139 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `onder`
- het scheelt hem onder de muts. (=hij is niet helemaal goed wijs)
- iemand een hart onder de gordel/riem steken (=iemand moed inspreken)
- iemand het bloed onder de nagels vandaan halen (=iemand vreselijk treiteren of irriteren)
- iemand iets onder de roos vertellen (=iemand in het geheim iets meedelen)
- iemand onder de duim houden (=iemand in je macht hebben, iemand de baas zijn)
- iemand onder de kin strijken (=vriendelijke of vleiende dingen tegen iemand zeggen)
- iemand onder handen nemen (=iemand flink aanpakken / mishandelen)
- iemand onder vier ogen spreken (=praten met iemand zonder dat anderen erbij zijn)
- iemand onder zijn vleugels nemen (=iemand beschermen of verzorgen)
- iets onder de knie hebben/krijgen (=iets kunnen of leren kunnen)
- iets onder de kurk hebben (=iets te drinken hebben)
- iets onder de leden hebben (=niet helemaal gezond zijn)
- iets onder de loep nemen (=iets nauwkeurig onderzoeken)
- iets onder het tapijt vegen (=iets verbergen of negeren.)
- in het honderd sturen/lopen (=de boel met opzet mis laten lopen, in de war laten lopen)
- je kan geen omelet maken zonder eieren te breken (=soms moet men iets verliezen om een hoger doel te bereiken)
- je licht niet onder de korenmaat zetten (=meespreken, je mening geven en laten merken dat je er iets van weet)
- je mening niet onder stoelen of banken steken (=je mening niet verbergen, openlijk voor je standpunten uit durven komen, bij voorbeeld van afkeuring van iets)
- je onder het juk der dwingelandij krommen (=onderworpen zijn)
- kaf onder het koren (=het minder goede onder het goede)
- kijken of men het in Keulen hoort donderen (=heel erg verbaasd kijken)
- kip zonder eieren (=politieman)
- leven uit de korf zonder zorg (=onbekommerd leven)
- meisjes die bloemen dragen, mag je kussen zonder te vragen (=een aanmoediging om meisjes met bloemen te kussen)
- met zijn ziel onder de arm lopen (=zich vervelen)
- niets nieuws onder de zon (=het lijkt nieuwe informatie, maar is al eerder gezegd)
- onder dak zijn (=bescherming genieten - behoren bij)
- onder de (groene) zoden stoppen (=iemand begraven)
- onder de bezem getrouwd zijn (=ongetrouwd samenwonen)
- onder de blauwe/blote hemel (=in open lucht)
- onder de geboden (=in ondertrouw)
- onder de groene zoden liggen (=begraven zijn)
- onder de hamer komen (=op een veiling verkocht worden)
- onder de loupe nemen (=nader bekijken, aandachtig bestuderen)
- onder de mantel van (=onder de schijn van)
- onder de mensen komen (=buitengaan , mensen ontmoeten)
- onder de neus wrijven (=duidelijk zeggen wat er van gevonden wordt)
- onder de pannen zijn (=de (geld)zaken goed voor elkaar hebben)
- onder de pantoffel zitten (=thuis niets te vertellen hebben)
- onder de plak zitten (=niets durven tenzij de partner het goed vindt)
- onder de schoenzolen schrijven (=ergens niets van terecht komen)
- onder de vijgenboom rusten (=in rust en welstand leven)
- onder de vleugels nemen (=onder zijn hoede nemen)
- onder de voet geraken (=uitgeput raken, ziek worden)
- onder de voet raken (=vallen)
- onder de wal zijn (=dicht bij de wal zijn)
- onder de wol kruipen (=naar bed gaan)
- onder een gelukkig gesternte geboren zijn (=altijd voorspoed hebben en gelukkig zijn)
- onder één hoedje spelen (=samen iets oneerlijks doen)
- onder een hoedje te vangen zijn (=zeer stil en gedwee zijn)
293 betekenissen bevatten `onder`
- in het zakje blazen (=een ademtest ondergaan)
- ambt geeft verstand. (=een baan gekregen hebben zonder er iets van af te weten)
- een eed met boter bezegeld. (=een belofte zonder echte intentie om de belofte na te komen)
- een veeg uit de pan krijgen (=een klap incasseren / op zijn donder krijgen / een standje krijgen)
- een aal bij de staart hebben (=een lastige taak ondernemen)
- een heet hangijzer (=een moeilijk onderwerp waar veel discussie over bestaat)
- tweede viool spelen (=een ondergeschikte rol spelen.)
