31 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `de ge`
- de gebeten hond zijn (=ten onrechte worden beschuldigd)
- de gebraden haan uithangen (=op onverantwoordelijke wijze erg veel geld uitgeven aan met name lekker eten en drinken)
- de geest is gewillig maar het vlees is zwak. (=geef niet toe aan verboden verleidingen)
- de geest is uit de fles (=dit is niet meer controleerbaar)
- de gek in de mouw dragen (=eigenaardigheden verbergen voor anderen)
- de gek met iemand steken (=spotten met iemand)
- de gekken krijgen de beste kaarten (=het geluk is met de dommen)
- de gekken krijgen de kaart (=dwaze en onverstandige mensen krijgen hun gelijk of ze dat hebben of niet)
- de gelegenheid bij de haren grijpen (=de kans niet laten voorbijgaan)
- de gelegenheid maakt de dief (=men laat zich gemakkelijk verleiden door een goede gelegenheid)
- de gelegenheid te baat nemen (=van de gelegenheid gebruik maken)
- de gestadige jager wint (=regelmatig doorzetten geeft het beste resultaat)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- de kool en de geit sparen (=een oplossing vinden waar beide partijen tevreden mee kunnen zijn)
- de wens is de vader van de gedachte (=je gelooft iets, omdat je wil dat het zo is)
- een goede gevel versiert het huis. (=gezegd over mensen met een grote neus)
- er de gek mee scheren (=iets of iemand bespotten)
- geen twee missen voor hetzelfde geld doen (=niet tweemaal hetzelfde zeggen of doen)
- het is van de gekke (=het zou niet mogen)
- iemand de genadeslag geven (=iemand die al in grote moeilijkheden zit nog een probleem erbij geven zodat diegene het niet meer aan kan)
- je kan niet de kool en de geit sparen (=je moet keuzes maken)
- kwade gezelschappen bederven goede zeden. (=slechte eigenschappen overnemen van slechte vrienden)
- liefde is waar de geldbuidel hangt (=liefde is te koop)
- met de gebakken peren blijven zitten (=voor de moeilijkheden opdraaien)
- na wat gepimpel, is de geest wat simpel (=na wat te hebben gedronken ben je meestal niet meer helder van geest)
- onder de geboden (=in ondertrouw)
- op de eerste april zendt men de gekken waar men wil (=op 1 april worden grappen uitgehaald)
- veel beloven en weinig geven, doet de gek in vreugde leven (=veel mensen zijn al blij met een belofte en geloven alles)
- voor hetzelfde geld (=net zo goed)
- vooruit met de geit (=komaan, we doen voort.)
- wat de heren wijzen moeten de gekken prijzen (=aan beslissingen van het hoger gezag moet men zich onderwerpen)
52 betekenissen bevatten `de ge`
- wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten (=als je iets doms doet, moet je de gevolgen dragen (liefst zonder klagen))
- iemand in het zeer tasten (=bij iemand de gevoelige plek raken)
- dat kan het paard niet trekken. (=daar heb ik onvoldoende geld voor)
- je ei kwijt kunnen (=de gelegenheid hebben zich te uiten; of, zijn creativiteit kunnen gebruiken)
- olie op de golven gieten/gooien (=de gemoederen kalmeren)
- voor iets moeten bloeden (=de gevolgen moeten dragen)
- herenzonden boerenleed. (=de gewone mensen boeten voor de fouten van de mensen met macht)
- het verloren schaap (zijn) (=de gezochte (zijn))
- de groten rijden te paard en de kleinen hangen tussen hemel en aarde. (=de machtige lui leven op kosten van de gewone man)
- bezint eer ge begint (=denk goed na over de gevolgen voordat je actie onderneemt)
- het paard dat de haver verdient krijgt ze niet (=diegene die het goede gedaan heeft, krijgt de beloning niet)
- liefde is blind (=door verliefdheid de gebreken van een ander niet zien)
- de pot verwijt de ketel dat die zwart ziet (=een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft)
- een ongeluk komt te paard en gaat te voet (=een ongeluk is snel gebeurd, maar de gevolgen slepen lang aan)
- wie plast tegen de kerk, gaat gevaarlijk te werk (=een wandaad met verstrekkende gevolgen)
- elkaar bij de neus nemen (=elkaar voor de gek houden)
- jezelf tegenkomen (=geconfronteerd worden met de gevolgen van je eigen acties.)
- in de piepzak zitten (=geen oplossing weten, Bang zijn voor de gevolgen)
- geluk is de kunst een boeket te maken van de bloemen waar je bij kunt (=gelukkig leven met de gegeven mogelijkheden/beperkingen)
- buig de boom als hij jong is (=goede gewoonten kunnen het beste al jong worden aangeleerd)
- het takje buigen als het nog jong is (=goede gewoonten leert men het beste op jonge leeftijd aan)
- boontje komt om zijn loontje (=hij krijgt wat hij verdient, de gevolgen zal iemand altijd wel een keer moeten gaan dragen)
- vragen staat/is vrij (=iedereen heeft de gelegenheid om vragen te stellen)
- iemand voor het lapje houden (=iemand iets wijs maken of voor de gek houden)
- de kat op het spek binden (=iemand volop de gelegenheid geven zich te vergrijpen aan wat hij wil, maar beslist niet mag hebben)
- iemand in de maling nemen (=iemand voor de gek houden)
- met iemand spelen als de kat met de muis (=iemand voor de gek houden)
- met iemand zijn voeten spelen (=iemand voor de gek houden)
- iemand bij de neus nemen (=iemand voor de gek houden; iemand bedriegen)
- een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen (=iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen)
- de kast indraaien. (=in de gevangenis komen.)
