6 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `eik`
- de aardappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- de hand reiken (=vergiffenis schenken)
- door een eiken plank kunnen zien als er een gat in zit (=niet zo bijzonder zijn als je je voordoet)
- een blind varken vindt ook nog wel eens een eikel. (=zelfs iemand die niet erg intelligent is heeft soms geluk en doet iets goed)
- kleine houwen vellen grote eiken. (=met veel kleine beetjes kun je veel bereiken)
- naar de maan reiken (=het onmogelijke willen doen)
38 betekenissen bevatten `eik`
- op jaren komen (=al een zekere leeftijd bereiken)
- het doel heiligt de middelen (=alle middelen zijn toegelaten, zolang het doel maar bereikt wordt)
- geen middel onbeproefd laten (=alles proberen om een doel te bereiken.)
- als het huis volbouwd is breekt men de steigers af (=als het doel bereikt is, vergeet men de helpers)
- ik wil hogerop, zei de jongen en hij kwam aan de galg. (=bereik je doel op een eerlijke manier)
- de aardappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- dat is kaviaar voor hen (=dat is onbereikbaar voor hen)
- alle zeilen bijzetten (=de uiterste best doen om iets toch te bereiken)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- men vangt meer vliegen met honing/stroop dan met azijn (=door vriendelijk te zijn bereik je meer bij iemand dan met lelijke woorden)
- zuinigheid met vlijt, bouwt huizen als kastelen (=door zuinig en ijverig te zijn, kan men veel bereiken)
- doorgaan tot het gaatje (=doorzetten tot het einde is bereikt)
- op stoom komen (=een goed tempo bereiken)
- doekje voor het bloeden (=een schrale troost, of een ontoereikende, slechts symbolische maatregel)
- een vriendelijk gezicht brengt overal licht (=een vrolijk persoon weet vaak meer te bereiken dan een nors persoon)
- ieder huisje heeft een deurtje. (=er is altijd een manier om iets te bereiken)
- alle wegen leiden naar Rome (=er zijn veel manieren om je doel te bereiken / de uitkomst is altijd hetzelfde)
- de reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent (=geef niet op voor het doel geheel is bereikt)
- stad en land aflopen. (=geen moeite sparen om iets te bereiken)
- een nieuwe voordeur krijgen (=gezegd bij het bereiken van een tiende levensjaar, dus 10, 20, 30 etc.)
- op is de koek, en weg zijn de dubbeltjes (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- de koek is op (=het maximaal haalbare is bereikt, meer zit er niet in)
- naar de heilige graal streven (=iets willen bereiken wat niet te bereiken is)
- wie een paard uit de wei wil halen, moet het beest niet eerst met het halster tegen de kop slaan. (=je bereikt meer met vriendelijkheid, dan met strengheid)
- krom jezelf als je door de wereld wilt komen (=je moet er wat voor over hebben om iets te bereiken)
- met je hoed in je hand kom je door het ganse land (maar met je pet op je test kom je er ook best) (=met beleefdheid kun je veel bereiken)
- het puntje van een scherpe pen is `t felste wapen dat ik ken (=met een kritisch woord kan het meest worden bereikt)
- woorden zijn geen oorden (=met praten bereiken we niets)
- kleine houwen vellen grote eiken. (=met veel kleine beetjes kun je veel bereiken)
- zonder strijd, geen overwinning (=na grote inspanning wordt succes pas bereikt)
- wie de pastoor niet eert, wie zijn absolutie riskeert (=om je ambitie te bereiken, moet je extra aardig zijn voor de hoge heren)
- het vossenvel aandoen (=op sluwe wijze iets willen bereiken)
- je kan geen omelet maken zonder eieren te breken (=soms moet men iets verliezen om een hoger doel te bereiken)
- met een zilveren hengel vissen (=vis kopen in plaats van vangen. Ook: doel bereiken met bedrog)
- eendracht maakt macht (=wanneer mensen samenwerken kan men veel bereiken)
- wie honing wil eten moet lijden dat de bijen hem steken (=wie iets wil bereiken moet daar iets voor over hebben)
- alles op alles zetten (=zich tot het uiterste inspannen om iets te bereiken)
- vuile boter, vuile vis (=zonder goed gereedschap bereik je geen goede resultaten)
9 dialectgezegden bevatten `eik`
- Aater Haarieke van de Knaajnkes on de bêm èn Eek hoch de Sjutteraaj van Eek hunne boom ston, tësse de kiëzebeem (=Achter 'Huis Gregoor' had de schutterij van eik haar schietstand, tussen de kersenbomen.) (Munsterbilzen - Minsters)
- de koëlentrain oppët spoër van Zwatberg noeë Bulzen (via Eek en Spörk) reesde koële mètte vleet en vae as joeng gaste moeste daaj goën bijeenraope (=als de kolentrein van Zwartberg naar bilzen, over eik en Spurk, voorbij wasgekomen, moesten we van onze ouders kolen rapen, want die vielen er genoeg van de open wagons) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dien hertefreiter eik ’t gat van den temmerman getuend! (=Die hartenvreter heb ik duidelijk gemaakt dat het definitief uit is. ‘t Gat van den temmerman = de deur!) (Evergems)
- en Eek steet a petsje met zeek bau de kèster ze koske en week (=eik is maar een hand groot) (Bilzers)
- En EEK steet e pêtsje mèt zeek, bau de kèster ze koske èn week (=eik is gezeik) (Munsterbilzen - Minsters)
- èn eek steet ë pètsje met zeek, bau de kèstër zën koskës èn week (=in eik hebben ze ook maar een heel gewone koster) (Munsterbilzen - Minsters)
- èn eek steet ë pètsje mèt zeek, bau de kèster zen koskes èn week (=in eik staat een potje met zeik, waar de koster zijn korstjes in weekt) (Munsterbilzen - Minsters)
- Reet buugt, maer unnen eik brikt (=krakende wagens lopen het langst) (Budels)
- Zjang van Gon van Roebbe wont atter wir zaot wor noë haus gerieje én de graute plantekürf van zene viloo (=Jan Hanssen van eik aan de Kapel werd eigenhandig door Gon in zijn eigen plantenkorf naar huis gereden vanuit één of ander café in Munster) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
