732 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `aan`
- een potje te vuur hebben staan (=iets onaangenaams te verwachten hebben)
- een schuimspaan zijn (=een zuiplap of niksnut zijn)
- een schurftig schaap steekt de hele kudde aan (=een slechte persoon in een groep, maakt de hele groep slecht)
- een slecht figuur slaan (=een slechte indruk maken)
- een snor aan hebben (=lichtjes dronken zijn)
- een stofje aan een weegschaal zijn (=iets erg onbelangrijks zijn)
- een stok vinden om de hond te slaan (=om maar iemand te kunnen bekritiseren een nadelig punt vinden)
- een te grote broek aantrekken (=een doel stellen waarvoor je niet de benodigde middelen hebt)
- een tere snaar aanroeren (=spreken over iets waar men beter niet over had gesproken)
- een tik aanhebben (=te veel gedronken hebben)
- een traan wegpinken (=emotioneel geraakt zijn, ontroerd zijn door iets => emotioneel)
- een vaantje strijken (=flauw vallen, sterven, het opgeven)
- een vogel kent men aan zijn veren (=het uitwendige zegt ook iets over de aard, het karakter)
- een wak slaan (=vindingrijk zijn)
- een zaak/kwestie aankaarten (=een onderwerp ter discussie brengen)
- elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad (=men moet zich niet zorgen maken over de toekomst)
- er aan bekocht zijn (=een slechte koop doen)
- er blijft veel aan maat en strijkstok hangen (=lang niet alles komt op zijn plaats terecht)
- er de boot mee ingaan (=iets hebben ondernomen, dat tot een totale mislukking heeft geleid)
- er de brui aan geven (=ergens mee ophouden)
- er de maan aan geven (=er de brui aan geven)
- er debet aan zijn (=er schuldig aan zijn)
- er een broertje aan dood hebben (=er een hekel aan hebben)
- er een eind/punt aan breien (=snel tot een afsluiting komen (bijvoorbeeld van een toespraak))
- er een hele kluif aan hebben (=er een heel probleem aan hebben)
- er een lelijke pijp aan roken (=er veel schade van ondervinden)
- er een melkkoetje aan hebben (=er veel voordeel uit kunnen halen)
- er een punt aan kletsen (=met een praatje vergoelijken)
- er een puntje aan kunnen zuigen (=er een goed voorbeeld aan kunnen nemen)
- er een slaatje uit slaan (=er een voordeeltje uit halen)
- er een slag naar slaan (=raden)
- er een vuile pijp aan roken (=er veel nadeel van ondervinden)
- er gaan veel makke schapen in een hok (=met inschikkelijke mensen is meer mogelijk)
- er geen houvast aan hebben (=er weinig mee kunnen doen)
- er geen kind aan hebben (=er geen last mee hebben)
- er geen spaan van geloven (=niets ervan geloven)
- er geen spaan van heel laten (=iets compleet vernielen)
- er geen touw aan vast kunnen knopen (=door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld)
- er geen woorden aan vuilmaken (=er niets eens over spreken)
- er het land aan hebben (=er een hekel aan hebben)
- er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan (=aan alles komt een einde)
- er is geen doen aan (=hij is niet te overtuigen, niets kan helpen)
- er is geen doorkomen aan (=je geraakt er niet door)
- er is geen vuiltje aan de lucht (=er is niets aan de hand)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- er is klei aan de kloet/knikker (=er is iets mis)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- er is niets van aan (=het is niet waar)
- er is reuk noch smaak aan (=het is weinig waard, het is niet interessant)
- er is tuk aan de hengel (=hij heeft beet (krijgt zijn zin))
821 betekenissen bevatten `aan`
- daarmee is de kous af. (=er wordt geen aandacht meer aan gegeven)
- geen boodschap aan iets hebben (=er zich niets van aantrekken)
- de schouders ophalen (=er zich niets van aantrekken - er niets over willen weten)
- alle dingen hebben twee handvatten. (=er zijn vaak meerdere manieren zijn om een situatie aan te pakken)
- er de hand in gehad hebben (=eraan meegewerkt hebben, met raad of daad)
- huilen als een hofhond (=erbarmelijk tekeer gaan)
- van zessen klaar (=erg handig zijn en van aanpakken weten)
