4781 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `en`
- achter de kiezen hebben (=opgegeten hebben)
- achter de knopen hebben (=opgegeten hebben)
- achter de puttings overboord vallen (=reddeloos verloren zijn)
- achter de schermen (=daar waar men het niet ziet)
- achter de schermen blijven (=geen bekendheid ergens mee willen krijgen terwijl diegene het wel bedacht heeft)
- achter de schermen kijken (=kijken waar men normaal niet kan of mag kijken)
- achter de veren zitten (=opjagen)
- achter de vodden zitten (=opjagen)
- achter de wolken schijnt de zon (=alle nare dingen zijn tijdelijk en daarna wordt het beter)
- achter het net vissen (=een kans missen)
- achter iemand zoeken (=iemand kwaad proberen te doen)
- achter iets zitten (=er de oorzaak van zijn)
- achter slot en grendel (=opgesloten)
- achterna kakelen de kippen (=achteraf is het makkelijk kritiek geven)
- achteruit gaan als een hollend paard (=snel terrein verliezen)
- achteruit zeilen (=slechter worden)
- acte de présence geven (=ervoor zorgen dat je ergens aanwezig bent)
- ad acta leggen (=als afgedaan beschouwen) (Latijn)
- ad calendas graecas (=tot in het oneindige uitstellen) (Latijn)
- advocaat van de duivel spelen (=een mening geven waar je het zelf niet mee eens bent, maar die je geeft om reacties uit te lokken)
- advocaat van kwade zaken (=wie slechte zaken verdedigt)
- afwijzend beschikken op (=het verzoek weigeren)
- Aken en Keulen zijn niet op één dag gebouwd (=voor een uitgebreide klus heb je meer tijd nodig)
- akte van iets nemen (=er nota van nemen - onthouden)
- al doende leert men (=door iets vaak te doen, leert men hoe het moet.)
- al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding (=wie zich mooi aankleedt wordt daarmee zelf nog niet mooi)
- al etende krijgt men trek / honger. (=al etende krijgt men steeds meer trek (ook figuurlijk).)
- al het goede komt van boven (=alle zegen komt van god)
- al is de leugen nog zo snel de waarheid achterhaalt haar wel (=leugens komen altijd uit)
- al lang en breed (=al lange tijd)
- al moesten de kraaien het uitbrengen (=ooit wordt de zaak bekend)
- al vaak met dat bijltje gehakt hebben (=het werk al vaker gedaan hebben en weten hoe het moet)
- al voor heter vuren gestaan hebben (=er erger meegemaakt hebben)
- al zijn kruit verschoten hebben (=geen verdere oplossingen meer weten - niet meer verder kunnen)
- al zijn patronen verschieten (=alle mogelijkheden uitproberen)
- al zo oud als de weg naar Kralingen (=erg oud)
- al zouden de raven het uitbrengen (=ooit wordt de zaak bekend)
- alle baat helpt zei de schipper, en hij blies in het zeil (=alle beetjes helpen)
- alle beetjes helpen (=ook kleine dingen dragen bij aan het grote geheel)
- alle dagen geen vetpot zijn (=er is armoede)
- alle dingen hebben twee handvatten. (=er zijn vaak meerdere manieren zijn om een situatie aan te pakken)
- alle duivels uit de hel vloeken (=heftig vloeken)
- alle gekheid op een stokje (=maar nu liever ernstig)
- alle goede dingen bestaan in drieën (=gezegd van iets waarvan men er twee heeft en een derde wil krijgen)
- alle havens schutten geen wind (=niet alles levert een voordeel op)
- alle havens schutten wind (=als je meedoet deel je mee in de winsten)
- alle heilige huisjes aandoen (=alle cafés onderweg bezoeken)
- alle hens aan dek (=met alle beschikbare mensen of alle middelen)
- alle hoop de bodem in (laten) slaan (=door iets geen enkele hoop meer (laten) hebben)
- alle hout is geen timmerhout (=niet iedereen beschikt over dezelfde kwaliteiten / niet alles is van voldoende kwaliteit)
4782 betekenissen bevatten `en`
- in de lucht zitten (=algemeen voorkomen)
- tot de bedelstaf/bedelzak brengen (=alle aardse bezittingen ontnemen)
- de toets kunnen doorstaan (=alle antwoorden op vragen/problemen weten)
- alle baat helpt zei de schipper, en hij blies in het zeil (=alle beetjes helpen)
- een oortje gespaard is een oortje gewonnen. (=alle beetjes helpen als je spaart.)
