224 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `eten`
- onder iemands duiven schieten (=klanten van een ander overhalen om klant te worden bij jou)
- ongegund brood wordt veel gegeten. (=vaak kan men het niet verdragen dat het een ander beter gaat.)
- ook van de mosterd eten (=veel geld aan iets verliezen)
- op de pianist schieten (=de onschuldige (de brenger van het nieuws) straffen)
- op kousenvoeten (=stilletjes, ongemerkt)
- paardenvlees gegeten hebben (=van nature onrustig zijn)
- reageren met de voeten (=door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is)
- roet in het eten gooien (=de pret bederven of een plan laten mislukken)
- spreeuwen willen wel kersen eten, maar geen bomen planten. (=wel van alles willen profiteren, maar er niets voor willen doen.)
- te binnen schieten (=er plots aan denken)
- tekortschieten (=iets onvoldoende hebben of kunnen doen)
- ten voeten uit (=letterlijk: de volledige gestalte is afgebeeld; figuurlijk: een getrouwe persoonsbeschrijving)
- tot op de draad versleten (=helemaal versleten)
- tussen beurs en geweten geplaatst zijn (=een financieel goede - maar misdadige - zaak kunnen doen)
- twee joden weten wat een bril kost (=we hoeven elkaar niets wijs te maken)
- uit de heup schieten (=een discussie ingaan met een ongenuanceerde argumentatie)
- uit de muur eten (=fastfood eten)
- uit de pot van Egypte eten (=nog thuis eten bij de ouders die voor je zorgen)
- uit iemands hand eten. (=afhankelijk zijn.)
- uit vuile lepels eten (=staat U te wachten als het slecht afloopt)
- uit zijn slof schieten (=kwaad uitvallen, boos worden)
- uitgesteld is niet vergeten. (=uitstel is nog geen afstel)
- van de hoed en de rand weten (=volledig geïnformeerd zijn)
- van de prins geen kwaad weten (=uiterst argeloos zijn)
- van de ratten besnuffeld/gebeten zijn (=ben je nu helemaal gek!)
- van een mooi bord kun je niet eten (=aan uiterlijk alleen heb je niets)
- van een mooie / knappe tafel kun je niet eten. / Van een mooi bord kun je niet eten. (=knap van uiterlijk heeft ook wel eens nadelen.)
- van god noch zijn gebod weten (=slechte dingen durven doen)
- van iets zoveel verstand hebben als een koe van saffraan eten (=ergens geen verstand van hebben)
- van pomp noch pompstang weten (=erg dom zijn, weinig weten)
- van Teeuwes nog Meeuwes weten (=ergens van helemaal geen verstand hebben)
- van tijd noch uur weten (=hoegenaamd niet weten hoe laat het is - altijd te laat komen)
- van toeten noch blazen weten (=van iets geen verstand hebben)
- van twee walletjes eten (=van verschillende kanten voordeel behalen (negatief))
- van voren niet weten dat je van achteren leeft (=erg dom zijn)
- van voren niet weten of men van achteren leeft (=erg dom zijn / erg ziek zijn)
- van wanten weten (=goed weten hoe men iets moet aanpakken)
- vaste grond onder de voeten hebben (=weten waar men op steunt - in een goede positie verkeren)
- veel voeten in de aarde hebben (=veel moeite en tijd kosten)
- verandering van spijs doet eten (=eens iets anders te doen doet de mens goed)
- verstand hebben van gekookt eten. (=ergens verstand van hebben.)
- voor de rode deur moeten gaan (=voor het gerecht komen)
- voor de schenen/voeten werpen (=ermee confronteren)
- voor elke spijker een gat weten (=voor elk probleem een oplossing weten)
- voor iets moeten bloeden (=de gevolgen moeten dragen)
- voor zijn raap schieten (=voor het hoofd schieten)
- waar het paard aangebonden is moet het vreten (=men moet zich naar de omstandigheden schikken)
- wat de heren wijzen moeten de gekken prijzen (=aan beslissingen van het hoger gezag moet men zich onderwerpen)
- wat hansje niet leert zal hans nooit weten (=je moet het eerst leren om het later te kunnen)
- we gaan geen ijsje eten (=alles mislukt)
279 betekenissen bevatten `eten`
- niet bij brood alleen leven (=men heeft meer nodig dan alleen eten om te kunnen leven)
- wolven dromen van bossen. (=men kan zijn aangeboren aard niet vergeten)
- wie staat ziet toe dat hij niet valle (=mensen die alles denken te weten of kunnen, moeten zelf maar oppassen voor fouten en problemen)
- een stadspraatje duurt maar drie dagen. (=mensen vergeten snel)
- het grootste mirakel duurt maar drie dagen. (=mensen vergeten snel)
- met de Adamsvorken eten. (=met de vingers eten.)
- de duivel op het kussen binden (=met iedereen raad weten)
- een veer (moeten) laten (=met minder genoegen moeten nemen)
- met lange tanden eten (=met tegenzin eten)
- daar wordt niet hard op gebikt. (=met tegenzin eten.)
- de riem toehalen. (=minder eten.)
- harde noten kraken (=moeilijke tijden moeten doormaken)
- een bril op de neus krijgen (=moeten gehoorzamen aan iemand)
- niet van de wind kunnen leven (=moeten werken om alles te kunnen betalen)
- te goeder trouw (=naar beste weten en eerlijk handelend)
- hoge nood hebben (=naar de wc moeten)
- er staat een beer aan het hek te rammelen. (=naar het toilet moeten)
- weten van kikken noch mikken (=nergens van weten)
- geen haan die er naar kraait (=niemand zal het weten)
- aan de middelhand zitten (=niet eerst of laatst moeten spelen)
- naar zijn woorden zoeken (=niet goed meer weten wat te zeggen)
- niets kunnen binnenkrijgen (=niet kunnen eten)
- het hoofd kwijt (=niet meer weten wat te doen)
- het hoofd verliezen (=niet meer weten wat te doen)
- het hoofd loopt me om (=niet meer weten wat te doen (bv bij drukte))
- van de regen in de drup (=niet veel opschieten, van moeilijke omstandigheden in nog moeilijkere omstandigheden terecht komen)
- met de mond vol tanden staan (=niet weten wat je moet zeggen / ergens versteld van staan)
- op je lauweren rusten (=niets doen en genieten van de vrije tijd)
- er geen bal van weten (=niets ervan weten)
- geen sjoege hebben van (=niets weten over)
- nieuwe bezems vegen schoon, maar oude bezems kennen alle hoeken en gaten (=nieuwe medewerkers (of: nieuwe leiders) pakken de zaken grondig aan, maar oude medewerkers (of: oude leiders) weten hoe het moet op grond van ervaring)
- uit de pot van Egypte eten (=nog thuis eten bij de ouders die voor je zorgen)
- iets voor de boeg hebben (=nog werk te doen hebben. / Nog iets mee moeten maken)
- eten als een dijker. (=onbeschoft veel eten.)
- op de knieën zitten (=onderworpen zijn, geen oplossing meer weten)
- eten als een varken. (=ongemanierd eten.)
- van zijn stuk raken (=onzeker worden en niet meer weten wat te zeggen)
- de gebraden haan uithangen (=op onverantwoordelijke wijze erg veel geld uitgeven aan met name lekker eten en drinken)
- op een droogje zitten (=op visite zijn en niks te eten of drinken krijgen)
- naar binnen spelen (=opeten)
- achter de kiezen hebben (=opgegeten hebben)
- achter de knopen hebben (=opgegeten hebben)
- het paard ruikt de stal (=opschieten om gauw thuis te komen)
- tot de jaren des onderscheids komen (=oud genoeg zijn om zelf te weten/mogen wat wel en niet mag)
- zweten als een aandrager (=overmatig zweten)
- dominee brand je bekje niet (=pas op! Het eten of de drank is heet!)
- van december tot maart is de schol de pan niet waard (=platvis moet je in de zomer eten)
- het klappen van de zweep kennen (=precies weten hoe het eraan toegaat, ervaren zijn)
- door en door kennen (=precies weten hoe iemand is)
- weten hoe de vork in de steel zit (=precies weten wat er gebeurd is)
50 dialectgezegden bevatten `eten`
- ès beter van innemen as van oanemen (=hij kan beter eten dan leren) (Sint-Niklaas)
- es t'eten oal griet (=is het eten reeds klaargemaakt) (Lochristis)
- Es wae papa neet haje mós 'r veul aete waere weggegoeëdj! (=Wanneer wij papa niet hadden moest er veel eten weg worden gegooid!) (Kinroois)
- èster nog get te bikke (=heb je nog wat te eten) (Munsterbilzen - Minsters)
- Et’n lik nen diekedelvre (=Veel eten) (Staens)
- Ete es ene sjurendescher (=eten als een paard.) (Nuths)
- eten as nen haaispoajier (=gulzig en veel eten) (Zunderts)
- eten buuk stoa bie (=Overdreven veel eten) (Veurns)
- eten dat al zén uëren uitkomt (=eten dat het al zijn oren uitkomt heel veel eten) (Meers)
- eten en drinke es den have kos (=hebben we nog wat in huis?) (Bilzers)
- eten gelijk en bieste (=vreten) (Gents)
- eten in strieptches (=af en toe wat eten) (Veurns)
- eten lik à diekedelver (=veel eten) (Poperings)
- eten lik e mussche (=weinig eten) (Veurns)
- eten lik een diekedelver (=Overdreven veel eten) (Veurns)
- eten tegen d'n onger da komt (=eten zonder honger te hebben) (Meers)
- etwieën de rik uuteet' n (=veel eten) (Veurns)
- Even aachter de pette (=Bidden bv voor of na het eten) (Giethoorns)
- Even stille wezen (=Bidden voor en na het eten) (Giethoorns)
- Even stille wezen (=Bidden , bv voor of na het eten) (Giethoorns)
- Even stille wezen even aachter de pette (=Bidden voor het eten) (Giethoorns)
- fraete waaj ne waerwolf (=overdadig eten) (Munsterbilzen - Minsters)
- fret va je gat tis gin vriedag (=geen zin hebben in eten of drinken) (West-Vlaams)
- frete tot je gyn poat meer fersette kinne (=eten totdat je echt niet meer kunt) (Bildts)
- gauw get èn zëne gielës howe (=snel eten) (Munsterbilzen - Minsters)
- Ge bekomt hier niet van ut eten en drinken. (=Je komt hier geen eten en drinken tekort.) (Kerkdriels)
- ge meu nie so zitte pitse (=je zit veel te kieskeurig te eten) (Oudenbosch)
- ge mu goed eete (=voldoende eten) (Betuws)
- get èn zënë gielës howë (=ietsje eten) (Munsterbilzen - Minsters)
- Get veur in einen haolen tentj (=een kleine hoeveelheid eten) (Steins)
- goe smjeiren (=goed eten en drinken) (Sint-Niklaas)
- goe zijn lièëze vuwn [zijn laars vullen] (=gratis eten en drinken) (Kaprijks)
- Goed ete anders gaode in het pierekuuleke (=Je moet goed eten anders ga je in het pierengaatje) (Sin tunnis)
- goeje vès moet konne zwëmme (=bij lekker eten hoort een goed glaasje) (Munsterbilzen - Minsters)
- goi met brommers kiek'n (=met jou wil ik wel een beschuitje eten) (Winterswijks)
- gon chineze (=chinees gaan eten) (Bilzers)
- graute ooge hëbbe, mér ne klene maog (=méér eten op zijn teloor leggen dan men op krijgt) (Munsterbilzen - Minsters)
- grutter ooge dan hoenger (=teveel eten afgenomen hebben dan je op krijgt) (Munsterbilzen - Minsters)
- haaj ès érmoej troef (=er valt hier niets meer te eten of te drinken) (Munsterbilzen - Minsters)
- Had den boer nie gescheten, dan had de sinjoor gien eten (=Reactie van boer tegenover hoogmoedige stedeling) (Bevers)
- Had den boer nie gescheten, den had de sinjoor gin eten (=Stedelingen gaan om eten bij de boeren (oorlogstijd)) (Bevers)
- henn om te vettn (=kippen kweken om op te eten) (Veurns)
- het komt van Warmond (=het eten is heet) (Katwijks)
- Het tis te haggeluh (=Het is te eten) (Haags)
- hi' j löt zich ' n keze nie van ' n stoete ettn. (=Hij laat zich het kaas niet van het brood eten) (Sallands)
- hie zal ur de bril nè van beschieten (=hij krijgt weinig te eten) (Budels)
- hij et met lange tand'n (=het eten smaakt hem helemaal niet) (Westerkwartiers)
- hij het 'n goed kosthuus (=hij heeft het goed van eten en drinken) (Westerkwartiers)
- hij snapt alle zeuven boten inne week en nog gien vreten op tafel (=veel werk in de haven (7 dagen) en nog niets te eten) (Harlingers)
- hij zit weer goed te load' n (=hij zit weer stevig te eten) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