- iemand wel kunnen villen (=erg kwaad zijn op iemand / Een erge hekel hebben aan iemand)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- zo vast staan als een muts met zeven keelbanden (=erg vast staan)
- je ogen uitkijken (=erg verbaasd of nieuwsgierig staan kijken)
- het gras kunnen horen groeien (=erg verwaand zijn - ook gezegd als het ergens muisstil is)
- er Spaans aan toe gaan (=erg wild en rumoerig aan toe gaan)
- een doorn in het oog zijn (=ergens aan ergeren)
- de hand op iets leggen (=ergens aan kunnen komen)
- hemel en aarde bewegen (=ergens alles aan doen om het gedaan te krijgen (bv van iemand))
- er een plasje overheen doen (=ergens een kleine wijziging in aan (laten) brengen, dat wel duidelijk laat zien dat de afzender iemand van belang is)
- voor anker gaan (=ergens gaan wonen en langer verblijven)
- iets links laten liggen (=ergens geen aandacht aan geven)
- met de muts naar iets gooien (=ergens geen zorg aan besteden / er een slag naar slaan, ernaar raden)
- iets ertegenaan gooien (=ergens geld aan uitgeven)
- geld uit iets slaan (=ergens geld aan verdienen)
- lont ruiken (=ergens het vermoeden toe hebben / het gevaar tijdig aanvoelen)
- in de termen vallen (=ergens in aanmerking voor komen)
- aan de haal gaan (=ergens mee vandoor gaan)
- door de knieën gaan (=ergens met tegenzin mee akkoord gaan)
- schitteren door afwezigheid (=ergens niet aanwezig zijn, terwijl je komst wel verwacht werd)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- iets langs je (koude) kleren af laten glijden (=ergens niets van aan trekken)
- iets niet koud laten worden (=ergens onmiddellijk op ingaan)
- het hoofd stoten (=ergens onprettig tegen aan lopen)
- je op glad ijs wagen/begeven (=ergens over gaan praten waar die weinig van af weet)
- het anker lichten (=ergens vertrekken, weggaan en verder reizen)
- de boeken sluiten (=ermee stoppen - bankroet gaan)
- maken dat men wegkomt (=ervandoor gaan)
- het zinkende schip verlaten (=ervandoor gaan als de zaak misgaat)
- de plaat poetsen (=ervandoor gaan.)
- acte de présence geven (=ervoor zorgen dat je ergens aanwezig bent)
- een luchtje happen (=even buiten gaan wandelen)
- een luchtje scheppen (=even buiten gaan wandelen)
- op de fles gaan (=failliet gaan)
- in het water vallen (=falen (een opzet, een voornemen, een plan), mislukken, niet doorgaan)
- de bietenbrug opgaan (=falen, ten onder gaan, zwaar verliezen)
- de hand aan de ploeg slaan (=flink aan het werk gaan)
- het veulen laten draven. (=gaan plassen)
- onder zeil gaan (=gaan rusten of slapen, vertrekken of weggaan)
- te biechte gaan (=gaan vertellen (wat je eigenlijk niet mag vertellen))
- voor elkaar boksen (=gedaan krijgen, in orde maken)
- de geest is gewillig maar het vlees is zwak. (=geef niet toe aan verboden verleidingen)
- dweilen met de kraan open (=geen kans op succes hebben, omdat men de symptomen bestrijdt zonder de oorzaak aan te pakken)
50 dialectgezegden bevatten `aan`
- da snaajt geen hoot (=dat verhelpt niets aan de situatie) (Munsterbilzen - Minsters)
- da stikmech men oogen aut (=ik kan er niet aan weerstaan) (Bilzers)
- da sto gullèk ne poal bove woater (=dat is zeker, daar moet men niet aan twijfelen) (Sint-Niklaas)
- da voel kaad op me daok (=dat deed lelijk aan) (Munsterbilzen - Minsters)
- da waar un mis mee driejere (=er kwam geen eind aan) (Oudenbosch)
- da zie je van ier (=daar moet je niet aan twijfelen) (Kortemarks)
- da ziede van ier (=ik denk er niet aan) (Meers)
- da's 'n hiet hangiezer (=dat is moeilijk aan te pakken) (Westerkwartiers)
- da's 'n lanteernpoal zunner licht (=aan die persoon heb je helemaal niets) (Westerkwartiers)
- da's bodder aan de galg smeerd (=dat heeft totaal geen enkele zin) (Westerkwartiers)
- da's boter aan de galg gesmeerd / baoter an de galleg gesmeërd (=Zinloos, niet doen, zonde energie, vergeefse moeite) (Utrechts)
- da's gien zuvere kovvie (=dat zaakje zit een luchtje aan) (Westerkwartiers)
- da's heul ondaankbaor waark (=aan dat werk valt geen eer te behalen) (Westerkwartiers)
- da's heul'ndaal aan kaant (=dat is geheel afgewerkt) (Westerkwartiers)
- da's heur met de paplebel iengoot'n (=dat is haar van jongs af aan geleerd) (Westerkwartiers)
- da's moar krap aan (=dat is maar net aan) (Westerkwartiers)
- da's niet aan te road'n (=dat is niet aan te bevelen) (Westerkwartiers)
- da's ze ok niet met de oost'nwiend aan komm' waai'n (=daar hebben ze stevig voor moeten ploeteren) (Westerkwartiers)
- da's zenuwsleup'md (=dat vreet aan je) (Westerkwartiers)
- da' s ' em met de paplebel iengoot' n (=dat is hem van jongs af aan geleerd) (Westerkwartiers)
- daaj doog aut er pens nie (=daar is niets mee aan te vangen) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj ès nie mèt een tang aoën te riere (=die is zo vuil (dat ik ze niet met een tang durf aan te raken)) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj ès nie van gistere (=ze is geen kat om zonder handschoenen aan te pakken) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hange waaj klèt èneen (=sterk aan mekaar verknocht zijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hètte sjummel tèsse hër been ston (=daar is in jaren geen man meer aan geweest) (Bilzers)
- daaj sloëpe onder één saode (=die trekken aan een koord) (Munsterbilzen - Minsters)
- daar doene jou mij gien plesier met (=daar vind ik niets aan) (Leewarders)
- Daar het ik een broergie/broertjie doad an / Daar het ik een grrruuwelaike hekel an (=daar heb ik een hekel aan) (Utrechts)
- daar hew ik gyn ferlet fan (=daar heb ik geen behoefte aan) (Leewarders)
- daar hew ik niks met (=het zal me aan mijn reet roesten (wat maakt mij dat nou uit) ) (Leewarders)
- daar kom ik wel aan uit (=daar heb ik wel een oplossing voor) (Hulsters (NL))
- daddis allabonneur (=dat kan gebeuren niets aan te doen) (Oudenbosch)
- daddis alwir un eul manneke geworre (=ook de jongste zoon is al weer groot aan het worden) (Oudenbosch)
- dae deed niks aanestër as tieëge de klippe op liege, tottër zwat ziet (=hij liegt ontzettend veel en aan één stuk door) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae drejtj wi-j 'ne kernêl (=niet weten wat je aan iemand hebt) (Weerts)
- dae ès aut de hël gekroeëpe terwaajl den dievel sloeëp (=die is aan de duivel ontsnapt, een duiveldjong) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès on zene noveen beizëg (=hij is al dagen aan één stuk aan 't zuipen) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dae geit d'r aan wie verkeswillem! (=Hij is erg fanatiek) (Venloos)
- dae geit d’r aan wie Blücher (=hij gaat er flink tegenaan (Blücher = Pruisische generaal, mede verantwoordelijk voor Napoleons nederlaag bij Waterloo)) (Heitsers)
- dae haet ane waaj geluchtj (=hij kwam erachter dat het hard werken was (de waaj zit aan het einde van een vissenfuik en het is zwaar werk om die op te halen = luchte); zich in de vingers snijden (fig.) kruidenierswaren uit de koloniën) (Heitsers)
- dae haet de groeëtste bóks aan (=hij denkt dat hij de baas is) (Heitsers)
- dae haet get aan ziene fiets (=hij heeft heel wat problemen) (Heitsers)
- Dae haet stront aan d'n knikker (=Als iemand niet deugd) (Venloos)
- dae haet wat aan de veut (=iemand met veel geld en bezit) (Venloos)
- dae heet aan de krînte gezaete (=iemand met uitslag in het gezicht) (Weerts)
- dae heet de klûmp los aan (=iemand die gauw kwaad is) (Weerts)
- dae hèt e sjampsjot gehad (onder den oeërlog) (=die heeft (vroeger) een goede tik aan het hoofd gekregen (hij is wat gek) ) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèt ën graute maul, mér ë kleen pietsje (=hij zet wel een grote mond, maar als het er op aan komt duikt hij weg) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèt viêl naute op z¨ne zank (=die heft veel aan te merken) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèttet zitte (=hij heeft het spek aan zijn benen) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
