360 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `niet`
- het op iemand niet begrepen hebben (=iemand niet vertrouwen)
- het paard dat de haver verdient krijgt ze niet (=diegene die het goede gedaan heeft, krijgt de beloning niet)
- het sop is de kool niet waard (=een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven)
- het verschil tussen mijn en dijn niet kennen (=stelen)
- het vet zit hem niet in de weg. (=hij is mager)
- het zal zo`n vaart niet lopen (=het zal wel meevallen)
- het zijn niet al ridders die sporen dragen (=je kunt niet alleen aan iemands uiterlijk afleiden of hij ergens geschikt voor is)
- het zijn niet allen jagers die op de hoorn blazen. (=schijn bedriegt, je kunt je in mensen vergissen)
- het zijn niet allen koks die lange messen dragen (=schijn bedriegt, je kunt je in mensen vergissen)
- het zijn niet allen monniken die kappen dragen (=schijn bedriegt, je kunt je in mensen vergissen)
- het zijn niet de slechtste vruchten waaraan de wespen knagen (=over goede mensen worden vaak onaardige dingen verteld)
- het zo zout nog niet gegeten hebben (=het zo slecht nog nooit meegemaakt hebben)
- het zout in de pap niet waard zijn (=niets presteren)
- hier niet zijn om vliegen te vangen (=niet gekomen om de tijd de verdoen)
- hij geeft niet om wiens huis in brand staat, als hij zich maar aan de gloed kan warmen (=overal voordeel uit halen, ongeacht gevolgen voor anderen)
- hij zal mijn koffer niet kruien (=hem zal ik mijn zaken niet toevertrouwen)
- horzels steken niet en hommels doden niet. (=mensen met een grote mond dragen het minste bij)
- iemand het licht in de ogen niet gunnen (=iemand absoluut niet kunnen verdragen)
- iemand niet kunnen luchten of zien (=een hekel aan iemand hebben)
- iemand niet kunnen zetten (=iemand niet aardig vinden)
- iemands geluid niet horen (=niet naar iemand willen luisteren)
- iemands maat niet kunnen halen (=aan iemand niet kunnen tippen)
- iets niet koud laten worden (=ergens onmiddellijk op ingaan)
- iets niet kunnen gebeteren (=iets niet kunnen verhelpen)
- iets niet met droge ogen kunnen aanzien (=letterlijk: gaan huilen/tranen bij het zien gebeuren van iets)
- iets niet met zijn geweten overeen kunnen brengen (=iets niet kunnen doen omdat men het niet goed vindt)
- iets niet naar het haar zijn (=iets niet bevallen)
- iets niet op je laten zitten (=iets niet aanvaarden zonder tegenstand)
- iets niet over zijn hart kunnen krijgen (=ergens niet toe kunnen komen of ergens op gesteld zijn)
- iets niet tegen/aan dovemans oren zeggen (=iets wordt erg goed onthouden)
- ik ben Sinterklaas niet (=niet alles voor niks doen)
- ik vond het niet zo bie (=ik vond het niet zo geweldig)
- in het niet zinken (=in vergelijking met iets anders nog weinig waarde hebben)
- in het veen kijkt/ziet men niet op een turfje (=wie rijk is let niet op een euro meer of minder)
- je de wet niet voor laten schrijven (=geen bevelen accepteren van een ander)
- je draai niet kunnen vinden (=ergens niet kunnen aarden)
- je gram niet kunnen halen (=machteloos woedend zijn)
- je kan een paard wel in het water trekken, maar niet dwingen dat het drinkt. (=je moet iemand niet dwingen, zelfs niet tot iets leuks)
- je kan er je kont niet keren (=gezegd als het erg druk is)
- je kan niet alle meisjes haten om één (=als je bent getrouwd wilt dat niet zeggen dat vrouwen je niet meer interesseren)
- je kan niet de kool en de geit sparen (=je moet keuzes maken)
- je kan niet door een muur lopen, behalve als er een deur in zit (=dingen kunnen alleen gedaan worden als er een reële kans toe is)
- je kan wel dansen al is het niet met de bruid (=je kan ook wel tevreden zijn met iets minder dan het beste)
- je kunt niet met twee voeten in één sok (=twee onverenigbare zaken kunnen niet worden gecombineerd)
- je kunt wel alleen eten, maar niet alleen werken. (=men moet goed voor het personeel zijn.)
- je kunt wel dansen, ook al is het niet met de bruid (=je kunt je best amuseren ook al is het niet altijd precies wat je zou willen)
- je licht niet onder de korenmaat zetten (=meespreken, je mening geven en laten merken dat je er iets van weet)
- je mag wel alles eten, maar niet alles weten. (=ik hoef je niet alles te vertellen.)
- je mening niet onder stoelen of banken steken (=je mening niet verbergen, openlijk voor je standpunten uit durven komen, bij voorbeeld van afkeuring van iets)
- je moet de kat niet aan de kaas laten komen. (=zorg voor niet te veel verleiding)
963 betekenissen bevatten `niet`
- niet kunnen rijmen (=dingen die niet met elkaar kloppen of het samen niet kunnen begrijpen)
- schijn bedriegt (=dingen zijn niet altijd zoals ze zich voordoen)
- het hart op de tong dragen (=direct zeggen wat iemand denkt, ongeacht of dat slim is of niet)
- zinken als een baksteen (=direct zinken (niet kunnen zwemmen))
- van die boer, geen eieren (=dit is een oplossing die men niet wenst)
- de geest is uit de fles (=dit is niet meer controleerbaar)
- dit loopt uit de hand (=dit is niet meer onder controle)
- haast je langzaam (=doe het zo snel mogelijk, maar niet sneller (uit het Latijn: Festina lente))
- de kop in het zand steken (=doen alsof er geen gevaar dreigt en er niets aan doen)
- Oost-Indisch doof zijn (=doen alsof er niets gehoord wordt)
- iemand links laten liggen (=doen alsof iemand er niet is, niet bemoeien met iemand)
- je kop in het zand steken (=doen alsof iets (een probleem) er niet is)
- je ogen voor iets sluiten (=doen alsof iets er niet is)
- zwoerd achter je oren hebben. (=doen alsof je iets niet hoort.)
- doen alsof je neus bloedt (=doen alsof je van niets weet)
- je van de domme houden (=doen alsof men van niets weet)
- uit de lucht komen vallen (=doen alsof men van niets weet / erg plotseling en onverwacht)
- de bezem uitsteken (=doen en laten wat men wil als de baas of leidinggevende er niet is)
- de wal keert het schip (=door beperkingen enigerlei niet verder kunnen)
- er geen touw aan vast kunnen knopen (=door de onduidelijkheid niet kunnen begrijpen wat er wordt bedoeld)
- een Babylonische spraakverwarring (=door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan)
- reageren met de voeten (=door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is)
- een spaak in het wiel steken (=door iemands ingrijpen gaat een plan van de ander niet door)
- de nekslag geven (=door iets wordt de situatie een te groot probleem waardoor men het niet meer aan kan)
- liefde is blind (=door verliefdheid de gebreken van een ander niet zien)
- alle vrijers zijn rijk. (=door verliefdheid de negatieve dingen van je partner niet zien)
- door het lint gaan (=door woede je emoties niet (meer) onder controle kunnen houden)
- aan de bel trekken (=duidelijk maken dat er iets aan de hand is; duidelijk maken dat er iets niet klopt)
- de neus optrekken (=duidelijk maken dat men iets of iemand niet waardeert)
- met een rode letter aangetekend staan (=duidelijk vermeld , zodanig dat het zeker niet vergeten wordt)
- de gekken krijgen de kaart (=dwaze en onverstandige mensen krijgen hun gelijk of ze dat hebben of niet)
- zand schuurt de maag (=een beetje zand eten is niet erg (meer algemeen: stel je niet aan!))
- de schepen achter zich verbranden (=een beslissing nemen en niet meer terug kunnen)
- een Frans compliment. (=een compliment wat niet zo oprecht of positief is als het aanvankelijk leek)
- een te grote broek aantrekken (=een doel stellen waarvoor je niet de benodigde middelen hebt)
- grote parade en klein garnizoen (=een grote vertoning maar niet veel zaaks)
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- een vogel voor de kat (=een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden)
- een ei is geen ei twee ei is een half ei drie ei is een paasei (=één is niet genoeg, twee is beter, drie is goed)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- advocaat van de duivel spelen (=een mening geven waar je het zelf niet mee eens bent, maar die je geeft om reacties uit te lokken)
- de mens zal bij brood alleen niet leven. (=een mens heeft niet alleen lichamelijke maar ook geestelijke behoeftes.)
- een gouden zadel maakt geen ezel tot paard. (=een mens verandert niet door uiterlijkheden)
- schone appels zijn ook wel zuur. (=een mooie vrouw is niet vanzelfsprekend een goede echtgenote)
- hoe eerder dood, hoe eerder begraven. (=een nare klus beter niet uitstellen)
- belofte is een hemd der dwazen (=een nietszeggende belofte kan toch tijdelijk gelukkig maken)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- aan de rem trekken (=een ontwikkeling proberen tegen te houden/ waarschuwen dat iets niet goed gaat)
- een onbekookt plan (hebben) (=een plan hebben waar niet goed over is nagedacht)
50 dialectgezegden bevatten `niet`
- 't es een scheet in een fles (=het is de moeite niet) (Moes)
- 't es en betjn oan 't slabakken (=Het gaat niet goed vooruit zoals gewenst) (Ninoofs)
- 't es ermój troef (=Zegt men o.a. als er niet veel meer in huis is en het hoogtijd is om naar de winkel te gaan) (Stals)
- 't ès flok weer (=het weer is veranderlijk, niet droog) (Meers)
- 't es geen avance (=Het zal niet helpen) (Hansbeeks)
- 't es gin avaus (='t heeft geen zin, het helpt niet) (Meers)
- 't es ie nie ve ne gouë lowie zè (=het is niet zó belangrijk) (Ninoofs)
- 't Es ienen van ten alf vijven donkere. (=Hij is niet slim.) (Zelzaats)
- 't es iet gescheete (='t is niet min) (Zolders)
- 't es iet va vouëf ve ne frang (=het is niet veel waard) (Ninoofs)
- 't es mèene meug nie (=ik lust het niet) (Wichels)
- 't es nie on allemaun gegev'n (=niet iedereen kan dat) (Meers)
- 't es nie veel apoeërt (='t is niet veel zaaks) (Meers)
- 't Es nie vier de wens, maer vier de cens. (='t is niet voor de wensen, maar voor de centen.) (Genker)
- 't es nikskn (=het is niets, het is niet erg) (Meers)
- 't es oa verloren gezaed (=je doet niet wat ik zeg) (Wichels)
- 't ès t'onuuzel om oan d'innen te brokkeln (=de moeite niet waard) (Brakels)
- 't es tjij nie (=Hij is het niet) (Hansbeeks)
- 't es van d'nond zèn kluëten (=dat is niet in orde) (Meers)
- 't es verloorn ezeid (=niet vatbaar voor goede raad) (Waregems)
- 't Fienste is oek jen oar zeker? (=Je bent ook niet zo fijn van begrip zeker?) (Poperings)
- 't foetert nie (=het gaat niet goed) (Veurns)
- 't foetert nieë (=het lukt niet goed) (Veurns)
- 't foetert oe gin kant'n (=het werkt helemaal niet) (Wevelgems)
- 't gaait 'm ni (=het bevalt hem niet) (Horster)
- 't Gae nie mi d'n staende waegen (=Het hoeft niet zo vlug, je kunt er de tijd voor nemen) (Zeeuws)
- 't geefd ip / 't geef nie ip (=het is bemoedigend / niet bemoedigend) (Waregems)
- 't geld blift ien de wereld, wij goan d'r uut (=men heeft geld nodig maar niet meer dan nodig) (Westerkwartiers)
- 't geld groeit nie op me rik (=ik verdien ze niet zo gemakkelijk, mijn centjes) (Veurns)
- 't geldj op de struik leggen (=iets niet betalen) (Meers)
- 't gif nie, da gif nie (=het is niet erg) (Sint-Niklaas)
- 't gijt aans as aans (=het gaat niet zo als als we gewoon zijn) (Westerkwartiers)
- 't gijt om 't spel, niet om 'e knikkers (=het gaat er niet om wie wint, het gaat om de gezelligheid) (Westerkwartiers)
- 't Goa a nie an (=Het zijn uw zaken niet) (Zelzaats)
- 't goa niet deure (=het gaat niet door / afgelast) (Waregems)
- 't haamtj zich neet (=als het samenwerken niet goed verloopt) (Weerts)
- 't hed ol gin naame (='t wordt niet gewaardeerd) (Veurns)
- 't Hoeft niet bai 't laif vol. (=Genoeg is genoeg. (eten)) (Zaans)
- 't Hoisie (Walletje) bai 't skuurtje houwe. (=Verstandig en oplettend zijn; niet overdrijven.) (Zaans)
- 't huis der zuchten (word nu niet meer gebruikt) (=belastingkantoor) (Wetters)
- 't is 'n geluksvogel (=hij heeft niet te klagen) (Westerkwartiers)
- 't is 'n haalve goare (=zij is niet goed bij d'r verstand) (Westerkwartiers)
- 't is aans as aans (=het is niet normaal) (Westerkwartiers)
- 't is all niet dat oar snien, 't is all die kruljes legn (=als je aan iets begint, moet je het ook kunnen afwerken) (West-Vlaams)
- 't is àllemòòl gieën oorsnèèn op ene klètskop (S*) (=het is allemaal niet zo makkelijk) (Sintrùins)
- 't is beter eetn of 't bedde versleten (=beter niet ziek zijn) (Veurns)
- 't Is butter an de galleg 'esmeerd; 't Is de moeriaan eskuurd. (=Er wordt toch niet naar geluisterd; het is vergeefse moeite.) (Zaans)
- 't is doar gien vetpot (=die hebben het niet breed) (Westerkwartiers)
- 't is doar niet pluus (=het is daar geen zuivere koffie) (Westerkwartiers)
- 'T is e blièvege (=Ze eet niet alles op) (Poperings)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