- hooi als de zon schijnt (=je moet de gelegenheid gebruiken als die zich voordoet)
- met de witte perdekies naar Velzeke rijden (=krankzinnig worden. In Velzeke bevindt zich een sanatorium; de `witte perdekies` (witte paardjes) verwijzen naar een ziekenwagen, waarmee de geestesgestoorde afgevoerd wordt. Uitdrukking uit het zuiden van Oost-Vlaanderen)
- aan de kwakkel zijn (=last hebben van de gezondheid)
- de gelegenheid maakt de dief (=men laat zich gemakkelijk verleiden door een goede gelegenheid)
- wie tapt die moet boren (=men moet de gevolgen van zijn handelen dragen)
- iemand in het ooitje nemen (=met iemand een grap uithalen of voor de gek houden)
- niet verder zien/kijken dan je neus lang is (=niet goed nadenken wat de gevolgen van iets zijn)
- nattevingerwerk zijn / Met de natte vinger doen (=onnauwkeurig, overhaast of zonder de geschikte methode of middelen uitgevoerd werk)
- oude koeien uit de sloot halen (=oude geschiedenissen terug ten tonele voeren)
- in het huisje wegen (=uiterst nauwkeurig het gevraagde gewicht geven)
- van de wieg tot aan het graf (=van de geboorte tot aan de dood)
- de kans schoon zien (=van de gelegenheid gebruik maken)
- de gelegenheid te baat nemen (=van de gelegenheid gebruik maken)
- wie gaat slapen zonder te hebben gegeten, staat op zonder te hebben geslapen. (=voor de gezondheid zijn eten en slapen van belang.)
- een kronkel in je hersens hebben (=vreemde gedachtes hebben)
- als een bok op de haverkist (=wakend om de gelegenheid niet te laten voorbijgaan)
- wie zijn gat brandt, moet op de blaren zitten (=wie een risico neemt, moet de gevolgen dragen)
- wie wind zaait zal storm oogsten (=wie kwaad doet, zal er uiteindelijk zelf de gevolgen van dragen)
- wie met pek omgaat, wordt ermee besmet (=wie met slechte mensen omgaat neemt de gewoontes van die mensen over)
17 dialectgezegden bevatten `de ge`
- as ge me oe ermoei geen road wit, ben de nie werd de ge ze het (=als je met je armoede geen raad weet ben je niet waard dat je ze hebt) (Heezers)
- As ge slaopt de ge lacht, dan ben de mergevruug blij (=Wie lachend slaapt, is de volgende morgen ook blij) (Brabants)
- ba, wè zèè de gè tòch un ont mènneke (=bah, wat ben jij toch een vervelend kereltje) (Tilburgs)
- Dè ge bedaankt zet, dè witte war. (=Je bent bedankt) (Waalwijks)
- Dè ge bedankt zèt dè witte! (=je weet dat ik dankbaar ben) (Brabants)
- de komplemènte van ons moeder èn ze lòt vraoge òf dè ge èfkes wilt kôome (=mijn moeder laat u groeten en vraagt om even langs te komen) (Tilburgs)
- gè laasteg pòtstuk dè ge dòr zèèt (=jij lastige verveeloor die je bent) (Tilburgs)
- gè zèèt wèl unne veulpròts dè gè zèèt (=jij hebt wel een grote mond) (Tilburgs)
- Hedde ge da gezeet gehad, minde da werkelijk woar hoede de ge da hoe de gij da, hoe hedde ge da gedan? (=Heb jij dat gezegd, meen jij dat werkelijk, hoe doe jij dat, hoe doe jij dat, hoe heb je dat gedaan?) (brabants)
- Ik docht dè ge mij vergéte waart! (=Ik dacht dat je mij was vergeten!) (Helenaveens)
- k zie dè ge der ôk zèèt (=ik zie dat je er ook bent) (Tilburgs)
- kom de gè un mòndag ok (=kom je maandag ook) (Tilburgs)
- list waar de gè de lèste (=laatst was jij de laatste) (Tilburgs)
- val dôot!! lèèf de gè nòg (=wat een verrassing!! leef jij nog) (Tilburgs)
- wè zèè de gè tòch unne krööshêer (=wat ben jij toch een bandiet) (Tilburgs)
- wellek wèèf vèn de gè ut lèkkerste (=welke vrouw spreekt jou het meeste aan) (Tilburgs)
- zèè zo ge zit dè ge zèèt (=wees zo je zei dat je bent) (Tilburgs)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
