263 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `voor`
- vooruit met de geit (=komaan, we doen voort.)
- voorzichtigheid is de moeder der wijsheid (=doe het voorzichtig, dan komt er geen schade)
- voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast (=door voorzichtig te zijn, gaan tere zaken langer mee)
- wat doe je voor de kost? (=hoe verdien je je geld?)
- wat voor vlees men in de kuip heeft (=wat voor iemand (of iets) het is)
- weten wat voor vlees men in de kuip heeft (=weten met wat voor iemand men te doen heeft)
- wie een kuil graaft voor een ander valt er zelf in (=wie een ander iets wil misdoen, kan er zelf het slachtoffer van worden)
- wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje (=je kunt nooit boven de stand komen waarin je geboren bent. Arm geboren, zal wel arm blijven)
- wie voor het oortje geboren is, zal tot de stuiver niet geraken (=wie in een lage sociale klasse geboren is, zal niet in een hogere sociale klasse terechtkomen)
- wie zich voor hond verhuurt, moet de botten kluiven (=wie zich onderdanig gedraagt, wordt als knecht behandeld)
- zaken gaan voor het meisje. (=verplichtingen zijn belangrijker dan plezier)
- zo klaar als een klontje voor iemand zijn (=het helemaal begrijpen)
- zuivel op zuivel is voer voor de duivel (=werd gezegd als je te veel zuivel at terwijl het schaars was)
556 betekenissen bevatten `voor`
- ieder trekt aan zijn streng (=ieder kiest voor zichzelf)
- elk is een dief in zijn nering (=ieder zoekt zijn voordeel)
- men vindt geen molenaar of hij at gestolen koren. (=ieder zoekt zijn voordeel, ook al is het ten koste van anderen.)
- maak je bed zoals je wilt slapen (=iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen daden)
- ieder is zichzelf het naast (=iedereen kiest in het slechtste geval voor zichzelf)
- men heeft hem de hoorns opgezet (=iemand (vooral een bekende) heeft een relatie met zijn vrouw)
- iemand iets in de schoenen schuiven (=iemand aanwijzen als de schuldige of als de verantwoordelijke voor een mislukking)
- iemand doodverven met iets (=iemand bestemd voor een post achten, iemand als de dader van iets afschilderen (doodverf is grondverf)[1])
- een kale kip kan nog leggen (=iemand die niets heeft, kan nog voor je werken)
- de dorsende os zult gij niet muilbanden (=iemand die voor je werkt moet je goed behandelen)
- een gewaarschuwd mens telt voor twee (=iemand die vooraf weet wat er fout kan gaan moet zich er maar op voorbereiden)
- een profeet die brood eet (=iemand die waardeloze voorspellingen doet)
- een brutaal mens heeft de halve wereld (=iemand die wat durft te zeggen krijgt het meestal wel voor elkaar)
- een held op sokken (=iemand die zich dapper voordoet, maar in werkelijkheid niets durft. Een bangerik)
- het zonnetje in huis (=iemand die zorgt voor een goede, opgeruimde sfeer)
- iemand in het gareel slaan (=iemand dwingen voor je te werken, iemand aan het werk zetten)
- iemand een worst voorhouden (=iemand een voordeeltje in het vooruitzicht stellen, teneinde hem te bewegen ergens mee akkoord te gaan)
- iemand met een zwarte kool tekenen (=iemand erg ongunstig voorstellen)
- in zijn zak hebben (=iemand goed kennen, iets helemaal begrijpen, iets voor elkaar hebben)
- iemand het brood uit de mond nemen/stoten (=iemand het onmogelijk maken om in eigen inkomen te kunnen voorzien)
- iemand blij maken met een dode mus (=iemand iets goeds in het vooruitzicht stellen, dat uiteindelijk waardeloos zal blijken te zijn)
- iemand voor het lapje houden (=iemand iets wijs maken of voor de gek houden)
- voor het blok zetten (=iemand onverwacht in een lastige positie brengen; bijvoorbeeld iemand dwingen te reageren die dat eigenlijk niet wil, of iemand dwingen een keuze te maken.<>)
- iemand uitmaken voor rotte vis (=iemand uitschelden voor alles wat mooi en lelijk is)
- met iemand spelen als de kat met de muis (=iemand voor de gek houden)
- met iemand zijn voeten spelen (=iemand voor de gek houden)
- iemand in de maling nemen (=iemand voor de gek houden)
- iemand bij de neus nemen (=iemand voor de gek houden; iemand bedriegen)
- iemand voor het naadgaren zetten (=iemand voor de schulden laten opdraaien)
- bloot slaat dood (=iemand voor het blok zetten: iemand dwingen een keuze te maken)
- iemand van het kastje naar de muur sturen (=iemand voor niets heen en weer laten lopen)
- als een luis in iemands pels zijn (=iemand voortdurend in de weg lopen. Iemand tegenwerken)
- de pik op iemand hebben (=iemand voortdurend plagen of aanvallen)
- iemand op zijn nummer zetten (=iemand zeer nadrukkelijk op zijn fouten wijzen, op een wijze die voor die persoon beschamend is)
- een voetveeg zijn (=iemand zijn die voor minderwaardige klusjes gebruikt wordt)
- iemand ergens voor warm maken (=iemands interesse voor iets opwekken)
- iemands voetstappen drukken (=iemands voorbeeld volgen of hetzelfde beroep gaan doen)
- het werkt als haarlemmerolie (=iets dat overal voor te gebruiken is)
- een adder aan zijn borst/boezem koesteren (=iets doen voor een ondankbaar iemand)
- kolen op iemands hoofd stapelen (=iets goed doen voor een onvriendelijke persoon)
- rozen voor de varkens/zwijnen strooien (=iets goed doen voor mensen die dat niet waarderen)
- goedkoop is duurkoop (=iets goedkoops kan later kosten veroorzaken, bijvoorbeeld door slechte werking, reparaties of onderhoud)
- vurige kool op iemands hoofd stapelen (=iets goeds doen voor een vijandig persoon)
- een gevoelige snaar raken (=iets ligt erg gevoelig bij iemand, belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp en iemand die dan aandacht heeft ervoor)
- iets prediken/verkondigen (=iets luid, voor iedereen, verkondigen)
- iets blauw blauw laten (=iets maar laten voor wat het is, er niet meer over praten)
- iets met een korreltje zout nemen (=iets niet helemaal voor waarheid aannemen)
- een ondergeschoven kindje zijn (=iets of iemand is miskend. Zie bedstede voor de letterlijke betekenis)
- een ei in het nest laten (=iets op voorraad hebben)
- iets achter de hand hebben (=iets ter beschikking hebben voor wanneer het nodig mocht zijn (bv nood))
50 dialectgezegden bevatten `voor`
- Dae is neet zoea stòm es wie der oet zuut!! (=Die laat zich niet voor de gek houden!!) (Steins)
- Dae is nog ginge sjót pólver wead (=Die persoon is geen knip voor de neus waard) (Mechels (NL))
- Dae is veur d' n duùvel neet bang (=Hij is nergens bang voor) (Venloos)
- dae kan aete kan ook wërke (=voor wat hoort wat) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae kan nog nie ës ne lieëge zak raech zètte (=die is voor niks goed !) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae loet zich van kop tot tein bezeeke (=hij laat zich helemaal voor de gek houden) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae wor tër nie zoe sjiëtëg op (=hij was er niet zo voor te vinden) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae zie gaat verbörtj, mót oppe blaore zitte (=wie iets doms doet moet er voor boeten) (Weerts)
- dae ziet mér de hëlf vannët sjaun waer (=die maakt maar weinig mee wat er voor zijn ogen gebeurt) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dalik höbs dich ein plekke (=Iemand waarschuwen voor een klap) (Gelaens (Geleens))
- dalik kome de boekkels (=pas op voor de enge geesten) (Sevenums)
- Dan ben je best (=Als iemand het goed voor elkaar heeft) (Lopiks)
- Dan hilt dien kuntje kermes (=Dan krijg je een pak voor de broek) (Venloos)
- dan krèg ik ut op mùnne bult (=dan krijg ik het voor mijn kiezen) (Steenbergs)
- dan lupter op kepot (=dan zie je het voor je liggen / staan) (Geldrops)
- Dao haet dae ein hendje aan! (=Dat is typisch wat voor hem!) (Steins)
- dao haet tae ei hendsje aan (=dat is typisch iets voor hem) (Geuls)
- dao höbs se ’t smiete inne glazer (=men waarschuwt ergens voor maar toch gaat het mis) (Heitsers)
- Dao vèltj gein rechte voor met te plooge (=Daar valt geen land mee te bezeilen) (Weerts)
- daor istie nie mir overeene gekomme (=dat is voor hem altijd te veel geweest) (Oudenbosch)
- Daor motte ow vûr ware (=Daar moet je voor uitkijken) (Wells)
- daor wee'k neks van (=deze informatie is geheel nieuw voor mij) (Bredaas)
- Das 'n scheet in 'n fles (=Dit stelt niets voor) (Bevers)
- das ammël vër den hond zën kloete (=dat is totaal voor niets, zonder succes) (Munsterbilzen - Minsters)
- das flaaë kul (=dat is praat voor de vaak) (Munsterbilzen - Minsters)
- das gieen spek veur mijnen bek (=dat is te duur voor mij) (Vels)
- das goed vër de vërautgang van den aaterautgang (=dat is bevorderlijk voor de stoelgang) (Munsterbilzen - Minsters)
- das in de sjakos (=dat is voor elkaar) (Antwerps)
- das in de sjakos (=dat is voor elkaar) (Sint-Niklaas)
- das nen flebbekak (=die heeft een boontje voor) (Ransts)
- das nen heilen opstand vër ne niks (=heel wat twist voor een niemendalleke) (Munsterbilzen - Minsters)
- Das nief. (=Deze informatie is geheel nieuw voor mij.) (Olens)
- das pier krelkëskraut (=die is zuiver onkruid (hij deugt voor niets) (Munsterbilzen - Minsters)
- das te laus èn mëne pëls (=die loopt me voortdurend voor de voeten) (Munsterbilzen - Minsters)
- Das ve fleus (=Dat is voor straks) (Mechels (BE))
- das vijf kërre niks (=dat stelt niets voor) (Munsterbilzen - Minsters)
- das zever èn pekskes---das dikke zever (=dat is praat voor de vaak) (Munsterbilzen - Minsters)
- das zjus ën begaajn (=die doet zich voor als een heilige) (Munsterbilzen - Minsters)
- dasnie de ware Jacob (=die betrouw ik voor geen haar) (Munsterbilzen - Minsters)
- dassem krek en gesjieëte (=dat is typisch voor hem) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat begroot me veur heur (=dat vind ik naar voor haar) (Westerkwartiers)
- dat begroot me veur jem (=dat vind ik niet leuk voor jullie) (Westerkwartiers)
- dat begroot mij allernoast (=dat vind ik erg naar voor u) (Westerkwartiers)
- dat dank zich den aajl (=dat spreekt voor zichzerlf) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat doog vér niks (=dat is nergens goed voor) (Bilzers)
- dat geef ik dij op ' n briefke (=daar sta ik borg voor) (Westerkwartiers)
- Dat geeft best wat voor ons. (=Daar verdienen we best goed aan.) (Bollenstreeks)
- dat geet haaj geen verf pakke (=daar steek ik een stokje voor) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat geet tich goed aof (=je bent er de juiste persoon voor) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat goedje is net hoarlemmereulie (=dat spul is overal goed voor) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen