457 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `vo`
- de haan en de vos hebben elkaar te gast (=twee bedriegers zijn steeds op hun eigen voordeel uit)
- de hond de jas voorhouden (=iemand valse hoop geven op iets dat hij graag wil hebben)
- de hoofdvogel schieten (=een hoofdprijs winnen, maar vaak ironisch bedoeld. Letterlijk: de hoofdvogel is de hoofdprijs bij het vogelschieten)
- de huid van de beer niet verkopen voor hij geschoten is (=je moet niet al willen genieten van wat men nog niet verworven heeft)
- de huid vol schelden (=flink uitschelden)
- de jongste schepen wijst het vonnis (=de kinderen willen het het best weten)
- de kastanjes voor iemand uit het vuur halen (=voor iemand anders het gevaarlijke werk of een lastig klusje doen)
- de kost gaat voor de baat uit (=eerst moeten er kosten worden gemaakt alvorens men er iets aan verdienen kan)
- de lucht hangt nog vol dagen. (=er is tijd genoeg)
- de maat is vol (=het wordt niet langer getolereerd)
- de muizen sterven er voor de kast (=het is er armoe troef)
- de ogen voor iets sluiten (=oogluikend toelaten)
- de pastoor gaat voor en de dominee loopt met hem mee (=altijd eerst de machtige mensen, dan de mindere mens)
- de pen voeren (=schrijven)
- de regels met voeten treden (=overtreden, voorschriften niet opvolgen / onbehouwen te werk gaan)
- de visjes gaan voeren (=zeeziek zijn en overgeven)
- de vlag voor iemand strijken (=voor iemand onderdoen, zijn meerdere erkennen)
- de voet dwars zetten (=iets verhinderen of bemoeilijken)
- de vogel is gevlogen (=de dader is al weg (of gevlucht))
- de vogel over het net laten vliegen (=goede kansen niet aangrijpen)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- de volle laag krijgen (=alles over zich heen krijgen)
- de voorsten doen wat de achtersten niet mogen (=wie eerst komt is in het voordeel)
- de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens (=veel goede voornemens hebben zonder ze daadwerkelijk uit te voeren)
- de wil voor de daad nemen. (=waarderen dat het goed bedoeld is ook al pakte het anders uit)
- de wind van voren krijgen (=kritiek krijgen, direct gezegd worden wat er mis is)
- de wolf/vos ruilt wel van baard maar niet van aard (=het karakter van de mensen verandert nooit)
- die in het voorjaar niet zaait, in het najaar niet maait. (=als je jong bent moet je sparen voor je eigen oude dag)
- die is niet voor de poes (=die moet als tegenstander niet onderschat worden)
- doekje voor het bloeden (=een schrale troost, of een ontoereikende, slechts symbolische maatregel)
- door het verleden achtervolgd worden (=problemen of fouten van vroeger blijven invloed hebben.)
- een (goede) neus voor iets hebben (=precies aanvoelen hoe iets moet of gaat)
- een antenne hebben voor iets (=iets goed aanvoelen)
- een appeltje voor de dorst (=een reserve voor moeilijke tijden die mogelijk nog gaan komen)
- een bord voor de kop hebben (=niet voor andere zienswijzen openstaan)
- een dag voor de prins. (=een verloren dag.)
- een gevoelige snaar raken (=iets ligt erg gevoelig bij iemand, belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp en iemand die dan aandacht heeft ervoor)
- een gewaarschuwd mens telt voor twee (=iemand die vooraf weet wat er fout kan gaan moet zich er maar op voorbereiden)
- een gladde vogel (=iemand die zich overal weet uit te redden op slinkse wijze)
- een goed woord voor iemand doen (=iemand bij een ander aanbevelen)
- een kaars voor de duivel branden (=slechte daden goedpraten omdat er je er voordeel uit kan halen)
- een kruisje is genoeg voor een boterham uit het vuistje (=voor een gewone broodmaaltijd moet niet te veel gebeden worden)
- een lans breken voor iemand (=het voor iemand opnemen, voor iemand de best doen diegene ergens mee te helpen iets te verkrijgen)
- een mens moet werken voor de brok en voor de rok. (=je moet werken om te kunnen eten en kleding te kunnen kopen.)
- een mooi span voor een bokkenwagen (=een zonderling koppel)
- een nieuwe voordeur krijgen (=gezegd bij het bereiken van een tiende levensjaar, dus 10, 20, 30 etc.)
- een ongeluk komt te paard en gaat te voet (=een ongeluk is snel gebeurd, maar de gevolgen slepen lang aan)
- een open oog voor iets hebben (=voor iets open staan)
- een oud voerman hoort nog graag het klappen van de zweep (=iemand die oud is vindt het fijn te praten over dingen van vroeger)
- een oude vogel is niet licht te vangen. (=ervaren mensen laten zich niet makkelijk foppen.)
798 betekenissen bevatten `vo`
- verbi gratia (=bijvoorbeeld)
- doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. (=blijf vooral normaal doen)
- de ogen verblinden (=blind maken voor de waarheid)
- op de boom verkopen (=boomvruchten verkopen voor ze geplukt zijn)
- als een olifant in de porseleinkast (=buitengewoon onvoorzichtig of tactloos)
- dat kan het paard niet trekken. (=daar heb ik onvoldoende geld voor)
- daar valt wel een mouw aan te passen (=daar is wel een oplossing voor te vinden)
- je zegeningen tellen (=dankbaar zijn voor wat men heeft.)
- commandeer je hond en blaf zelf (=dat bevel weiger ik uit te voeren)
- dat is een paal onder water (=dat brengt meer nadeel dan voordeel)
- ik kijk wel uit (=dat doe ik niet, daar ben ik te voorzichtig voor)
- dat is een bal voor open doel (=dat is een opmerking waar een zeer voor de hand liggend weerwoord op gegeven kan worden)
- na mij de zondvloed (=dat is een probleem dat zich pas voordoet als ik er niet meer ben - het zal mijn tijd wel duren)
- dat is geen geld (=dat is erg goedkoop als je ziet wat je ervoor krijgt)
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat is kaviaar voor hen (=dat is onbereikbaar voor hen)
- als een vlag op een modderschuit (=dat is veel te mooi voor die situatie)
- dat is alleen voor pater en mater en niet voor het hele convent (=dat is voor jou te hoog gegrepen)
- dat is vers twee. (=dat is voor later)
- dat is schering en inslag (=dat komt bijzonder vaak voor [onderdelen van een weefgetouw])
- dat kan Bruin(tje) niet trekken (=dat kunnen we ons niet veroorloven (afgeleid van een populaire naam voor trekpaarden))
- daar moet de schoorsteen van roken (=dat moet de inkomsten voortbrengen. Daar moeten we van bestaan)
- als je je pet ertegenaan gooit dan blijft hij hangen (=dat stukje verfwerk is niet erg vlak uitgevoerd)
- dat houdt me op de been (=dat zorgt ervoor dat ik door kan blijven gaan; daardoor houd ik het vol)
- onder de pannen zijn (=de (geld)zaken goed voor elkaar hebben)
- uit het oog, uit het hart (=de aandacht voor iemand verliezen, als die persoon niet meer in de nabijheid is)
- volgens Bartjens (=de allereenvoudigste rekenstof (als referentie aan onderwijzer Willem Bartjens die een bekend rekenboekje schreef))
- de broek aan hebben (=de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben)
- aan de touwtjes trekken (=de baas zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben)
- pap in de benen hebben (=de benen willen niet meer vooruit)
- in de tredmolen lopen (=de dagelijkse sleur volgen - zich onderwerpen)
- die de minste tanden hebben, kauwen het meest (=de domste mensen voeren gewoonlijk het hoogste woord)
- voor iets moeten bloeden (=de gevolgen moeten dragen)
- herenzonden boerenleed. (=de gewone mensen boeten voor de fouten van de mensen met macht)
- goede papieren hebben (=de goede eigenschappen hebben (voor een baan))
- het hinkende paard komt achteraan (=de grootste problemen houdt men voor het laatst)
- de druk is van ketel (=de grootste spanning is voorbij)
- de rechte man op de rechte plaats (=de juiste man voor de juiste taak)
- de gelegenheid bij de haren grijpen (=de kans niet laten voorbijgaan)
- zo heer zo knecht (=de knechten volgen het voorbeeld van de bazen)
- door het kluisgat aan boord komen (=de lagere rangen doorlopen alvorens bevelhebber te worden)
- de draad kwijt zijn (=de loop van het verhaal niet meer kunnen volgen)
- de boot is aan (=de maat is vol)
- de krenten uit de pap halen (=de meest aantrekkelijke gedeelten voor zichzelf bestemmen, bijvoorbeeld de meest interessante taken uit een omvangrijk werk)
- eerste viool willen spelen (=de meest prominente taak willen vervullen, bijvoorbeeld als leider of woordvoerder van de groep)
- regen in mei, dan is april voorbij (=de natuur kiest vanzelf de goede volgorde)
- ook tussen de mooie bloemen groeien brandnetels (=de schoonheid van de omgeving biedt geen garantie voor onaangename zaken)
- de bijl ligt al aan de wortel (=de straf zal spoedig volgen)
- in gebreke zijn (=de taak niet naar behoren uitgevoerd hebben)
- de tijd kent geen genade (=de tijd gaat sneller voorbij dan je denkt)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
