Eén spreekwoord bevat `gebruikt`
- de tijd is snel, gebruikt hem wel. (=verspil geen tijd aan onbelangrijke dingen)
6 betekenissen bevatten `gebruikt`
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- een voetveeg zijn (=iemand zijn die voor minderwaardige klusjes gebruikt wordt)
- haring bij de vleet (=in overvloed. (Een `vleet` is een groot net dat door de haringloggers werd/wordt gebruikt.))
- met andermans kalf ploegen (=terwijl je de hulp van een ander gebruikt, doen alsof je het zelf alleen gedaan hebt)
- paard in de wieg, kind in de wei (=uitdrukking van ongeloof gebruikt als iemand erg overdrijft. )
- gevleugelde woorden (=veel gebruikte en breed gedragen uitspraken)
18 dialectgezegden bevatten `gebruikt`
- (h) oet va' woajboomm: uitdrukking door timmerlieden gebruikt voor slecht, minderwaardig hout (=hout van waaibomen) (Klemskerks)
- Da's 't plang van (H) eist: vierkante zwienekootn me' roend' (h) oekn: zegswijze die men gebruikt om in te stemmen met iemands voorstel (=Dat is het plan van Heist: vierkante zwijnenkoten met ronde hoeken) (Klemskerks)
- dae haet se waal alle zeve, mer die wèrke in ploge (=hij heeft wel verstand, maar gebruikt het niet goed.) (Heitsers)
- een vette fiegel kreeg ik /een vette Fiegel krijgen/ een vette fiegel kun je krijgen !! N.B. Fiegel is een ander woord voor drol : maw je kunt het op je buik schrijven: een drol = niets. Oud Utrechts dat door nazaten van oude wijk c ers nog gebruikt wordt (=ik kreeg helemaal niets / helemaal niks krijgen / je kunt het bekijken; je krijgt niets) (Utrechts)
- ei t'n noe hlad hin voeruhu (=hij gebruikt zijn verstand (niet) ) (Zeeuws)
- feteurlik, zei tn, en je reeë' med een oendekarre (traditionele zei-spreuk, gebruikt als humoristische woordspeling op 'natuurlijk!' in de zin van 'uiteraard, vanzelfsprekend') (=voituurlijk, zei hij, en hij reed met een hondenkar) (Klemskerks)
- Gebroek geer ouch de Veldeke-sjpelling? (=gebruikt u ook de Veldeke-spelling?) (Hulsbergs)
- hij/zij het las(t) van de hêdendaagse koor(t)s / hij is van een hoge stoep af gedonderdstraolt en komp op zun platte bek terech(t) (=Hij zij is een rijke / kakker, het is iemand die denkt dat hij / zij heel wat is (wordt vaak gebruikt bij iemand die boven zijn / haar stand probeert te zijn. (maar daar komt hij / zij wel van terug vroeg of laat)) (Utrechts)
- je kan dichtn zoender ze gat up te lichtn (=hij gebruikt karamellenverzen) (Lichtervelds)
- kletmariet (mariette) (=uitdrukking gebruikt wanneer iemand iets zegt dat nogal hard aankomt in het gezelschap) (Leefdaals)
- maan kluute, Pieroo! (weert mier gebruikt buite 't stad - an de Muije of op de Brugse Puurte, ' t Van Beeversplain, ba 't gemien volk ) / mein uure Pieroo / kbein nie takoort mee eu (=ik ben het niet met u eens) (Gents)
- machineke fiks (=waterreservoir aan de Viaductstraat waar vroeger de stoomlocomotieven zich van water voorzagen. De plaats werd ook illegaal als zwembad gebruikt) (Tiens)
- Mukke bummele (=fictieve plaatsnaam, gebruikt als antwoord op de vraag waar men geweest is) (Venloos)
- ne gestampten boer (=een echt boers iemand (gestamp wordt gebruikt om een slechte eigenschap te benadrukken)) (Meers)
- rescheerde: Wat rescheerde! (=Wat zou je! (vooral gebruikt als iemand wil opstappen)) (Lebbeeks)
- Rienk zei kooker en je bolde me se deeësm (tradtionele zei-spreuk, onder meer gebruikt met betekenis ' Raak!' ) (=Ring!, zei Koker, en hij bolde met zijn desem) (Klemskerks)
- teegn dek: gebruikt in uitdrukkingen als 'teegn dek sloan': onzacht op de grond terechtkomen, bv. 'k Probeerde me nog vast te houden aan een staak, maar 'k sloeg toch tegen dek' (=tegen dek) (Klemskerks)
- ziede geej nog wel wies (=iemand die zijn verstand niet gebruikt) (Venrays)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
