6 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `als er`
- als er één schaap over de dam is, volgen er meer (=als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven anderen ook wel)
- door een eiken plank kunnen zien als er een gat in zit (=niet zo bijzonder zijn als je je voordoet)
- een spiering is vis als er anders niet is (=als je honger hebt, ben je niet kieskeurig / bij gebrek aan beter)
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- garnaal/spiering is ook vis als er anders niet is. (=wees tevreden met wat je kunt krijgen)
- je kan niet door een muur lopen, behalve als er een deur in zit (=dingen kunnen alleen gedaan worden als er een reële kans toe is)
17 betekenissen bevatten `als er`
- men noemt geen koe bont, of er is een vlekje aan (=als er allerlei vervelende dingen worden verteld is er vast wel iets van waar)
- kies het minste van twee kwaden (=als er enkel slechte oplossingen zijn, kiest men de minst slechte)
- als het hek van de dam is lopen de varkens in het koren (=als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band)
- als de kat van honk is dansen de muizen op tafel (=als er geen toezicht is, doen de ondergeschikten hun zin)
- komt tijd komt raad (=als er genoeg tijd overheen gaat, komt de oplossing vanzelf)
- waar aas is vliegen kraaien (=als er iets te halen valt staat iedereen vooraan)
- er is geen ijs of het kost mensenvleis (=als er ijs op de sloten en vijvers ligt, verdrinken er altijd mensen)
- hoe meer vis, hoe droever water (=als er meer mensen komen valt er minder te verdelen (erfenissen))
- als je geschoren wordt, moet je stilzitten (=als er scherpe kritiek op je is (je wordt geschoren), kun je beter rustig wachten tot het voorbij is, in plaats van erop in te gaan)
- aan een boom zo vol geladen, mist men een twee pruimpjes niet (=als er van iets grote hoeveelheden zijn, kan er wel wat gemist worden)
- als oude honden blaffen, is het tijd om uit te zien (=als ervaren mensen waarschuwen moet je luisteren)
- je kan niet door een muur lopen, behalve als er een deur in zit (=dingen kunnen alleen gedaan worden als er een reële kans toe is)
- er zouden geen achterklappers zijn waren er geen aanhoorders (=er wordt alleen geroddeld als er ook naar geluisterd wordt)
- iemand op zijn zeer trappen (=ergens over praten wat door iemand als erg onplezierig ervaren wordt)
- er je eigen plasje overheen doen (=iets een beetje veranderen zodat helemaal naar je zin is. In werksituaties kan dit soms uit de hand lopen, als er veel belanghebbers zijn die allemaal hun eigen plasje over een document willen doen. Het kan dan resulteren in een onleesbare tekst.)
- kleine potjes hebben grote oren (=je moet uitkijken met wat je zegt als er kinderen bij zijn)
- je moet geen `hei` roepen voordat je de brug over bent (=vreugde over een goede afloop is pas toepasselijk als er niets meer verkeerd kan gaan)
39 dialectgezegden bevatten `als er`
- 'j es zijn kluutn goan schuurn (=hij loopt weg als er moet gewerkt worden) (Knesselaars)
- 't es ermój troef (=Zegt men o.a. als er niet veel meer in huis is en het hoogtijd is om naar de winkel te gaan) (Stals)
- ' t regent vijf frankstukken! (=als er na lange droogte regen valt) (Lokers)
- as ‘t waer neet good is op vaars hui, is ‘t toch good op moors kuuel (=het weer is altijd voor iemand goed (of niet); regen is niet fijn als er -door vader- gehooid moet worden, maar wel fijn voor -moeders- moestuin) (Heitsers)
- As armoe de deur in komp, giet de liefde 't glas oet. (=als er armoede komt, komt er ook ruzie) (Drents)
- As d'r nen Mona Lisa op de baank (e) zit kriegie nen kearl 't hoes nich oet.* (=als er een Mona Lisa op de bank zit krijg je de man de deur niet uit) (Twents)
- as de zunne zit int westn, warken de luijn op zun bestn (=als er laat wordt doorgewerkt) (Doornspijks)
- As er geen soos bij ès, hoehgste dich nie te bèèë. (=als er geen saus bij is, hoef je niet te bidden.) (Genker)
- Ast er iet is.....da welle gekreege hemme van ozze lieven hiejer. Dan ist toch wel `TIJD` en een lijf in ozze bloewete. Ge zoo zot mutte zen, oem da deur een aander te loate verkloewete. (=als er iets is dat we gekregen hebben van onzen Lieven Heer, dan is het toch wel `TIJD` en een lichaam in onzen bloten. Ge zou toch gek moeten zijn, om dat door iemand anders let laten verkloten.) (Geels)
- aste ieëk hëbs, moeste krabbe (kretsë) (=als er iets stoort, moet je reageren) (Munsterbilzen - Minsters)
- astë koje trèn zit (=als er tegenslag mee gemoeid is) (Munsterbilzen - Minsters)
- asze de keuning z'n andschoene zoe geive zegge ze der nog arre ba (=als er materiaal naar u wordt geworpen) (Antwerps)
- bê leevn in wewzijn (=als er niets tussen komt) (Kaprijks)
- da et gen broëd (=het geeft niet als er te veel is) (Westels)
- dae hét mei loch as hiësene onder zen klak (=hoe kan je hoofdpijn hebben als er geen hersenen inzitten) (Bilzers)
- Dao hieët de bekker zien wiêf door gejaagdj (=als er te veel holle plekken in het brood zitten) (Weerts)
- Dat sjoert de maag!! (=als er zand in het eten zit) (Steins)
- de konegin mot ook schijte, daggie dat-ie lekker rook (=als er iemand commentaar heeft na je toiletbezoek) (Rotterdams)
- de pestoeër duit ouch gein twieë mèsse väör ’t zelfdje geldj (=als er één keer iets gezegd wordt, is het genoeg; je moet beter opletten als je iets niet de eerste keer meekrijgt) (Heitsers)
- de vès begint altijd te rotte aon zëne kop (=de oversten op het werk zijn altijd verantwoordelijk als er iets misloopt, niet de gewone werkman) (Bilzers)
- de zon zieste pas tegoej asse tésse de wolke autkümp (=je weet pas hoe sterk een boom is als er geregeld stormen zijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- det waertj waal kaod zónger te blaoze (=dat wordt vanzelf wel minder (vooral gezegd als er twee (nog) vreselijk verliefd zijn)) (Heitsers)
- doar is de bakker zien vrouw deur hen kroop'm (=als er een gat in het brood zit) (Westerkwartiers)
- er mee nen riek gestoken zijn (=er altijd zijn als er iets te halen is) (Graauws)
- ij es bij kiekepuut (=als er iemand sterft) (Gents)
- kiek z esluuten rouwe\rouwe sluuten (=als er iemand overleden was werden de overgordijnen gesloten) (Zeeuws)
- klaan pottekes hemmen ok oëren (=als er kleine kinderen mee aan t' luisteren zijn) (Ransts)
- kump tied, kump road (=als er genoeg tijd overheen gaat, komt de oplossing vanzelf) (Vechtdals)
- Maondag visite, de heule week visite (=als er op maandag visite komt wordt dit vaak gezegd:) (Utrechts)
- mei loch as hiësene onder zen klak (=als er niets in je hoofd zit, kan je ook nooit hoofdpijn hebben) (Bilzers)
- ne rink ronte zon brink raenger én de ton (=als er een gele ring rond de zon staat, gaat het regenen) (Munsterbilzen - Minsters)
- oepla, oeplala (=uitroep als er iets valt) (Sint-Niklaas)
- spiering is vis as t'r aarst nijt is. (=spiering is vis als er anders niets is) (huizers)
- tes stille oast nie woit (=het is stil als er niets te horen is) (Evergems)
- tis Alsof de duvel dermee speult (=als er al iets slecht verloopt, of niet op rolletjes op een moment dat iets juist zou moeten lukken: tegenslag op het slechtste , meest kritieke moment.) (Utrechts)
- Ver stoppe nie mét laeve omdat ver aat wiëne, mér ver wiëne aat omdat ver stoppe mét laeve (=als er niets meer is dat je interesseert, ben je vlug oud) (Bilzers)
- zëne nauwsjierige bestoje (=overal willen bijzijn als er iets te zien / horen is) (Munsterbilzen - Minsters)
- zien oor'n toet'n (=als er over iemand gesproken wordt :) (Westerkwartiers)
- zoë geve ze de keuning zen andschoene (=als er materiaal naar U wordt toe geworpen) (Antwerps)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