- geen klaviertje over slaan (=alle bijzonderheden in acht nemen)
- het tafellaken doorsnijden (=alle bindingen met iemand verbreken)
- bij elk heilig huisje aanleggen (=alle cafés onderweg bezoeken)
- aan alle kapelletjes aanleggen (=alle cafés onderweg bezoeken)
- alle heilige huisjes aandoen (=alle cafés onderweg bezoeken)
- het naadje van de kous willen weten (=alle details willen weten)
- de derde streng houdt de kabel. (=alle goede dingen bestaan in drieën)
- het gelag betalen (=alle kosten moeten betalen terwijl ook anderen er schuld aan hebben)
- geld stinkt niet (=alle manieren om aan geld te komen zijn toegestaan)
- alles op haren en snaren zetten (=alle middelen aanwenden / alles in het werk stellen)
- het doel heiligt de middelen (=alle middelen zijn toegelaten, zolang het doel maar bereikt wordt)
- het hart in de schoenen zinken (=alle moed en hoop verliezen om problemen op te lossen)
- kromme sprongen maken (=alle moeite doen om zich uit een situatie te redden)
- al zijn patronen verschieten (=alle mogelijkheden uitproberen)
- achter de wolken schijnt de zon (=alle nare dingen zijn tijdelijk en daarna wordt het beter)
- voor Sinterklaas spelen (=alle wensen vervullen, alles voor iedereen betalen)
- al het goede komt van boven (=alle zegen komt van god)
- `t Moet al een ruige hond wezen, die twee nesten warm houden kan (=alleen een rijke man kan er een tweede vrouw op na houden)
- het leven is meer dan eten en drinken. (=alleen eten en drinken vult geen leven.)
- de bastaard van de graaf wordt later bisschop (=alleen hoge heren kunnen hun buitenechtelijke kinderen een toekomst bieden)
- de Mammon dienen (=alleen maar belangstelling hebben voor geld)
- zonder geluk vaart niemand wel (=alleen met hard werken komt men er niet, ook een beetje geluk is nodig om ergens te komen)
- om den brode doen (=alleen werken voor het geld en niet omdat het werk fijn/leuk is)
- lief en leed delen (=allerlei plezierige en droevige dingen met elkaar beleefd hebben)
- iemand over de hekel halen (=allerlei slechte dingen vertellen over iemand)
- niets afslaan behalve vliegen (=alles aannemen)
- de wereld op zijn duim kunnen draaien (=alles doen wat iemand wil)
- alles over een kam scheren (=alles en iedereen gelijk stellen)
- botertje aan de boom zijn / het is botertje tot de boom (=alles gaat goed zonder problemen)
- ogen van achteren en van voren hebben (=alles goed in de gaten houden)
- je ogen de kost geven (=alles goed in zich opnemen)
- alle tij heeft zijn weertij (=alles heeft een keerzijde)
- wie weet waarom de ganzen blootsvoets gaan? (=alles heeft een reden, ook al is die niet altijd even duidelijk)
- de kruik gaat zolang te water tot zij barst (=alles heeft zijn beperkingen)
- alles op het spel zetten (=alles inzetten en mogelijk alles verliezen)
- boven water zijn (=alles is bekend geworden of is teruggevonden)
- voor niets gaat de zon op (=alles kost geld en/of moeite)
- zo vrij als een vogeltje in de lucht (=alles kunnen doen en laten wat iemand wil)
- een haaienmaag hebben (=alles kunnen verorberen)
- tot in de puntjes regelen (=alles nauwkeurig regelen)
- de bramzeilen bijzetten (=alles op alles zetten)
- eet geen paaseieren op goede vrijdag (=alles op zijn tijd, het feest niet te vroeg vieren)
- long en lever verteren (=alles opmaken)
- alles door het halsgat jagen (=alles opmaken aan eten en drinken)
- de volle laag krijgen (=alles over zich heen krijgen)
50 dialectgezegden bevatten `en`
- 't es kermes in d'hel (=het regent en de zon schijnt) (Overijses)
- 't ès kérmis èn de hél (=als het regent en de zon schijnt) (Bilzers)
- 't Es Kirmesse in d'helle (=regen en zonneschijn ter zelfde tijd) (Lovendegems)
- 't es ljeeluk verkwoad (='t is ontstoken en verzworen) (Waregems)
- 'T es lyk den deuvle en zyn moere (=Het is een prachtig koppel) (Harelbeeks)
- 'T es mee grwutt'n doedoe (=Het is met veel omslag en ostentatie) (Harelbeeks)
- 't ès nie umdat zë pieëd daud lik èn de garaasj, daste de poeët moes loeëte oeëpe stoeën (=je gulp staat open) (Munsterbilzen - Minsters)
- 't es nog altijd suiker en zieem (=wittebroodsweken) (Gents)
- 'T es tussen oalf en heblik (=Het is half goed) (Harelbeeks)
- 't Es vier vinger en doume te lekke. (=Het is buitengewoon lekker.) (Genker)
- 't es za voeër gedrodj en geskeet'n (=hij lijkt op zijn vader als twee druppels water) (Ninoofs)
- 't es za voeër gedrojd en geskeet'n (=het is helemaal zijn vader) (Ninoofs)
- 't es zè voier gescheiten en gespagen (=hij trekt als 2 druppels water op zijn vader) (Aalsters)
- 't es zè voir gescheit'n en gespaven (=hij lijkt op zijn vader) (Aalsters)
- 't es zjus en sjèttelvod (=hij is zo slap) (Bilzers)
- 't es'tn gescheten en gespogen (=Hij lijkt er als twee druppels water op) (West-Vlaams)
- 't eufd greu-it em deur 't aor en (=Hij wordt kaal) (Giethoorns)
- 't finste es wok zin oar, en 't is ton nog ne dumme brjed (=Geen slimme man) (Kortrijks)
- 't fort van breendonk (=stoere en forse vrouw) (Kaprijks)
- 't gapt lik en ov'n (=het vraagt er om) (Veurns)
- 't gieët d'r lachendjes in en keumtj d'r huulendjes oet (=geboorte van een kind) (Weerts)
- 't gijt met hang'n en wurg'n (=het gaat zeer moeizaam) (Westerkwartiers)
- 't ging 't ene oor ien en 't aaner weer uut (=ze hoorde het best wel, maar vergat het meteen) (Westerkwartiers)
- 't go mollejoengn reegn, mollejoeng braakn (=de lucht wordt zwart en het zal hevig regenen) (Ostêns)
- 't hemd uutleen'n, en zulf noakn'd loop'n (=je hemd uitlenen en zelf naakt lopen) (Westerkwartiers)
- 't heur'n en 't zien vergijt je hier (=wat een kabaal hier zeg!!) (Westerkwartiers)
- 't Hieëlke is gehânge en 't bédje is geschötj (=met een weduwnaar trouwen) (Weerts)
- 't hoan veel zehhers in ne zak, en noh mjir in e peirdemandn zonder hat (=pratn is gemakkelijk) (Izegems)
- 't Hoisie (Walletje) bai 't skuurtje houwe. (=Verstandig en oplettend zijn; niet overdrijven.) (Zaans)
- 't is 'em gebraukt en gespoogn (=Het is een kopie van hem) (Maldegems)
- 't is 'em gespoogen en gescheten (=Hij lijkt als twee druppels water op...) (Melseels)
- 't is 'n wet ven Meed'n en Perz'n (=deze wet moet altijd gehandhaafd worden) (Westerkwartiers)
- 't is 't ieën en 't ander (=Het is me wat) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- 't is 't ien en 't ander (=het is me wat) (Antwerps)
- 't is aalmoal haot en nied (='t is allemaal haat en nijd) (Westerkwartiers)
- 't Is amoul koek en aa (=Goed overeen komen) (Bevers)
- 't is bij de knien'n om oaf (=het is bar en boos) (Westerkwartiers)
- 't is daar nogal teen en tander eh. (=dat is daar nogal wat he.) (Stekens)
- 't is doar koek en ei (=daar heerst de lieve vrede) (Westerkwartiers)
- 't is doar lieg'n en bedrieg'n (=niemand daar is eerlijk) (Westerkwartiers)
- 't is doar thee met widde pundjes (=het is daar oud en versleten) (Westerkwartiers)
- 't is duvelkeskermès (=als het regent en ook de zon schijnt) (Sint-Niklaas)
- 't Is e rututus en a trintrintrin (=Er is een ruit uit het huis en als het regent, regent het erin.) (West-Vlaams)
- 't Is en mooi koppie, jammer dattet rotte moet. (=IJdelheid der ijdelheden ...) (zaans)
- 't is en oekerore (o van pot) (=hij houdt alles bij) (Veurns)
- 't is etwod die gapt en nie e biet (='t is weer niets waard) (Veurns)
- 't is gjièn avance zei Emerance en ze kocht un kiend (=er is niets aan te doen) (Roeselaars)
- 't is ien kann'n en kruuk'n (=het is allemaal goed geregeld) (Westerkwartiers)
- 't is ier a duvekot (=het is hier een komen en gaan) (Nieuwpoorts)
- 't is kant en kloar (=het is gereed voor gebruik) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
