9 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `wijzen`
- afwijzend beschikken op (=het verzoek weigeren)
- de tafel de nodige eer bewijzen. (=smakelijk gaan eten.)
- iemand de deur wijzen (=iemand wegsturen)
- iemand het gat van de deur wijzen (=iemand zeggen dat die het pand moet verlaten of iemand wegsturen)
- iemand het vierkante gat wijzen (=iemand de deur wijzen, wegsturen)
- men vindt veel grijzen, maar weinig wijzen. (=oude mensen zijn niet per definitie wijs)
- met de vinger nawijzen (=iemand uitgelachen)
- van de hand slaan/wijzen (=niet aannemen)
- wat de heren wijzen moeten de gekken prijzen (=aan beslissingen van het hoger gezag moet men zich onderwerpen)
16 betekenissen bevatten `wijzen`
- de pot verwijt de ketel dat die zwart ziet (=een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft)
- je in allerlei bochten wringen (=er op alle mogelijke wijzen proberen onderuit te geraken)
- geef mijn fiets terug (=grapje om Duitsers te wijzen op de Tweede Wereldoorlog, toen er veel fietsen geconfisqueerd werden)
- iemand iets in de schoenen schuiven (=iemand aanwijzen als de schuldige of als de verantwoordelijke voor een mislukking)
- iemand het vierkante gat wijzen (=iemand de deur wijzen, wegsturen)
- iemand een kroon opzetten (=iemand eer bewijzen)
- iemand op zijn voorman zetten (=iemand nadrukkelijk op zijn plicht wijzen)
- iemand in het zonnetje zetten (=iemand op positieve wijze aandacht geven, iemand eer bewijzen)
- iemand een bril op de neus zetten (=iemand terechtwijzen of dwingen gehoorzaam te zijn)
- iemand op zijn nummer zetten (=iemand zeer nadrukkelijk op zijn fouten wijzen, op een wijze die voor die persoon beschamend is)
- met de witte perdekies naar Velzeke rijden (=krankzinnig worden. In Velzeke bevindt zich een sanatorium; de `witte perdekies` (witte paardjes) verwijzen naar een ziekenwagen, waarmee de geestesgestoorde afgevoerd wordt. Uitdrukking uit het zuiden van Oost-Vlaanderen)
- niet kunnen hard maken (=niet kunnen bewijzen)
- een bord voor de kop hebben (=niet voor andere zienswijzen openstaan)
- geen hout snijden (=niets bewijzen , niet van toepassing zijn)
- uilen naar Athene brengen. (=onzinnig werk (er zijn al wijzen=uilen genoeg in Athene))
- gewag maken van (=verwijzen naar, melding maken van)
8 dialectgezegden bevatten `wijzen`
- De wiez, n kuump uut oost, n, mer , t bent d, r maar dree west. (=De wijzen kwamen uit het oosten, maar het waren er maar drie) (Twents)
- does normaol koekert (=Iemand er ernstig op wijzen dat zijn gedrag raar is) (Tilburgs)
- één de wacht aanzegg'n (=iemand op zijn taak wijzen) (Westerkwartiers)
- één ongezolt'n de woarheid aanzegg'n (=op harde wijze iemand op zijn fouten wijzen) (Westerkwartiers)
- één op zien nummer zett'n (=iemand terecht wijzen) (Westerkwartiers)
- ne stamp tegen zèn beuzze geven (=iemand een duw geven, iemand terecht wijzen) (Meers)
- niet wiez'n, doar stijt de doodstraf op (=niet wijzen naar een zondaar) (Westerkwartiers)
- tgat van dn timmerman toîgn (=iemand de deur wijzen) (kortemarks)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
