4 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `onze`
- een onzevader bidden in alle kapelletjes (=in alle cafés langsgaan)
- hoer en tollenaar zijn onze lieve Heer ook dierbaar (=hoe slecht je afkomst is, God houdt van je)
- onze Lieve Heer heeft vreemde kostgangers (=er bestaan nu eenmaal merkwaardige mensen)
- onze lieve heer is aan het kegelen (=het onweert)
14 betekenissen bevatten `onze`
- er voor gaan (=besluiten aan een onzekere onderneming te beginnen en zich er volledig voor in te zetten)
- dat zijn ze niet die `t Wilhelmus blazen (=dat zijn onze vrienden niet)
- in de lucht hangen (=dreigen te gebeuren - onzeker zijn)
- iemand het voordeel van de twijfel gunnen (=een onzekere factor voor hem zo gunstig mogelijk laten meetellen)
- een krakende wagen (=een onzekere zaak - iemand met een zwakke gezondheid)
- het is een dubbeltje op zijn kant (=het is nipt, erg onzeker)
- iets staat op losse schroeven (=het is onzeker, er valt niet op te bouwen)
- oude schoenen wegwerpen voor men nieuwe heeft (=het onzekere voor het zekere nemen)
- iemand van zijn stuk brengen (=iemand onzeker maken)
- iets op losse schroeven zetten (=iets wankel en onzeker maken)
- in het ongewisse (=in onzekerheid)
- op het hellend vlak (=onzeker)
- van zijn stuk raken (=onzeker worden en niet meer weten wat te zeggen)
- tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren (=praktische belemmeringen weerhouden ons van het realiseren van onze plannen.)
50 dialectgezegden bevatten `onze`
- 't beste peerd van stal (=onze beste medewerker) (Westerkwartiers)
- alonzunt (=in onze omgeving) (Kaprijks)
- as onze paa dè zie, is ut kòt te klèèn (=als vader dat ziet, komen er moeilijkheden van) (Tilburgs)
- aste koeëletraajn verbij wor, moeste vër ganse tüp kiëlkes gon raope wo van de traajn worre gevalle (=onze kolenvoorraad werd aangevuld door het rapen van stukjes kolen die van de trein donderden) (Munsterbilzen - Minsters)
- aster nie viël te doen wos, sjikden oos aars os noë t veld vür dikke steen te raope van den akker en daaj moeste v¨r ènnet kaarspoër umkippe (=als terapie moesten we van onze ouder ook dikke keien rapen van de akkers en daarmee de karsporen vopvullen) (Munsterbilzen - Minsters)
- commandeer dien hond, en blaf zulf (=wij regelen hier zelf onze zaakjes) (Westerkwartiers)
- dat oos kènner rijke aaërs moehge hèmme! (=Dat onze kinderen rijke ouders mogen hebben!) (Genker)
- De boer ha 17 jung en os Merei heitte Tul os en, ooch nog Seefa en osse Jef heitte Fuin en osse Louis heitte Juul, da war fur het nie gemekklijk te maken (=de boer had 17 kinderen, allemaal jaar op jaar, 3 dochters heette Maria en werden, Tul, Mereë en Seefa genoemd, onze Jozef heette Feun, onze Louis heete Jef en onze Henrie heette Juul, toch niet gemakkelijk he) (Heusdens)
- de koëlentrain oppët spoër van Zwatberg noeë Bulzen (via Eek en Spörk) reesde koële mètte vleet en vae as joeng gaste moeste daaj goën bijeenraope (=als de kolentrein van Zwartberg naar bilzen, over eik en Spurk, voorbij wasgekomen, moesten we van onze ouders kolen rapen, want die vielen er genoeg van de open wagons) (Munsterbilzen - Minsters)
- de nieve keirk (=onze Lieve Vrouw kerk) (Sint-Niklaas)
- de pot verwitte kéttel datter zwat és (=mijn man is mij niet trouw want onze kinderen gelijken niet op hem) (Bilzers)
- emes wiesmake det slivvenhieër op eine paereboum zitj (=iemand ongelooflijke dingen wijsmaken (slivvenhieër = onze Lieve Heer)) (Heitsers)
- Er zit wat in wat onze poes niet lust (=Hete thee of koffie) (Hoogeveens)
- ge zoj'd èm oos ieër geven zonder bichten (=je zou hem onze (Lieve) Heer geven zonder biechten, gezegd van iemand die zich schijnheilig voordoet) (Meers)
- haawt spròkkele in de bosse van onze grutvadder (=hout sprokkelen in de gemeente-bossen (andermans bossen) ) (Tilburgs)
- hae hélvert mét daaj van haajlengs (=hij houdt aan met onze buurvrouw) (Bilzers)
- hier goan w'uut n' anner (=hier scheiden onze wegen . . .) (Westerkwartiers)
- Hij is nog te lui om onze Lieve Heer gedag te zeggen. (=iemand die heel lui is) (Rotterdams)
- In Wauver slauge z'oep taufel dat de glauze dervan dauvere (en asse dan nau't tribenaul mutte gaun hemme ze niks gedaun) (=In onze Lieve Vrouw Waver slaan ze op de tafel zodat de glazen ervan daveren (en als ze dan naar de rechtbank moeten gaan hebben ze niets gedaan) ) (Sint-Katelijne-Waver)
- Kêkt! Ònze'n oan nukt net n'n natte 'nond! (=Kijk! onze haan neemt een natte hond!) (Roosendaals)
- Kekt! Ònze'n ouwe'n oan nukt net nun natte 'nond! (=Kijk! onze oude haan neemt een natte hond!) (Roosendaals)
- Laot oos mèr gewaere (=laat ons onze gang maar gaan) (Steins)
- Marja Vergult (=het beeld bovenop de onze Lieve Vrouw kerk in Sint Niklaas) (Sint-Niklaas)
- me stoan kiette (=onze rekening is effen) (Waregems)
- me zien kwietens (=onze rekening is vereffend) (Veurns)
- menselijkerwies gesprook'n (=volgens onze menselijke maatstaven) (Westerkwartiers)
- nie van ons kantn (=niet uit onze streek) (Kaprijks)
- ons dochter dient bè rijke mengsen (=onze dochter dient, als meid, bij groot volk) (Sint-Niklaas)
- Ons jonges hebben ammol goei lullen mar daor hebben ons meskes nog niks mee in durren bök. (=onze jongens hebben makkelijk praten, maar daar hebben onze meisjes niks aan.) (Tilburgs)
- Ons Lievraake van Osschot (=onze Lieve vrouw van Aarschot) (Aarschots)
- ons mèskes hèn goej lulle (=onze meisjes hebben gemakkelijk praten) (Tilburgs)
- onze Janzes (=het gezin van mijn broer Jan) (Kaprijks)
- onze Lieve Heer het roare kostgangers (=er lopen rare figuren op aarde) (Westerkwartiers)
- onze Lieven Heer van t kruis bidden (=Aanhoudend smeekgebed) (Gils)
- onze paa heej meej zun schaors in zun bakkes gesneeje (=mijn vader heeft zich bij het scheren in zijn gezicht gesneden) (Tilburgs)
- onze sef zijne sal (=onze Jef zijn sjaal) (Bevers)
- onze vadder teegen ut lèèf lôope (=mijn vader tegenkomen) (Tilburgs)
- Ònze'n ouwe'n oan nukt net nun natte 'nond! (=onze oude haan neemt een natte hond!) (Baronies)
- Oons 'öndie hef dreet'n terwol 'k met 'm an 't sleppn ware. (=onze hond heeft zijn behoefte gedaan tijdens het uitlaten.) (Sallands)
- Oònze 'n ond is giestere g'ollepe. (=onze hond is gisteren gecastreerd.) (Roosendaals)
- oozen hond begint te rijzële (=onze hond verliest haren) (Munsterbilzen - Minsters)
- sjaune sjijn bedrieg (=bloemen verwelken, scheepjes vergaan, ...maar onze vriendschap bij eeuwig bestaan) (Munsterbilzen - Minsters)
- tes ier ollemolle van oes / toeze (=het is hier allemaal van ons / het onze) (Waregems)
- Tilburg is de schoonste stad van 't laand en onze vadder is fabrikaant (=Tilburg is de mooiste stad van ons land en onze vader is febrikant) (Tilburgs)
- verslenste bloeme konste vërvange, mèr os vlëmke blif vër altijd branne (=bloemen verwelken en scheepjes vergaan, maar onze liefde blijft altijd bestaan) (Munsterbilzen - Minsters)
- waaj pa bij os ma wor èngëbroeëke, heb ich nieëgë moen èn de bak gezaetë (=toen onze pa onze mama heeft gepakt, was ik de klus) (Munsterbilzen - Minsters)
- waaj vër nog joenk worre moeste vër èn de bës on de deense waajers ganse zek foenkelhoot, sjots en denneknüp gon raope (=in onze jeugdjaren moesten we van onze ouders heel wat zakken kleinhout, boomschors en dennenappels gaan rapen) (Munsterbilzen - Minsters)
- we blijve op onze-n-onger (=dit beantwoordde niet aan onze verwachtingen) (Oudenbosch)
- we hebben bessem (=onze ouders zijn niet thuis) (brabants)
- Zie mau dagge goe lieërt Jos, dan kunde lauter oep e buroke zitte en dan mutte ni werke (=Uitspraak van Mandus Swinkels, vele jaren onze boveste beste buur:) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
