236 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `as`
- aan een balk, die uit het bos gehaald wordt, moet veel gehakt worden, voor hij in het huis past (=in een religieuze groep, vereniging, etc,: je kunt leden uit een gemeenschap winnen, maar hun moet wel geleerd worden zich aan te passen)
- aan een klein vogeltje past geen grote bek. (=kinderen moeten gehoorzamen)
- aan zijn eindje vasthouden (=zijn standpunt handhaven)
- ad calendas graecas (=tot in het oneindige uitstellen) (Latijn)
- alles wat los en vast is (=echt alles)
- als de boeren niet meer klagen en de pastoors niet meer vragen, dan nadert het einde der dagen (=sommige mensen veranderen nooit)
- als de ene hand de andere wast worden ze beide schoon (=de taak wordt gemakkelijk als je elkaar helpt)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- als een feniks uit de as herrijzen (=na de totale vernietiging opnieuw opbouwen)
- als een olifant in de porseleinkast (=buitengewoon onvoorzichtig of tactloos)
- als een tang op een varken passen/sluiten (=niet bij elkaar passen)
- als Pasen en Pinksteren op één dag vallen (=iets wat nooit zal gebeuren)
- as is verbrande turf (=aan een belofte (as = als) heb je niets)
- bij elkaar passen als twee trommelstokken (=goed bij elkaar passen)
- bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien (=bij gebrek aan het goedkope, het dure gebruiken)
- bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien. (=bij gemis aan het gewone moet men zijn toevlucht soms wel tot iets duurders nemen.)
- bij kris en kras volhouden (=bij hoog en bij laag volhouden)
- bij kris en kras zweren (=bij hoog en bij laag zweren)
- buurmans gras is altijd groener (=bij anderen lijkt het altijd beter (omdat men daar de interne problemen niet van kent))
- chapeau bas spelen (=onderdanig zijn)
- daar groeit het gras in de straten (=daar is het erg saai)
- daar is wel wachten maar geen vasten naar (=dat zal niet gauw gebeuren)
- daar valt wel een mouw aan te passen (=daar is wel een oplossing voor te vinden)
- dan is Leiden in last (=dan zijn er problemen!)
- dat gebeurt pas als de Paus een geus wordt (=dat gebeurt nooit)
- dat is andere tabak dan kanaster (=dat is wat anders!)
- dat is een haspel in een fles (=dat is een raadsel)
- dat is zo vast als een huis (=dat is zeker)
- dat kan al het water van de zee niet afwassen (=daar is niets aan te doen - dat kan je niet wegpraten)
- dat past als een vuist in een oog (=dat past helemaal niet)
- dat sluit als een haspel in een zak (=dat raakt kant noch wal)
- dat varkentje zullen we even wassen (=deze opdracht zullen we even uitvoeren)
- dat vlas is niet te spinnen (=daar is niets mee te beginnen)
- dat was Grieks voor hem (=dat begreep hij niet)
- dat was op het nippertje (=dat is maar net gelukt)
- dat wast al het water van de zee niet af (=iets is niet meer te veranderen/aan te passen)
- de bastaard van de graaf wordt later bisschop (=alleen hoge heren kunnen hun buitenechtelijke kinderen een toekomst bieden)
- de bezem in de mast voeren (=de baas zijn en leiding hebben)
- de boter en de kaas te dik gesneden hebben (=te veel verteerd hebben)
- de das omdoen (=iets dat problemen geeft)
- de degen/harnas aangespen (=zich op de strijd voorbereiden)
- de haan en de vos hebben elkaar te gast (=twee bedriegers zijn steeds op hun eigen voordeel uit)
- de haan is de baas als de hen niet thuis is. (=de vrouw is de baas in huis, ook al vindt de man van niet)
- de hond de jas voorhouden (=iemand valse hoop geven op iets dat hij graag wil hebben)
- de kaas niet van het brood laten eten (=de voordelen niet zomaar laten afpakken)
- de kast indraaien. (=in de gevangenis komen.)
- de kastanjes voor iemand uit het vuur halen (=voor iemand anders het gevaarlijke werk of een lastig klusje doen)
- de koe van de pastoor eet iedere dag mals gras (=wie trouw is aan machtige mensen, heeft een heerlijk leven)
- de mast opkrijgen (=zich weten te redden)
196 betekenissen bevatten `as`
- benen maken (=(haastig) weggaan)
- de baron spelen (=(onterecht) baas spelen)
- een groentje zijn (=(ook: Groen als gras zijn. ) Ergens nog geen ervaring mee hebben)
- as is verbrande turf (=aan een belofte (as = als) heb je niets)
- als het in de kajuit regent ,druipt het in de hut (=als de baas problemen heeft, krijgen ook de ondergeschikten hun deel)
- als het niet gaat zoals het moet, dan moet het zoals het gaat (=als de ideale situatie niet haalbaar is, moet je je aanpassen aan de omstandigheden.)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- de kat de bel aanbinden (=als eerste een begin maken aan iets moeilijks (een lastige klus of een ingewikkeld gesprek))
- men noemt geen koe bont, of er is een vlekje aan (=als er allerlei vervelende dingen worden verteld is er vast wel iets van waar)
- berouw komt na de zonde (=als het eenmaal gebeurd is komt pas de berouw)
- wee de wolf die in een kwaad gerucht staat (=als je je goede naam verliest is die haast niet terug te winnen)
- een groene Kerstmis een witte Pasen. (=als Kerst warm is wordt Pasen koud)
- dat is een echte haai (=assertief en bijdehand mens)
- de scepter zwaaien (=baas zijn)
- het hoogste woord hebben (=baas zijn (of willen zijn))
- onder zich hebben (=baas zijn over)
- de deksel van de pot aflichten. (=bekendmaken wat voorheen verborgen was)
- op een kratje zitten als dat nodig is (=bereid zijn om je aan te passen aan minder luxe)
- twee koetsiers op één dak. (=beter is er maar één baas)
- om kaneelwater lopen (=beuzelwerk doen - van het kastje naar de muur gestuurd worden)
- vis moet (wil) zwemmen (=bij een goede maaltijd hoort een goed glas wijn (bier))
- je kop erbij houden (=blijven opletten, aandacht vasthouden)
- men poot de aardappelen wanneer men wil, ze komen toch niet in april (=boerenregel. Aardappelen komen pas in mei uit)
- ze waren fout (=collaborateurs en fascisten gedurende de Tweede Wereldoorlog)
- na mij de zondvloed (=dat is een probleem dat zich pas voordoet als ik er niet meer ben - het zal mijn tijd wel duren)
- dat past als een vuist in een oog (=dat past helemaal niet)
- meer geluk dan wijsheid. (=dat was geluk hebben.)
- de broek aan hebben (=de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben)
- het laatste woord willen hebben (=de baas willen zijn)
- het hoogste lied zingen (=de baas zijn)
- de bezem in de mast voeren (=de baas zijn en leiding hebben)
- aan de touwtjes trekken (=de baas zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben)
- de kurk waarop de zaak drijft (=de basis (steun) van het geheel)
- iemands rechterhand zijn (=de belangrijkste assistent zijn)
- de admiraal heeft geschoten. (=de gastheer heeft het sein gegeven te gaan eten.)
- in diskrediet brengen (=de goede naam aantasten)
- van zijn voetstuk stoten (=de macht ontnemen - ontmaskeren)
- de grote vissen eten de kleine (=de ondergeschikten moeten doen wat de baas zegt / het slachtoffer worden van overmacht.)
- de haan is de baas als de hen niet thuis is. (=de vrouw is de baas in huis, ook al vindt de man van niet)
- de lens is uit de wagen (=de zaak is vastgelopen)
- het katje van de baan (=degene die baas speelt)
- de bezem uitsteken (=doen en laten wat men wil als de baas of leidinggevende er niet is)
- de draad oppakken (=doorgaan van de plaats waar je was gestopt)
- spijkers met koppen slaan (=doortastend optreden)
- korte metten maken (=doortastend optreden)
- een uil zijn (=een dwaas zijn, een stomkop zijn)
- een glazen boterham. (=een glas jenever of bier)
- een tang van een wijf. / Een oude tang (=een heks, feeks. / Een oude lastige vrouw)
- een heilig huisje (=een herberg - een (voor de betrokkene) onaantastbare waarheid)
- een veeg uit de pan krijgen (=een klap incasseren / op zijn donder krijgen / een standje krijgen)
50 dialectgezegden bevatten `as`
- (antwoord) as se niet binnen binne binne se buten (an ut speule) (=waar zijn de kinderen?) (Leewarders)
- `zöllie verdiene meer òn jöllie as göllie òn höllie.` (=`zij verdienen meer aan jullie dan jullie aan hen`.) (Tilburgs)
- 'aeti èn 'taeti (=as is verbrande turf) (oudenaards)
- 'd as nog nie gezieevert he (=Dat is niet niks.) (Bevers)
- 'En reg as Sieuwers hewwe. (=Een brede, sterke rug hebben.) (Zaans)
- 'k bè zo nat as ne messoop; k bè mesnat; 'k bè zeékende nat (=ik ben druipend nat van de regen) (Sint-Niklaas)
- 'k bè zoe nat as ne messink; 'k bè kleddernat (=ik ben helemaal nat van de regen) (Sint-Niklaas)
- 'k moet zeiken as unne ruen (=Ik moet nodig nar het toilet) (Ossies)
- 'k was gepakt as ik oordun da zèn broer dood was (=door iets getroffen zijn, verdriet hebben) (Sint-Niklaas)
- 'k zén da zoê muug as kaa pap (=ik ben dat zo beu als koude pap) (Sint-Katelijne-Waver)
- 'k zén da zoeê muug as kaa pap (=Ik ben dat grondig beu) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- 'n kop as un slegge (=Een heel groot hoofd) (Flakkees)
- 'n ons geluk is meer as 'n pond verstand (=zonder geluk vaart niemand wel) (Westerkwartiers)
- 'n ons gelök is mieër waerd as 'ne kilo verstând (=geluk is soms meer waard dan verstand) (Weerts)
- 'n rok trekt meer as twee peerd'n (=vrouwen hebben een grote aantrekkingskracht op mannen) (Westerkwartiers)
- 'n vleegendje krej vingtj mieër as 'n zittendje (=je zult er iets voor moeten doen) (Weerts)
- 'ne peddemoeëk es zoë kaal as 'n loês en toch kwaaktje altiêd van plezeer (=ondanks geldzorgen toch de moed er in houden) (Weerts)
- 't dut niks hoe 't kiend hiet, as 't moar 'n noam het (=wanneer men een apparaat even niet benoemen kan) (Westerkwartiers)
- 't es beter van de keirk as van de kapelle (=het is beter dat de rijke de rekening betaalt) (Meers)
- 't gijt aans as aans (=het gaat niet zo als als we gewoon zijn) (Westerkwartiers)
- 't iezer smeed'n as 't hiet is (=het juiste moment kiezen) (Westerkwartiers)
- 't is aans as aans (=het is niet normaal) (Westerkwartiers)
- 't is ier zo donker as een aal (=het is hier pikdonker) (Sint-Niklaas)
- 't is kwart veur struus, as 't haard lopst bist gauw tuus (=ik kan je niet zeggen hoe laat het is) (Westerkwartiers)
- 't is naarg'ns beder as thuus (='t is nergens beter dan thuis) (Westerkwartiers)
- 't is naarg'ns beder as tuus (=het is nergens beter dan thuis) (Westerkwartiers)
- 't is pas kouw as de boeruh ijs mellukuh (=het is niet koud) (Schijndels)
- 't is wat! en as 't niet aans wordt blift 't wat (='t is wat! en als 't niet anders wordt blijft het wat) (Westerkwartiers)
- 't is weinig as 't nie 'edeild kan worre en veul as 't nie op kan (=je kunt alles delen, maar kunt ook alles wel op maken) (Nijkerks)
- 't is zo heller as wat (=het is zo duidelijk als maar kan) (Westerkwartiers)
- 't Is zo krom as 'n sikkel (=Het is erg krom) (Zeeuws)
- 't is zo laang as 't breed is (='t is allemaal één pot nat) (Westerkwartiers)
- 't Is zo wisse as een klontie zuut is (=Zeker van iets zijn) (Drents)
- 't ken beder van 'e stad as van 't dörp (='t kan beter van een rijke dan van een arme) (Westerkwartiers)
- 't kump zo as 't kump (=fatalistisch) (Vechtdals)
- 't kump zo trage as biej nen osn de melk (=er zit geen schot in de zaak) (Twents)
- 't leaven is as 'n keenderhèèmd, mest'ntieds te kort (=het leven is als een kinderhemdje, meestal te kort) (Twents)
- 't oog was groder as de moag (=ze kon haar bord eten niet op) (Westerkwartiers)
- ‘k wir daur ontvangen as nen ond in een kegelspel (=ik werd er slecht ontvangen) (Meers)
- ' t braand as ' n liere (=het brand goed) (Westerkwartiers)
- ' t is aans as aans (='t is anders dan andere keren) (Westerkwartiers)
- ' t is zo kloar as ' n klondje (=het is zo helder als het maar kan) (Westerkwartiers)
- ' t ken beder van de stad as van ' t dörp (=het kan beter van de grote hoop) (Westerkwartiers)
- 25 euro? Da geef ik voor oew kop, as gum zelf uitbeent. (=Ik verkoop dit niet voor 25 euro.) (brabants)
- a es nog stommer as 't achterste van e verken (=hij is oerdom) (Ninoofs)
- à ès zoè zwàt as Molleke on ze gat, à es zoe zwàt as Lamme Kaìoès. (=Hij ziet er enorm vuil uit) (Bierbeeks)
- A is grutter as moâ (=Hij is groter dan ik) (Mechels (BE))
- a skatj euger as da za gat stoët (=Hij neemt teveel hooi op zijn vork) (Ninoofs)
- A'j neet oppast, houw ik ow de hassens in! (=as je niet oppast, sla ik je schedel in!) (Aaltens)
- Aa zitj er veur'n gelèk as Zjang in d'onn'n (=Hij staat er goed voor) (Ninoofs)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
