18 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `haal`
- aan de haal gaan (=ergens mee vandoor gaan)
- aan een balk, die uit het bos gehaald wordt, moet veel gehakt worden, voor hij in het huis past (=in een religieuze groep, vereniging, etc,: je kunt leden uit een gemeenschap winnen, maar hun moet wel geleerd worden zich aan te passen)
- al is de leugen nog zo snel de waarheid achterhaalt haar wel (=leugens komen altijd uit)
- dat haal je de koekoek (=mij niet gezien!)
- de rode draad (in een verhaal of betoog) (=het centrale thema, hetgeen waar steeds weer op wordt teruggegrepen)
- die haalt de nieuwe aardappelen niet (=iemand die gauw zal gaan sterven)
- een draai aan het verhaal geven (=een hele eigen versie van wat er gebeurd is vertellen)
- een stofje aan een weegschaal zijn (=iets erg onbelangrijks zijn)
- gewicht in de schaal leggen (=een wezenlijk deel bijdragen)
- het ene woord haalt het andere uit (=als de ene persoon een grote mond opzet, krijgt die dat van de ander terug)
- in de waagschaal stellen (=groot risico nemen)
- je leven in de waagschaal stellen (=actie ondernemen waarbij het eigen leven in gevaar kwam)
- je woorden op een goudschaaltje wegen (=uiterst weloverwogen spreken)
- op een goudschaaltje leggen/wegen (=heel voorzichtig afwegen)
- op grote schaal (=in het groot , zeer veel voorkomend)
- op verhaal komen (=uitrusten en op krachten komen)
- wat je van ver haalt is lekker. (=je waardeert dingen extra als je er veel werk voor moet doen)
- weten waar Abraham de mosterd haalt (=weten hoe iets in zijn werk gaat; dingen goed snappen)
23 betekenissen bevatten `haal`
- als het niet gaat zoals het moet, dan moet het zoals het gaat (=als de ideale situatie niet haalbaar is, moet je je aanpassen aan de omstandigheden.)
- het is altijd koekoek éénzang (=altijd hetzelfde verhaal vertellen of zelfde voorbeeld geven)
- van wal steken (=beginnen met spreken, beginnen met een verhaal)
- de draad kwijt zijn (=de loop van het verhaal niet meer kunnen volgen)
- de knoop doorhakken (=een beslissing forceren. (Afgeleid van het verhaal van de Gordiaanse knoop))
- een broodje aap (=een verzonnen verhaal dat als waarheid wordt verspreid.)
- een tong als een scheermes (=gezegd van iemand die venijnig uithaalt met woorden)
- de keel kost veel (=herhaalde dronkenschap leidt tot armoede)
- de rijpste pruimen zijn geschud (=het belangrijkste werk is gedaan of grootste deel van de oogst is binnengehaald)
- de koek is op (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- op is de koek, en weg zijn de dubbeltjes (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- iemand beest maken (=kaartspel : zorgen dat iemand geen enkele slag haalt)
- voor de draad ermee (=kom tot de kern van het verhaal.)
- voor stoelen en banken praten (=maar weinigen die naar iemands verhaal luisteren)
- iemands hete adem in je nek voelen (=merken dat een ander je bijna inhaalt; opgejut of opgejaagd worden)
- de lat hoog leggen (=moeilijk haalbare doelen stellen)
- op de eerste april zendt men de gekken waar men wil (=op 1 april worden grappen uitgehaald)
- loco citato (=op de aangehaalde plaats)
- malletje naar malletje (=op precies dezelfde wijze herhaald)
- van de hak op de tak springen (=steeds weer van onderwerp wisselen en geen duidelijke rode draad in een verhaal hebben)
- uit het jaar nul (=volkomen ouderwets, achterhaald, uit de mode)
- hardlopers zijn doodlopers (=wie te snel begint, haalt misschien het einde niet)
- het Trojaanse paard inhalen. (=ze hebben zichzelf een ramp op de hals gehaald)
22 dialectgezegden bevatten `haal`
- Biet 'm in de rugge (=haal hem in) (Gronings)
- Da stéök ich i men mouw (=Zoiets vergeet ik niet en haal ik later wel trug boven) (Stals)
- de hoês geen heil koe te kope aste on e glaos mëlk genoeg hëbs (=haal je niet zomaar een vrouw in huis) (Munsterbilzen - Minsters)
- de moestech mür niks én zen taet staeke (=haal je maar niets in je hoofd) (Bilzers)
- doar kunde gae nie(d) aon tippen (=dat niveau haal jij helemaal niet) (Wichels)
- doet gien malleure! (=haal je niks op de hals) (Heusdens)
- eult is vaaif vèrekeskeurtelette bé den biejenaawer (=haal eens vijf varkenskoteletten bij de slager) (Turnhouts)
- hoal die henj ens oet dien male (=haal die handen eens uit je zakken) (Steins)
- hoe krigst 't ien dien hazz'ns (=hoe haal je dat in je hoofd) (Westerkwartiers)
- hole, dat haolste noets! (=halen, dat haal je nooit!) (Mestreechs)
- ik kom oe wa wier an (=ik haal je wel weer in) (Twents)
- n gaas konste ook lotte veroordele, zonder datter ne vos de raechter ès (=haal de vijand niet in eigen rangen) (Munsterbilzen - Minsters)
- noch ene koje naach (=als je zo blijft hoesten, haal je morgen niet meer) (Munsterbilzen - Minsters)
- Oe krie-j -t in de kop, oe krie-j't veur enaander (=Hoe verzin je het, hoe haal je het in je hoofd) (Giethoorns)
- Oe krie-j 'tveur enaander (=Hoe verzin je het, hoe haal je het in je hoofd) (Giethoorns)
- Old uki de vosche molk ut de kolder (=haal eens de verse melk uit de kelder) (Brugs)
- staek ët tich mér nie èn zën heed (=haal het maar niet in je hoofd....) (Munsterbilzen - Minsters)
- staek tich mér niks èn zën taeët, dat geet nauts lëkke (=haal je maar niets in je hoofd, het gaat je toch nooit lukken) (Munsterbilzen - Minsters)
- Wat ael ie toch an (=Wat haal je toch overhoop) (Giethoorns)
- wat tinks tich wol (=hoe haal je het in je hoofd) (Munsterbilzen - Minsters)
- watvër toere zin dat ! (=welke streken haal je nu toch maar uit!) (Munsterbilzen - Minsters)
- zet de mooër of (=haal de fluitketel van het vuur) (Waregems)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
