43 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `uwen`
- als katten muizen, mauwen ze niet (=wanneer je aan het eten bent, praat je niet zoveel)
- de handen uit de mouwen steken (=aan de slag gaan en aanpakken)
- de haring hangt aan zijn eigen kieuwen (=men dient verantwoording te nemen voor de eigen daden)
- de regen schuwen en in de sloot vallen (=door iets onaangenaams te ontwijken in nog groter problemen komen)
- die de minste tanden hebben, kauwen het meest (=de domste mensen voeren gewoonlijk het hoogste woord)
- een leeuwenhuid aantrekken (=zich dapper tonen)
- een paard dat stormt en een meisje dat wil trouwen zijn niet tegen te houwen. (=niet tot iets anders te bewegen)
- een vrouwenhaar trekt sterker dan tien paarden. (=de invloed van een vrouw is zeer sterk)
- het bier is niet voor de ganzen gebrouwen. (=niet iets verspillen aan degenen die het niet waarderen)
- het is altijd rouwen en trouwen (=het leven is een afwisseling van goede en slechte tijden)
- het leeuwendeel van iets krijgen (=het grootste aandeel van iets krijgen)
- het levenslicht aanschouwen/zien (=geboren worden)
- het op de zenuwen hebben (=zenuwachtig zijn)
- huizen op iemand kunnen bouwen (=sterk op iemand kunnen vertrouwen)
- iemand op zijn vestje spuwen (=een standje geven en ongenoegen over iemand uiten)
- iets op de keper beschouwen (=iets nauwkeurig bekijken)
- je gal spuwen/uitbraken (=iets afkeuren en dat duidelijk laten merken)
- je hebben en houwen verliezen (=alles wat iemand bezit kwijtraken)
- je ogen vertrouwen (=geloven wat men ziet)
- je tabernakelen bouwen (=zich vestigen met het doel lang te blijven)
- je woorden kauwen (=eerst nadenken en dan pas spreken)
- kastelen in de lucht bouwen (=zich illusies maken)
- katjes die muizen miauwen niet (=tijdens het eten wordt er veel minder gesproken)
- klauwen en nagels hebben (=zich kunnen verdedigen)
- kleine houwen vellen grote eiken. (=met veel kleine beetjes kun je veel bereiken)
- leeuwen en beren op de weg zien (=bezwaren zien)
- luchtkastelen bouwen (=zich illusies maken)
- meeuwen op het land, onweer aan het strand. (=als meeuwen het binnenland intrekken omdat er slecht weer op zee is)
- met de linkerhand trouwen (=huwen met een vrouw van lagere adelstand)
- moord en brand schreeuwen (=uiterst verontwaardigd zijn)
- nood doet zelfs oude vrouwen rennen (=een onverwachte situatie kan verrassende kwaliteiten naar boven brengen (vergelijkbaar met `angst geeft vleugels`))
- ook de ceders van Libanon worden afgehouwen (=ook heilige dingen vergaan)
- op de garf/garve bouwen (=land bebouwen met betaling van de pacht met een deel van de oogst)
- op je zenuwen leven (=bijna overspannen geraken)
- op zand bouwen (=zich op niets baseren)
- schreeuwen als een mager varken (=vreselijk schreeuwen)
- schreeuwen of men levend gevild wordt (=heel hard schreeuwen)
- spreeuwen willen wel kersen eten, maar geen bomen planten. (=wel van alles willen profiteren, maar er niets voor willen doen.)
- van de daken schreeuwen (=aan iedereen luid kenbaar maken)
- vertrouwen komt te voet en gaat te paard (=het is makkelijker om iemands vertrouwen te schaden, dan te verkrijgen)
- vissers en jagers, zijn vrouwenplagers. (=vissers en jagers zijn vaak bij de vrouw weg)
- vrouwenhanden en paardentanden staan nooit stil. (=een vrouw is altijd wel wat aan het doen)
- vuur en vlam spuwen (=erg hevig uitvaren)
48 betekenissen bevatten `uwen`
- je hart uitstorten (=aan iemand alles (in vertrouwen) vertellen)
- ad acta leggen (=als afgedaan beschouwen)
- als oude honden blaffen, is het tijd om uit te zien (=als ervaren mensen waarschuwen moet je luisteren)
- je kan niet alle meisjes haten om één (=als je bent getrouwd wilt dat niet zeggen dat vrouwen je niet meer interesseren)
- meeuwen op het land, onweer aan het strand. (=als meeuwen het binnenland intrekken omdat er slecht weer op zee is)
- twee geloven op een kussen daar slaapt de duivel tussen (=als twee personen van een verschillend geloof trouwen, gaat het zelden goed)
- als de vis goedkoop is stinkt ze (=de herkomst ergens van is niet te vertrouwen)
- door de bril van een ander zien (=de mening van een ander blind vertrouwen)
- over lijken gaan (=doordouwen zonder oog voor ethiek of moraal)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- aan de rem trekken (=een ontwikkeling proberen tegen te houden/ waarschuwen dat iets niet goed gaat)
- een rots in de branding (=een persoon waarop je kunt vertrouwen en die je steunt.)
- het ei met de kip krijgen (=een vrouw getrouwd met een kind trouwen)
- uit de grond stampen (=erg snel iets opbouwen)
- als de rechte Adam komt gaat Eva mee (=gezegd van `n meisje dat liever niet wil trouwen)
- een keel opzetten (=hard schreeuwen)
- schreeuwen of men levend gevild wordt (=heel hard schreeuwen)
- hij zal mijn koffer niet kruien (=hem zal ik mijn zaken niet toevertrouwen)
- vertrouwen komt te voet en gaat te paard (=het is makkelijker om iemands vertrouwen te schaden, dan te verkrijgen)
- iets staat op losse schroeven (=het is onzeker, er valt niet op te bouwen)
- met de linkerhand trouwen (=huwen met een vrouw van lagere adelstand)
- in de echt verbinden (=huwen, trouwen)
- met iemand te diep in zee gaan (=iemand al te ver vertrouwen)
- zo zeker als de bank (=iemand die in alles te vertrouwen is)
- het op iemand niet begrepen hebben (=iemand niet vertrouwen)
- iemands geduld uitputten (=iemand op de zenuwen werken)
- iemand op de proef stellen (=iemand testen om te zien of die te vertrouwen is of het aan kan)
- geen groter venijn, dan vriend tonen en vijand zijn. (=iemands vertrouwen schaden is het gemeenste wat je kunt doen)
- er als een berg tegen opzien (=iets voor zichzelf beschouwen als een zeer moeilijke, of onplezierige, taak of omstandigheid)
- iets met argusogen bekijken (=iets wantrouwend bekijken. Iets nauwlettend in de gaten houden)
- aprilletje zoet, heeft nog wel eens een witte hoed (=in het begin (de hoed) van april kan het nog wel eens sneeuwen)
- op de garf/garve bouwen (=land bebouwen met betaling van de pacht met een deel van de oogst)
- daar hangt de schaar uit (=men is daar niet te vertrouwen)
- gapen als een oester (=met de mond wijd open geeuwen)
- gapen als een oester die in de warmte komt (=met de wond wijd open geeuwen)
- met een goed geloof en een kurken ziel drijft men de zee over (=met vertrouwen en optimisme kan men alles aan)
- als een feniks uit de as herrijzen (=na de totale vernietiging opnieuw opbouwen)
- streken onder je staart hebben. (=niet te vertrouwen zijn)
- spijers zijn dijers (=ook baby`s die spuwen worden wel groot)
- op iemands schouders staan (=op andermans werk voortbouwen)
- uit de as herrijzen (=opnieuw opbouwen na een brand)
- de regels met voeten treden (=overtreden, voorschriften niet opvolgen / onbehouwen te werk gaan)
- om de kracht van het anker te voelen moet men de storm trotseren (=pas als men iets ernstig meemaakt, weet men op wie men kan vertrouwen)
- witte paarden hebben veel stro nodig (=pronkzieke vrouwen kosten veel geld)
- huizen op iemand kunnen bouwen (=sterk op iemand kunnen vertrouwen)
- kaart, keurs en kan, bederven menig man. (=ten onder gaan aan gokken, vrouwen en drank)
- schreeuwen als een mager varken (=vreselijk schreeuwen)
- geloof nooit iemand die in de ene hand water en de andere hand vuur draagt (=wees niet lichtgelovig, niet iedereen is het vertrouwen waard)
6 dialectgezegden bevatten `uwen`
- den uwen (=die van u) (Sint-Niklaas)
- Een peir tegen uwen appel (=Een klets tegen uw hoofd) (Essens)
- ge zult bruin zeep aan uwen durpel mogen doen (=een knap kind hebben) (Sinnekloases en niekaarks)
- kgo ue ne schup in uwen intpot geve, dade al schraavend vuurtluupt (=iemand fysiek bedreigen (meestal grappig bedoeld) ) (Gents)
- Op uwen toot gaan (=Vallen) (Liers)
- Wilde gij 'n péér oep uwen appel? (=Wil je een klop op je gezicht?) (Antwerps)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
