op / kussens uit (=het sneeuwt)
- de engeltjes schudden hun kussens uit (=het sneeuwt)
- de fiolen van zijn toorn uitstorten (=heftig uitvaren)
- de ganzen geloven niet dat de kuikens hooi eten. (=zelfs bij domme mensen vinden ongerijmdheden geen geloof.)
- de gebraden haan uithangen (=op onverantwoordelijke wijze erg veel geld uitgeven aan met name lekker eten en drinken)
- de geest is uit de fles (=dit is niet meer controleerbaar)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- de grote jan uithangen (=je groot voordoen)
- de grote kaars gaat uit (=de zon gaat onder)
- de grote klok luiden (=op opvallende wijze bekend maken)
- de haan is de baas als de hen niet thuis is. (=de vrouw is de baas in huis, ook al vindt de man van niet)
- de handen thuis houden (=niet aanraken)
- de handen uit de mouwen steken (=aan de slag gaan en aanpakken)
- de haren uit het hoofd trekken (=enorm veel spijt hebben)
- de haring braden om de hom of kuit (=iets opofferen om een kleinigheid)
- de huid van de beer niet verkopen voor hij geschoten is (=je moet niet al willen genieten van wat men nog niet verworven heeft)
- de huid vol schelden (=flink uitschelden)
- de huik naar de wind hangen (=meeheulen - altijd andermans standpunt volgen)
- de juiste man op de juiste plaats zijn (=zeer geschikt zijn voor het werk)
- de kap op de tuin werpen (=zijn priester- of kloostergelofte verbreken)
- de kap/sluier/habijt aannemen (=in een klooster gaan)
- de kastanjes voor iemand uit het vuur halen (=voor iemand anders het gevaarlijke werk of een lastig klusje doen)
- de kat uit de boom kijken (=een afwachtende houding aannemen)
- de klok achteruit zetten (=terug naar oude toestanden gaan)
- de klok hebben horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt (=ergens over gehoord hebben, zonder er echt iets van af te weten)
- de klok luiden maar niet schaften (=wel beloven maar niet doen)
- de koorts/stuipen op het lijf jagen (=doen schrikken)
- de kost gaat voor de baat uit (=eerst moeten er kosten worden gemaakt alvorens men er iets aan verdienen kan)
- de kou is uit de lucht. (=het is opgelost)
- de kraaien zullen het uitbrengen (=de waarheid zal aan het licht komen)
- de krenten uit de pap halen (=de meest aantrekkelijke gedeelten voor zichzelf bestemmen, bijvoorbeeld de meest interessante taken uit een omvangrijk werk)
- de kruik gaat zo lang te water tot ze barst/breekt (=als men steeds risico`s blijft nemen, gaat het een keer mis)
- de kruik gaat zolang te water tot zij barst (=alles heeft zijn beperkingen)
- de kuierlatten nemen (=te voet gaan)
- de kuif opsteken (=kwaad worden)
- de lakens uitdelen (=het voor het zeggen hebben, de baas spelen)
- de lens is uit de wagen (=de zaak is vastgelopen)
- de lont in het kruit steken/werpen (=een uitbarsting veroorzaken)
- de lont in het kruit werpen (=mensen laten loskomen, opstoken)
- de markt afschuimen (=overal zoeken wat er `te koop` is)
- de mug uitzuigen en de kameel doorzwelgen (=de onschuldige straffen en zelf schaamteloos zondigen)
- de muizen dansen in het spek. (=er is welvaart)
- de muizen sterven er voor de kast (=het is er armoe troef)
- de nek uitsteken (=risico nemen)
- de ogen luiken (=sterven)
645 betekenissen bevatten `ui`
- goed gereedschap is het halve werk (=door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard)
- er geen touw aan vast kunnen knopen (=door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld)
- recht praten wat krom is (=door een ingewikkelde, onjuiste redenering een onzuivere situatie, daad of besluit trachten van een rechtvaardiging te voorzien)
- een Babylonische spraakverwarring (=door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan)
- een proefballonnetje oplaten (=door het doen van een uitspraak de mening van anderen peilen)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen (=door zuinig en ijverig te zijn, kan men veel bereiken)
- zoet gedronken, zuur betaald. (=drankmisbruik kan veel schade aanrichten)
- met een nat zeil thuiskomen (=dronken thuiskomen)
- een kwade dronk hebben (=dronken zijn en slecht geluimd)
- jezelf op de borst slaan (=duidelijk aan de omgeving laten weten dat men ergens bijzonder trots op is)
- het beestje bij zijn naam noemen (=duidelijk en precies zeggen hoe je over iets of iemand denkt; precies zeggen hoe iets zit)
- aan het verstand brengen (=duidelijk maken)
- aan de bel trekken (=duidelijk maken dat er iets aan de hand is; duidelijk maken dat er iets niet klopt)
- de neus optrekken (=duidelijk maken dat men iets of iemand niet waardeert)
- met een rode letter aangetekend staan (=duidelijk vermeld , zodanig dat het zeker niet vergeten wordt)
- iemand de les lezen (=duidelijk zeggen dat iemand iets verkeerds gedaan heeft)
- onder de neus wrijven (=duidelijk zeggen wat er van gevonden wordt)
- man en paard noemen. (=duidelijke taal spreken)
- groen en geel voor de ogen worden (=duizelen en/of erg van schrikken)
- in de papieren lopen (=duur uitkomen, veel geld kosten)
- is de paus katholiek? (=een antwoord op een vraag waarvan het antwoord overduidelijk `Ja` is)
- iets in één adem uitlezen (=een boek waaraan je begonnen bent heel snel uitlezen, omdat je het zo spannend vindt)
- dat is opgelegd pandoer (=een duidelijke van te voren afgesproken zaak)
- het bijltje zoeken (=een excuus of uitweg verzinnen)
- iemand een poets bakken (=een grap met iemand uithalen)
- een rib(be) uit iemands lijf (=een grote uitgave)
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- een gezicht van ouwe lappen (=een huilerig of lelijk gezicht)
- een huis met gouden balken (=een huis met hypotheek bezwaard)
- een huis met zilveren pannen. (=een huis waar een hoge hypotheek op rust)
- een Egyptische duisternis (=een inktzwarte duisternis)
- de bom is gebarsten (=een langdurige spanning of conflict is tot een uitbarsting gekomen)
- de lange weg maakt een moede man (=een langdurige ziekte leidt tot uitputting)
- eerlijk duurt het langst (=een leugen komt op den duur altijd uit, maar de waarheid blijft altijd waar)
- een achterdeurtje (=een manier om iets te ontduiken)
- advocaat van de duivel spelen (=een mening geven waar je het zelf niet mee eens bent, maar die je geeft om reacties uit te lokken)
- de wind waait uit die hoek (=een mening van iemand uit een bepaalde groep/partij)
- een gouden zadel maakt geen ezel tot paard. (=een mens verandert niet door uiterlijkheden)
- hoe eerder dood, hoe eerder begraven. (=een nare klus beter niet uitstellen)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- een ijzer in het vuur hebben (=een plan hebben dat nog onbekend is voor de buitenwereld)
- huishouden van Kea (=een rommelig huishouden)
- op dood spoor zitten (=een situatie waarin er geen vooruitgang of hoop is)
- een hazenslaapje (=een slaap, die zo licht is, dat men bij `t minste geluid wakker wordt)
- iemand op zijn vestje spuwen (=een standje geven en ongenoegen over iemand uiten)
- er met de pet naar gooien (=een taak bijzonder slordig uitvoeren)
- de lont in het kruit steken/werpen (=een uitbarsting veroorzaken)
- een katje krijgen (=een uitbrander krijgen)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen