411 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ver`
- de appel valt niet ver van de stam/boom (=kinderen lijken vaak op de ouders)
- de baars vergallen (=de zaak laten mislukken)
- de bakens verzetten (=van richting of ingesteldheid veranderen)
- de bordjes zijn verhangen (=de omstandigheden zijn veranderd)
- de bui over laten drijven. (=niet reageren op een moeilijke situatie)
- de één mag een paard stelen, de ander mag niet over het hek kijken. (=sommigen mogen alles, anderen mogen niets)
- de gal loopt over (=boos worden)
- de gulden middenweg (houden/bewandelen/verkiezen) (=een tussenstandpunt of tussenoplossing verkiezen)
- de hand over zijn hart strijken (=voor één keer toestaan)
- de haring over de kop varen (=het doel voorbijschieten)
- de haringvijver (=de Noordzee)
- de huid van de beer niet verkopen voor hij geschoten is (=je moet niet al willen genieten van wat men nog niet verworven heeft)
- de kap over de haag smijten (=zijn priester- of kloostergelofte verbreken)
- de koe is vergeten dat hij kalf geweest is. (=zeurende ouderen vergeten dat ze vroeger ook wild waren)
- de leer veroordelen maar de leraar sparen (=de wortel van het probleem niet aanpakken)
- de lever doen schudden (=doen schaterlachen)
- de mijn is verkeerd gesprongen (=ongeveer als: wie een put graaft voor een ander, valt er zelf in)
- de muts zich verkeerd staan (=een slecht humeur hebben)
- de ogen verblinden (=blind maken voor de waarheid)
- de overhand hebben (=iets is meer aanwezig dan het ander / meer invloed hebben)
- de paarden die de haver verdienen krijgen ze niet (=zij die het goede werk verrichten, krijgen niet altijd de beloning)
- de paarden die de haver verdienen, krijgen ze niet. (=verdienste blijft vaak onbeloond)
- de pil vergulden (=iets vervelends op zo vriendelijk mogelijke manier zeggen)
- de pot verwijt de ketel dat die zwart ziet (=een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft)
- de ratten verlaten het zinkende schip (=als de omstandigheden verslechteren denken sommigen alleen aan zichzelf en vertrekken)
- de rode draad (in een verhaal of betoog) (=het centrale thema, hetgeen waar steeds weer op wordt teruggegrepen)
- de rubicon overtrekken (=de beslissende stap ondernemen)
- de schepen achter zich verbranden (=een beslissing nemen en niet meer terug kunnen)
- de verloren zoon is terecht (=wat (of wie) al lang verloren was, is teruggevonden)
- de vermoorde onschuld spelen (=net doen alsof je van niets weet)
- de verzenen tegen de prikkels slaan (=zich verzetten tegen iets wat niet tegen te gaan is)
- de vijl erover laten gaan (=er de scherpe kantjes van afhalen)
- de vogel over het net laten vliegen (=goede kansen niet aangrijpen)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- de vruchten zullen de beloften der bloemen overtreffen (=het is nu al goed, maar het eindresultaat wordt nog veel beter)
- de wolf zal met het lam verkeren. (=er zal vrede zijn)
- denken moet je aan een paard overlaten, dat heeft een groter hoofd (=niet te veel denken maar doen)
- denken moet je aan een paard overlaten, die hebben een groter hoofd. (=je moet niet te veel denken)
- die geboren is om te hangen, zal niet verdrinken. (=je kunt je lot niet ontlopen.)
- donderbuien zuiveren de lucht. (=een ruzie kan een hangende situatie oplossen)
- dood en verderf zaaien (=grote schade of vernietiging veroorzaken.)
- door de wol geverfd zijn (=brutaal , schaamteloos zijn)
- door het verleden achtervolgd worden (=problemen of fouten van vroeger blijven invloed hebben.)
- een aardige stuiver/duit (=een mooi kapitaal)
- een Babylonische spraakverwarring (=door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan)
- een draai aan het verhaal geven (=een hele eigen versie van wat er gebeurd is vertellen)
- een geloof dat bergen kan verzetten (=een sterk geloof)
- een goed verstaander heeft maar een half woord nodig (=voor een goed verstaander is een kleine aanwijzing genoeg)
- een goede buur is beter dan een verre vriend (=een goede buur kan je beter helpen dan een verre vriend)
- een goede gevel versiert het huis. (=gezegd over mensen met een grote neus)
1116 betekenissen bevatten `ver`
- in de nood eet de duivel vliegen. (=als je in nood verkeert, stel je je tevreden met dingen die je anders zou weigeren.)
- wee de wolf die in een kwaad gerucht staat (=als je je goede naam verliest is die haast niet terug te winnen)
- gereed geld dingt scherp. (=als je meteen betaalt gaat de verkoop sneller)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- handen in de schoot geeft geen brood. (=als je niets doet verdien je ook niets)
- geen spreker die een zwijger verbetert. (=als je niets zegt zeg je niets verkeerds)
- gedeelde smart is halve smart (=als je over problemen praat, dan kan je het makkelijker verwerken / door de problemen/ellende van een ander is het gemakkelijker de eigen problemen/ellende te dragen)
- goed voorbeeld doet goed volgen (=als je zelf op de goede manier handelt, nemen anderen dat vanzelf over)
- goed voorgaan doet goed volgen (=als je zelf op de goede manier handelt, nemen anderen dat vanzelf over)
- wie geeft wat hij heeft, is waard dat hij leeft (=als je zoveel geeft zoveel je kunt, dan kan niemand je iets verwijten)
- oude liefde roest niet (=als men al lang verliefd is, verdwijnt die liefde niet meer)
- twee geloven op een kussen daar slaapt de duivel tussen (=als twee personen van een verschillend geloof trouwen, gaat het zelden goed)
- uitdrogen als een Harderwijker (=alsmaar vervelender worden)
- het is altijd koekoek éénzang (=altijd hetzelfde verhaal vertellen of zelfde voorbeeld geven)
- hoogmoed deed nooit iemand goed. (=arrogantie en overmoed zijn slechte eigenschappen)
- onder zich hebben (=baas zijn over)
- je bent om op te eten (met boter en suiker). (=beeldig, snoezig, hartveroverend, snoeperig.)
- breek me de bek niet open (=begin daar maar niet over, want daar kan ik heel veel negatieve dingen over vertellen)
- van wal steken (=beginnen met spreken, beginnen met een verhaal)
- van leer trekken (=beginnen met vechten, duidelijk laten merken dat iets als vervelend ervaren wordt)
- het is muis als moer, een staart hebben ze allemaal. (=beide opties zijn vervelend)
- de deksel van de pot aflichten. (=bekendmaken wat voorheen verborgen was)
- heeft de duivel `t paard gegeten, dan neemt hij de toom ook nog. (=ben je eenmaal in handen van slechte mensen gevallen, dan verlies je alles.)
- boter bij de vis (=betaling bij de levering)
- geen slapende honden wakker maken (=beter niet over een bepaald onderwerp beginnen / aan mensen die ergens niets van weten en het er wellicht niet mee eens zijn, niets erover vertellen)
- goed uit de verf komen (=beter tot uiting komen of succesvoller zijn dan verwacht.)
- de kerk in het midden laten (=bij een meningsverschil geven beide personen wat toe om het eens te worden)
- er zijn geen rozen zonder doornen (=bij elk geluk is er ook verdriet)
- op je laatste benen lopen (=bijna niet meer kunnen van vermoeidheid)
- op je zenuwen leven (=bijna overspannen geraken)
- van een leien dakje gaan (=bijzonder vlot en zonder problemen verlopen)
- op de been blijven (=blijven staan; niet ziek worden; niet verslagen worden)
- op de boom verkopen (=boomvruchten verkopen voor ze geplukt zijn)
- kinderen die vragen worden overgeslagen (=brutale kinderen die altijd overal om vragen, worden genegeerd)
- zoden aan de dijk zetten (=daadwerkelijk hulp verschaffen)
- daar zijn de daken met vlaaien bedekt (=daar is men rijk / Daar heeft men overvloed)
- dat ligt hem in zijn mond bestorven (=daar spreekt hij veel over)
- dat zal hem geen windeieren hebben gelegd (=daar zal hij wel veel geld mee verdiend hebben)
- die snaar moet men niet aanroeren (=daarover moet niet gesproken worden)
- dat gaat zo tussen neus en mond (=dat gebeurt in een verloren ogenblik)
- dat is lariekoek (=dat heeft iemand verzonnen)
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat is het begin van het einde (=dat is het begin van iets dat uiteindelijk verkeerd zal aflopen)
- dat raak je aan de straatstenen niet kwijt (=dat is niet te verkopen)
- dat hangt als een schijthuis boven de gracht (=dat is overduidelijk)
- dat is een waarheid als een koe (=dat is overduidelijk waar)
- dat spreekt boekdelen (=dat is overduidelijk, bijv. `zijn gezicht spreekt boekdelen`)
- dat is Beulemans Frans (=dat is slecht Frans spreken. In België zeggen de Vlamingen dat over Waals. Walloniërs op hun beurt vinden Vlaams weer slecht Nederlands)
- dat kan Bruin(tje) niet trekken (=dat kunnen we ons niet veroorloven (afgeleid van een populaire naam voor trekpaarden))
- als je je pet ertegenaan gooit dan blijft hij hangen (=dat stukje verfwerk is niet erg vlak uitgevoerd)
50 dialectgezegden bevatten `ver`
- dae den laeftj dae haet eine helle kop (=dat ligt nog ver in de toekomst; dat maken we waarschijnlijk niet meer mee) (Heitsers)
- dae doog vër geen hoër (='t is een echte deugniet) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nog te lee vër te ojëmë (=hij is heel lui) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nog te loemp vër aatër ne ploeg te lopë (=hij is oerdom !) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nog te loemp vër helpe te dondëre (=hij is nog te dom om helpen te donderen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nog zjus goed vër op ët stort te goeje (=die is geen cent meer waard) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae stink oere boeëve de wènd aut (=die ruik je al van ver) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae wilt vieël vër niks en weineg vêr e bitsje (=dat is een profiteurke!) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae zal nie wijd springe mèt daaj godscent dattër kraajg (=met dat aalmoes dat hij verdient, zal hij niet ver geraken) (Munsterbilzen - Minsters)
- Daor komde nie wijd mee (=Daar kom je niet ver mee) (Valkenswaards)
- daor kunde gij gewoon mee praote ennun potje bier mee drienke (=helemaal niet vreemd hoewel van ver komend) (Oudenbosch)
- das ammël vër den hond zën Kl.... (=ondank is 's werelds loon) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ammël vër den hond zën kloete (=dat is totaal voor niets, zonder succes) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ammël zjus vër den hond zën K... (=dat is allemaal vergeefse moeite) (Munsterbilzen - Minsters)
- das gee ketsje vêr zonder haase aon te pakke (=een kat in 't nauw maakt soms rare bokkesprongen) (Munsterbilzen - Minsters)
- das goed vër de vërautgang van den aaterautgang (=dat is bevorderlijk voor de stoelgang) (Munsterbilzen - Minsters)
- das goed vër et stort (=dat is brol) (Munsterbilzen - Minsters)
- das kei weite weg / Weeg (=dat is heel ver weg) (Brabants)
- das nen heilen opstand vër ne niks (=heel wat twist voor een niemendalleke) (Munsterbilzen - Minsters)
- das nie bij de deur (=dat is ver weg) (Oudenbosch)
- das nie vër iëvër noë haus te sjrijve (=dat is niets om fier op te zijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- das nie vër te laachte (=dat is niet simpel) (Munsterbilzen - Minsters)
- das nog waat (=het is nog ver) (Zandhovens)
- das sjinees vër mich (=dat versta ik niet) (Munsterbilzen - Minsters)
- das tan vër de kat hër fiaul (=dat is vergeefse moeite, dient tot niets) (Munsterbilzen - Minsters)
- das un aande over de brugge (=Dat is ver weg) (Flakkees)
- das vër daud te valle, -terdievel ès ter mèt gemoeid -de makral zit trop (=daar krijg je wat van, dat is te veel pech in ééns) (Munsterbilzen - Minsters)
- das vër érm zin van te krijge (=dat is om een inzinking van te krijgen) (Munsterbilzen - Minsters)
- das vër graajs hoeëre van te krijge (=dat zet je zwaar aan 't tobben) (Munsterbilzen - Minsters)
- das vër hieën(=horens) van te krijgens (=dat is om krankjorum van te worden) (Munsterbilzen - Minsters)
- das vër opte sjoo (=dat is om te pronken) (Munsterbilzen - Minsters)
- das wijd triëvër ! (=dat gaat wat ver !) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat doog vér niks (=dat is nergens goed voor) (Bilzers)
- Dat ès vér hiën te krijge! (=Dat is om hoorndol van te worden!) (Bilzers)
- dat hètter nie vanne vrümde (=da appel valt niet ver van de boom) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat hulste nie vër mieëgëlëk! (=niet te geloven!) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat joeërke zulle vër ook nog wol doeërspattële (=dat (nieuwe) jaar zullen we ook nog wel doorspartelen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat kan alleman gebiëre
dat steed iedereen ver zen diër
doë kan niemes onderaut (=dat kan iedereen overkomen) (Bilzers)
- dat kan ich nie vër mën ooge laaje (=dat kan ik niet voor me verdragen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat ligk wied oet de slaag (=dat is ver uit de buurt) (Steins)
- dat moês tevan koëme
dat wor te verwaachte
dat stond ver de diër (=dat moest een keer gebeuren) (Bilzers)
- de abbel vaalt niet ver van 'e boom (=die aard naar zijn ouders) (Westerkwartiers)
- de abbel vaalt nooit ver vanne boom (=de appel valt nooit ver van de boom) (Gronings)
- de bès nauts te aad vër get bij te leire (=leren doe je tot je laatste dag) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès pas aad asset langer doert vër aut te rèste as vër miech te wieëne (=oud zijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès toch nie sjau vër watter (=ga je maar eens wassen!) (Munsterbilzen - Minsters)
- de beste pere zijn geplukt (=het is ver gedaan met mij) (Oudenbosch)
- de breidsjes ligge vër de vinster (=haar borsten hangen half bloot) (Munsterbilzen - Minsters)
- de brieëmëlë zin vër de vieëgël (=het overschot is voor de kleine man) (Munsterbilzen - Minsters)
- De buk is ver (=Hij heeft goed verdiend) (houthulst)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen