574 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ne`
- iemand in de arm nemen (=iemand de hulp vragen om te ondersteunen)
- iemand in de boot nemen (=met iemand een grap uithalen)
- iemand in de maling nemen (=iemand voor de gek houden)
- iemand in de ogen schijnen (=iemand hinderen)
- iemand in de tang nemen (=iemand zo vasthouden dat hij of zij niet kan ontsnappen. / Iemand in zijn macht hebben)
- iemand in het ooitje nemen (=met iemand een grap uithalen of voor de gek houden)
- iemand in het zonnetje zetten (=iemand op positieve wijze aandacht geven, iemand eer bewijzen)
- iemand knollen voor citroenen verkopen (=iemand wat wijsmaken, met praatjes foppen)
- iemand kunnen maken en breken (=de mogelijkheid hebben te beslissingen over iemands leven en dood en welbevinden)
- iemand kunnen verraden en verkopen (=iemand veel te slim af zijn)
- iemand met de nek aankijken (=iemand minachten of negeren.)
- iemand met de neus op de feiten drukken (=iemand iets zó onder de aandacht brengen, dat hij het niet langer kan negeren)
- iemand met een zwarte kool tekenen (=iemand erg ongunstig voorstellen)
- iemand niet kunnen luchten of zien (=een hekel aan iemand hebben)
- iemand niet kunnen zetten (=iemand niet aardig vinden)
- iemand om zijn vinger (kunnen) winden (=alles van iemand gedaan (kunnen) krijgen of alles mogen)
- iemand onder handen nemen (=iemand flink aanpakken / mishandelen)
- iemand onder zijn vleugels nemen (=iemand beschermen of verzorgen)
- iemand op de hak nemen (=iemand er tussen nemen (grap uithalen) of spottend over iemand praten)
- iemand op sleeptouw nemen (=omdat iemand het alleen niet lukt diegene helpen, iemand steeds maar dingen beloven zonder die na te komen, iemand gebruiken voor eigen belang zonder dat die het doorheeft)
- iemand op zijn wenken bedienen (=iemand altijd en onmiddellijk geven waar hij om vraagt)
- iemand te grazen nemen (=iemand een gemene streek leveren, op gemene manier er tussen nemen)
- iemand van haver tot gort kennen (=iemands persoonlijkheid helemaal kennen)
- iemand van repliek dienen (=iemand gevat antwoorden)
- iemand wel achter het behang kunnen plakken (=iemand heel vervelend vinden, waardoor je het liefst even helemaal niets meer met hem of haar te maken zou willen hebben)
- iemand wel kunnen schieten (=zich bijzonder ergeren aan iemand)
- iemand wel kunnen villen (=erg kwaad zijn op iemand / Een erge hekel hebben aan iemand)
- iemands bloed wel kunnen drinken (=iemand niet mogen en daardoor alles doen om die persoon te hinderen)
- iemands hete adem in je nek voelen (=merken dat een ander je bijna inhaalt; opgejut of opgejaagd worden)
- iemands maat niet kunnen halen (=aan iemand niet kunnen tippen)
- iets beneden zijn waardigheid achten (=iets niet willen doen omdat men vindt dat men een betere taak waard is)
- iets hoog opnemen (=ergens zeer gekrenkt over zijn)
- iets in goede banen leiden (=ervoor zorgen dat iets goed verloopt)
- iets in zijn holle kies kunnen stoppen (=gezegd van eten : het is de moeite niet, het is te weinig)
- iets mannetje voor mannetje doen (=iets strikt volgens plan uitvoeren)
- iets met de moedermelk binnenkrijgen (=iets leren in de eerste levensjaren)
- iets met een korreltje zout nemen (=iets niet helemaal voor waarheid aannemen)
- iets niet kunnen gebeteren (=iets niet kunnen verhelpen)
- iets niet met droge ogen kunnen aanzien (=letterlijk: gaan huilen/tranen bij het zien gebeuren van iets)
- iets niet met zijn geweten overeen kunnen brengen (=iets niet kunnen doen omdat men het niet goed vindt)
- iets niet over zijn hart kunnen krijgen (=ergens niet toe kunnen komen of ergens op gesteld zijn)
- iets of iemand op de korrel nemen (=kritiek op iets of iemand hebben)
- iets onder de loep nemen (=iets nauwkeurig onderzoeken)
- iets op je buik kunnen schrijven (=iets wel kunnen vergeten, dat wat je wilde gaat niet door)
- iets op je vingers kunnen natellen (=iets erg gemakkelijk kunnen nagaan/checken)
- iets op zijn sloffen aankunnen (=iets heel gemakkelijk kunnen uitvoeren)
- iets tussen neus en lippen zeggen (=zonder dat je het merkt in het geheel iets zeggen)
- iets van de achterwacht vernemen (=iets vernemen na veel omwegen)
- iets verdonkeremanen (=stelen)
- iets voetstoots aannemen (=iets geloven zonder bewijs)
792 betekenissen bevatten `ne`
- het mag geen naam hebben (=het is onbetekenend (bijvoorbeeld een verwonding))
- het is knudde met een rietje (=het is triestig / het lijkt nergens op)
- het is knudde met de pet op (=het is triestig / het lijkt nergens op)
- het is lood om oud ijzer (=het komt op hetzelfde neer)
- het vet is van de ketel. (=het meeste voordeel is al verdwenen.)
- het mijn en het dijn (=het mijne en het uwe)
- struisvogelpolitiek (=het negeren of ontkennen van een probleem in de hoop dat het vanzelf verdwijnt.)
- het op de lippen hebben (=het net willen zeggen)
- in iemands kielzog varen (=het net zo doen als iemands voorganger)
- er niet bij kunnen (=het niet kunnen begrijpen)
- er met de pet niet bij kunnen (=het niet willen/kunnen snappen)
- niet kunnen heksen (=het niet zo snel afkunnen - er meer tijd voor nodig hebben)
- een kort liedje is gauw gezongen (=het onaangename gaat snel genoeg voorbij)
- de duivel schijt altijd op de grootste hoop (=het ongeluk treft meestal degenen die al in moeilijkheden verkeren.)
- oude schoenen wegwerpen voor men nieuwe heeft (=het onzekere voor het zekere nemen)
- de kaap te boven zijn (=het probleem overwonnen hebben)
- het ene gat met het andere stoppen (=het slecht beheren van geld door met de ene schuld de andere af te lossen)
- de engeltjes schudden hun bed op / kussens uit (=het sneeuwt)
- de engeltjes schudden hun kussens uit (=het sneeuwt)
- iets uit het hoofd laten (=het vaste voornemen hebben om iets na te laten, iets niet doen)
- de wijde wereld intrekken (=het verkennen van nieuwe plaatsen, ervaringen en mogelijkheden buiten het vertrouwde)
- niet thuis geven (=het verwachtingspatroon niet kunnen nakomen)
- een lans breken voor iemand (=het voor iemand opnemen, voor iemand de best doen diegene ergens mee te helpen iets te verkrijgen)
- als hamerstuk behandelen (=het voorstel zonder discussie aannemen)
- mans genoeg zijn (=het wel alleen afkunnen)
- er kunnen inkomen (=het wel kunnen begrijpen)
- wel thuis kunnen blijven (=het wel kunnen vergeten)
- het wel kunnen schudden (=het wel kunnen vergeten)
- wie het eerst komt, het eerst maalt (=het wordt toegekend aan degene(n) die het eerst komt)
- het is maar een strovuurtje (=het ziet er erg uit, maar het is snel voorbij)
- het lot valt altijd op Jonas. (=het zijn altijd dezelfde personen die onheil meemaken.)
- vol gas geven (=het zo snel mogelijk doen verlopen)
- het komt uit zijn koker (=hij is degene die het heeft bedacht)
- zijn ogen zijn groter dan zijn maag (=hij neemt meer op zijn bord dan hij kan eten)
- hij zoekt zijn paard en hij zit er op (=hij zoekt iets wat voor zijn neus is, wat iedereen ziet)
- er een handje van hebben (=hinderlijke gewoonte, als iemand de kans ergens toe ziet die ook nemen, een ander het werk laten doen)
- hoe een dubbeltje rollen kan (=hoe iets een onverwacht verloop kan kennen)
- hij zeit wat (=honend gezegd van iemand die iets stoms zegt)
- grote vissen scheuren het net (=hooggeplaatste personen worden niet zo gemakkelijk gestraft)
- doorslaan als een blinde vink (=hoogst onlogisch redeneren)
- een verdieping op zijn huis zetten (=hypotheek nemen)
- voor de deur staan (=ieder ogenblik kunnen beginnen, komen)
- gedachten zijn tolvrij (=iedereen mag vrij denken wat diegene wil)
- iemand het licht in de ogen niet gunnen (=iemand absoluut niet kunnen verdragen)
- een zak zout met iemand gegeten hebben (=iemand al lang kennen)
- iemand het gras voor de voeten wegmaaien (=iemand alle kansen ontnemen)
- door de neus boren (=iemand anders iets de mogelijkheid ontnemen)
- iemand om de tuin leiden (=iemand beetnemen of bedriegen)
- iemand voor paal zetten (=iemand belachelijk maken of vernederen.)
- iemand in de arm nemen (=iemand de hulp vragen om te ondersteunen)
50 dialectgezegden bevatten `ne`
- Das ne scherfttrik iejesteklas (=Die heeft totaal geen manieren) (Liedekerks)
- das ne schoefeljeir (schoefelas) (=die man (vrouw) eet altijd zo gulzig) (Sint-Niklaas)
- das ne schorrekop (=man met heel kort geknipt haar) (Sint-Niklaas)
- das ne sjatoo migrain (=dat is heel slechte wijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne sjaune, dae (=die meent het!) (Bilzers)
- das ne sjerpë (=die is rap seksueel opgejaagd) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne slappe gezoutene (=dat is een zwak iemand) (Oudenbosch)
- das ne slimme voeëgel (=dat is een uitgekiende kerel) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne slimme voëgel (=dat is een leperd) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne slimmerik (=die is heel slim) (Sint-Niklaas)
- das ne spélvër dae zit te baeje èn de loch (=hij zoekt zijn prooi) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne sprinkoan (spierink) (=dat is een magere mens) (Sint-Niklaas)
- das ne staajve nak (=dat is een hoogmoedige) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne staut (=dat is een prachtkerel, ne knappe gast) (Munsterbilzen - Minsters)
- das ne vandege jonge geworre (=dat is een flinke jongen geworden) (Oudenbosch)
- das ne zaote mêrt (=dat wordt een zatte bedoening (alleen zuipen)) (Munsterbilzen - Minsters)
- das nen heilen opstand vër ne niks (=heel wat twist voor een niemendalleke) (Munsterbilzen - Minsters)
- das net ne knikker die aarbaarg out (=iemand die steeds maar doorpraat) (Oudenbosch)
- das nog ne stuken (=die oude man gaat nog kaarsrecht) (Sint-Niklaas)
- das nogal ne sjoarel (=dat is me een kerel) (Antwerps)
- das ook ë woëd van ne kilo (=daar doe je een zware uitspraak) (Munsterbilzen - Minsters)
- das oûk ne galjaar (=dat is ook een speciaal figuur) (Sint-Niklaas)
- das toeë zjus ne vêrkësstal (=daar is 't vuil) (Munsterbilzen - Minsters)
- das un flu-tje van ne sent (=dat kost geen moeite) (Oudenbosch)
- das zeker ne vertegenwoordiger van de Blauw Hand (azijnfabriek) (=iemand die zeer stuurs kijkt) (Ransts)
- das zjus ne laere lap (=dat is pezig vlees) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat ès mich ne lipsë (=die is heel beweeglijk) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat ès mich ne sjarël (këdee, kloet) (=dat is me der ééntje) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat es ne controeëre gast (=hij is een tegendraads persoon) (Meers)
- dat es ne gelettege (=die is niet te vertrouwen) (winksels)
- dat es ne nummerou (=dat is iemand die zich laat opvallen) (winksels)
- dat kump zau van ne lange mêrt (=dat gaat langzaam en met veel aarzeling) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat steet as ne poeël boëve watter (=dat is een waarheid als een koe) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat wos ne kieëvërbêk van ët ergste soeët (=dat was een hele kieskeurige vent) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat ziet ne blinne mèt zën ooge tauw (=dat is duidelijk!) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat’m na ne kieër kost zwijgen (=dat hij nu 's kon zwijgen) (Meers)
- Dau mutte nogal ne kop veu oep aa laaf emme (=Als je iets dom het gedaan....) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- de bès mich ne kastaar (=je bent me d'er ééntje) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne këdee (=je zijt me d'er eentje) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne këdee (=jij bent me d'r eentje) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne knijn (=je bent me d'er eentje (konijn)) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne knijn ! (=je bent er mij ééntje !) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne kriekël (=je bent een vrolijk kind) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne moette (=je bent een kalf ( dommerik)) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne moette! (=stom kalf dat je bent!) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne rare sinterkloês (=je zijt een schijnheilige) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne sjarel (=je bent me d'er ééntje) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne sjaune (=jij bent een rare kerel) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès mich ne sjaune! (=je bent me d'r eentje) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bès ne bèddezeeker (=je bent een bangerik) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen