63 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `teken`
- dat kan hij in zijn zak steken (=dat is raak - die zit!)
- de bazuin steken (=de lof verkondigen)
- de bezem uitsteken (=doen en laten wat men wil als de baas of leidinggevende er niet is)
- de broodkruimels steken hem (=hij kan de welstand niet dragen)
- de draak met iets steken (=ergens niets van geloven en er grapjes over maken)
- de gek met iemand steken (=spotten met iemand)
- de hand in eigen boezem steken (=zijn eigen fout inzien)
- de handen uit de mouwen steken (=aan de slag gaan en aanpakken)
- de hoofden bij elkaar steken (=overleg plegen)
- de kop in het zand steken (=doen alsof er geen gevaar dreigt en er niets aan doen)
- de koppen bij elkaar steken (=overleggen)
- de kuif opsteken (=kwaad worden)
- de lont in het kruit steken/werpen (=een uitbarsting veroorzaken)
- de naald in het spek steken. (=stoppen met werken.)
- de nek uitsteken (=risico nemen)
- de ogen uitsteken (=jaloers maken)
- de paal door de oven steken (=bankroet gaan, zich te gronde richten)
- de vlag uitsteken (=ergens erg blij mee zijn)
- een spaak in het wiel steken (=door iemands ingrijpen gaat een plan van de ander niet door)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- een stok in het wiel steken (=iets of iemand tegenwerken)
- een veer op de hoed steken (=een compliment geven/krijgen)
- een veer op zijn muts steken (=een compliment geven/krijgen)
- een vraagteken plaatsen achter (=in twijfel trekken)
- er de hand voor in het vuur steken (=heel zeker weten dat iets zo is)
- er de kat insteken (=ermee ophouden)
- er de vingers voor durven opsteken (=iets durven aanvaarden - zijn verantwoordelijkheid durven opnemen)
- er een stokje voor steken (=iets verhinderen)
- er geen tekeningetje bij moeten maken (=het is overduidelijk)
- er voor tekenen (=het met plezier willen aanvaarden)
- geen teken van leven meer geven (=niets meer van zich laten horen)
- het hoofd opsteken (=zich weer doen opmerken)
- horzels steken niet en hommels doden niet. (=mensen met een grote mond dragen het minste bij)
- iemand de loef afsteken (=ergens beter in zijn dan iemand)
- iemand de ogen uitsteken (=iemand jaloers maken door de aandacht te vestigen op iets wat men heeft, en wat de ander ontbreekt)
- iemand een hart onder de gordel/riem steken (=iemand moed inspreken)
- iemand een pluim op zijn hoed steken (=iemand complimenteren)
- iemand een veer in de broek/kont steken (=iemand complimenteren of prijzen)
- iemand een veer op de hoed steken (=iemand vertellen dat die z`n werk goed gedaan heeft)
- iemand in de ogen steken (=iemand ergeren)
- iemand met een zwarte kool tekenen (=iemand erg ongunstig voorstellen)
- iemand naar de kroon steken (=z`n best doen anderen te overtreffen)
- iets achter de kiezen steken (=iets eten)
- in de krop steken (=hinderen , onverwerkt zijn)
- in de ogen schijnen/steken (=hinderlijk zijn, ergeren)
- in een slecht vel steken (=ongezond zijn - iets ongunstigs te verwachten hebben)
- in het harnas steken (=woedend zijn)
- in iemands vel steken (=het lichamelijke lot van iemand anders ondervinden)
- je hand in een wespennest steken (=zich bemoeien met een problematisch onderwerp en wellicht daardoor zelf moeilijkheden krijgen)
- je kop in het zand steken (=doen alsof iets (een probleem) er niet is)
21 betekenissen bevatten `teken`
- als de armoede binnenkomt vliegt de liefde het venster uit (=armoede betekent vaak het einde van vriendschappen en relaties)
- dat zet geen zoden aan de dijk (=dat is geen bijdrage van serieuze betekenis)
- tussen de regels door lezen (=de diepere betekenis van een tekst begrijpen)
- iets/iemand in de gaten hebben/krijgen (=doorkrijgen hoe dingen in elkaar steken of zicht houden op de situatie)
- één zwaluw maakt nog geen zomer (=één positieve gebeurtenis betekent niet dat alle problemen opgelost zijn.)
- goed geld naar kwaad geld gooien (=geld ergens insteken waarvan bekend is dat het verlies oplevert)
- wie zijn eigen tuintje wiedt, ziet het onkruid van een ander niet (=het is beter om energie te steken in het verbeteren van jezelf, dan in het bekritiseren van anderen)
- het mag geen naam hebben (=het is onbetekenend (bijvoorbeeld een verwonding))
- de stoute schoenen aantrekken (=iets doen wat moed vergt. (`stout` in de oude betekenis van `dapper`))
- de rode haan laten kraaien (=iets in brand steken)
- een ondergeschoven kindje zijn (=iets of iemand is miskend. Zie bedstede voor de letterlijke betekenis)
- eten is een goed begin: het ene beetje brengt het ander in. (=letterlijke betekenis.)
- niets om het lijf hebben (=niets betekenen, geen waarde hebben)
- een wassen neus zijn (=niets te betekenen hebben)
- geen naam mogen hebben (=niets te betekenen zijn)
- een lange neus maken (=tong uitsteken, iemand iets inpeperen (Jaloers maken))
- een nummer zijn (=van weinig betekenis zijn of althans zo behandeld worden)
- kennis is macht (=veel weten kan veel invloed betekenen)
- in nood leert men zijn vrienden kennen (=wanneer men in de problemen zit wordt duidelijk welke vrienden daadwerkelijk iets voor je willen betekenen)
- morgenrood, regen in de sloot (=weerspreuk: rood opkomende zon betekent vaak regen)
- voor spek en bonen (=zonder enige betekenis)
5 dialectgezegden bevatten `teken`
- a gebreike èn iehre haage ès gee teeke van aermoei. (=oude gebruiken in ere houden is geen teken van armoede) (Genker)
- Ij es teken aan 't lutsen (=Hij is regenwormen aan het uitsteken) (Zelzaats)
- kgoa mènsche maken (=ik ga een teken geven) (Geluws)
- top of tie-eken (=taal noch teken) (Zeeuws)
- zoe daud asne piereng (=taal noch teken geven) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