- het sop is de kool niet waard (=een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- een zaak/kwestie aankaarten (=een onderwerp ter discussie brengen)
- een twistappel vormen (=een onderwerp van ruzie/conflict/onenigheid zijn)
- er met de pet naar gooien (=een taak bijzonder slordig uitvoeren)
- vegen met de spons van blanus (=een teleurstelling ondervinden)
- door de molen halen (=een zeer uitgebreide procedure doen ondergaan)
- een mooi span voor een bokkenwagen (=een zonderling koppel)
- eruit zien als de dood van ieperen (=er bijzonder slecht uitzien)
- hartzeer van iets hebben (=er geestelijk onder lijden)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- je in allerlei bochten wringen (=er op alle mogelijke wijzen proberen onderuit te geraken)
- er een vuile pijp aan roken (=er veel nadeel van ondervinden)
- er een lelijke pijp aan roken (=er veel schade van ondervinden)
- de dood of de gladiolen (=er vol voor gaan, zonder compromissen.)
- er zijn hoed voor afnemen (=er voor in bewondering staan)
- om over naar huis te schrijven (=erg bijzonder)
- iemand de voet kussen (=erg onderdanig naar iemand doen)
- iemand de hielen likken (=erg onderdanig of nederig tegen iemand doen)
- iets in de vingers hebben (=ergens ervaring en deskundigheid over hebben opgebouwd, waardoor men met grote kwaliteit en zonder fouten te maken, zich hiermee bezig kan houden)
- de klok hebben horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt (=ergens over gehoord hebben, zonder er echt iets van af te weten)
- tegen de borst stuiten (=ergens zwaar moeite mee hebben / met tegenzin ondervinden)
- er over oordelen als een blinde over de kleuren (=erover oordelen zonder kennis van zaken)
- de bietenbrug opgaan (=falen, ten onder gaan, zwaar verliezen)
- er geen been in zien (=geen bezwaar onderkennen. Er niet voor terugschrikken)
- dweilen met de kraan open (=geen kans op succes hebben, omdat men de symptomen bestrijdt zonder de oorzaak aan te pakken)
- je kruit droog houden (=geen onnodige acties ondernemen of energie verspillen.)
- eten uit de korf zonder zorg (=geen zorgen meer hebben over zijn levensonderhoud)
- leven als een oester (=geheel van de wereld afgezonderd leven)
- geld over de balk gooien (of smijten) (=geld verspillen, zonder nadenken uitgeven)
- geen geluk zonder druk. (=gelukkig wordt je niet zonder er moeite voor te doen)
- in de kleinste potjes zit de beste pommade/zalf (=gezegd van uitzonderlijk kleine personen)
- in ere houden (=goed onderhouden, niet laten voorbijgaan)
- iemand op handen dragen (=grote bewondering hebben voor iemand)
- tranen met tuiten huilen/schreien (=heel erg huilen zonder dat het echt erg is)
- op je dooie gemak (=heel rustig, zonder zich te haasten)
- geen vin verroeren (=heel stil zonder beweging zijn)
- een ketting is niet sterker dan de zwakste schakel (=het geheel is maar zo sterk als het zwakste onderdeel)
- de sterkte van de ketting wordt bepaald door de zwakste schakel (=het geheel is niet sterker dan het zwakste onderdeel)
- het was uien (=het ging bijzonder slecht, het viel bijzonder tegen)
- het eet geen brood (=het kost niets om het te bewaren, behoeft geen onderhoud)
- in iemands vel steken (=het lichamelijke lot van iemand anders ondervinden)
- in iemands schoenen staan (=het lot van iemand anders ondergaan)
50 dialectgezegden bevatten `onder`
- daaj ès ook nie onder een doj hin autgebrid (=die is helemaal niet dom !) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hèt dikke knoebële onder hër êrm (=dat is een luie trien) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hèt dikke knoebële onder hër erm (=ze is lui!) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hèt onder ën wals gelaege (=zij is zo plat als een vijg) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hèttët zwiël onder hër erm (=ze is lui (want heeft eelt onder haar armen)) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj lik lievër onder ën sjikke vëtuur, dan onder ën strontkaar (=ze gaat liever om met rijke mannen) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj mauste nog daoge èn de miëlebiëk te weeke hange (=ge stinkt uren onder de wind!) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj sloëpe onder één saode (=die trekken aan een koord) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj vings te nog nie zoe rap onder zën klak (=die is zo dom nog niet!) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj zulste onder zën klak nie vangen (=dat laat zich niet doen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès gene stamp onder zën Kl...wiëd (=hij is waardeloos) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès gene stamp onder zen kloete wiëd (=die is gene eurocent waard) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nie onder ën hin autgebrid (=die is slimmer en laat zich niet doen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nog gene knab wieëd, gene stamp onder zën K... (=hij is nog geen cent waard, helemaal niets) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès onder de vëkanse noë sjoeël gewès (=die heeft niet veel geleerd op school) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae és onder de vekanse noë sjoël gewés (=die is zo dom!) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès onder de vekantse (spiëltijd) noë sjoeël gewès (=hij heeft hageschooltje gelopen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès ook nie onder n doj hin autgebrid (=hij is niet zo dom als hij er uitziet) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae goeng rap köpke onder (=die was snel verloren) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèt knoebbe (le) onder zen erm (=hij ios lui) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèt knoebele onder zën érm (=hij is te lui om te werken) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hét mei loch as hiësene onder zen klak (=hoe kan je hoofdpijn hebben als er geen hersenen inzitten) (Bilzers)
- dae hèt nogal ne bossël onder zën naos hange (=wat heeft die een grote snor) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèttët zwiël onder zën érm (=hij is wat lui) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae is onder d'n trein gekomme (=hij heeft stevig gedronken) (Venloos)
- dae kraajg ët zwiël onder zën érm van de sjöppëstiël (=hij rust de ganse dag op zijn schup, doet geen klap) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dae löp met de plenk onder de jas. (=Die heeft niet lang meer te leven) (Venloos)
- dae mosse iers ónder ziene zak kratse (=die moet je eerst gunsig stemmen, wil je wat gedaan krijgen) (Venloos)
- dae zën broek ès ook op vëkanse (=zijn broek had een heel stuk onder zijn gat) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae zoegste nogal ës zëne gank goên (=die was rap er van onder) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae zoegste nogal ès zëne gank goën (=die muisde er van onder) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dao lupt inge mit de zieël ónder gen érm. (WT) (=Moedeloos typ) (Mechels (NL))
- das ene pot naot (=werkt onder hetzelfde hoedje) (Munsterbilzen - Minsters)
- das mich ne vlègge (=die is onder zich uit, een vlugge kerel) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dat kiend is an onder en van boven uut de broek egreui'jt (=Groot geworden. Alle kleren zijn te klein) (Giethoorns)
- dat konste onder zën sjoen sjrijve (=vergeet het maar !) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dat kunde onder auw klu.mp schrieve (=Dat kun je vergeten) (Genneps)
- dè / dij hêt onder de duezedrup gestane (=hij / zij is altijd klein gebleven) (Zichers)
- de been van onder zën K.... loope (=iets absoluut willen bereiken) (Munsterbilzen - Minsters)
- De beneb bi-j een aander onder de taofel steken (=Uit het ouderlijk huis vertrekken) (Giethoorns)
- De benen bi'j een aander onder de tafel steken (=Uit het ouderlijk huis vertrekken) (Giethoorns)
- de benen van onder zè gat lopen (=er vaart achter zetten om iets in orde te kijgen) (Sint-Niklaas)
- de benen van onder zè lijf (gat) lopen (=zeer veel moeite doen voor iets) (Sint-Niklaas)
- de bès nie alleen opte werd (=wees wat stiller onder de lessen, anderen willen ook slapen) (Munsterbilzen - Minsters)
- de bieën'n vanonder zè gat luëpen (=de benen van onder zijn gat lopen zich terdege inspannen om iets te bekomen) (Meers)
- de bieënn onder toafel steekn (=aan tafel aanschuiven) (Kaprijks)
- de kie wonten gehied of op den teir gehod opte bêm onder de kannedasse (=de koeien werden gehoed of plaatselijk vastgepind in de beemden onder de kanadabomen) (Munsterbilzen - Minsters)
- de knien lopn los in ' t hok (=ze draagt geen bh onder haar shirt) (Drents)
- de knienen loopt lös in 't hok (=ze draagt geen bh onder haar shirt) (Sallands)
- de lëps zen eege onder de viët, aste nimei wiës bauste lëps (=als je je eigen schaduw wordt, sta je je eigen in het licht) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen