32 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `rat`
- als het schip lek is, gaan de ratten van boord. (=als het verkeerd loopt, laten valse vrienden je in de steek)
- contra rationem (=strijdig met de rede) (Latijn)
- daar groeit het gras in de straten (=daar is het erg saai)
- daar zitten graten in (=daar klopt iets niet)
- de ratten verlaten het zinkende schip (=als de omstandigheden verslechteren denken sommigen alleen aan zichzelf en vertrekken)
- een oude rat vindt licht een gat. (=ervaren mensen weten vaak een oplossing te vinden)
- er prat op gaan (=erg trots over iets zijn en er over opscheppen)
- exempli gratia (=bijvoorbeeld) (Latijn)
- geen graten in iets vinden (=het niet erg vinden, zich er niet aan storen)
- iemand doodpraten (=op iemand blijven inpraten tot hij versuft van raakt)
- iemand naar de mond praten (=vleien en vriendelijk zijn om iets gedaan te krijgen)
- iets dat krom is recht proberen te praten (=met praten proberen een fout iets goeds te laten lijken)
- in de rats zitten (=bang zijn of angst hebben / in de problemen zitten)
- je mond voorbij praten (=meer zeggen dan dat er gezegd mag worden en/of het verklappen van een geheim)
- ken straten voor stegen (=je moet weten tot wie men zich wendt)
- met een hete aardappel in de keel praten (=op een bekakte manier praten)
- met twee monden praten (=jezelf tegenspreken in verschillende situaties, niet eerlijk zijn)
- op een kratje zitten als dat nodig is (=bereid zijn om je aan te passen aan minder luxe)
- over koetjes en kalfjes praten (=over allerlei onbelangrijke dingen praten)
- over land en zand praten (=over lichte onbeduidende dingen praten)
- praten als Brugman (=gemakkelijk mensen kunnen overtuigen en vlot en boeiend kunnen vertellen)
- pro rata (=per evenredig deel) (Latijn)
- ratione officii (=ambtshalve) (Latijn)
- recht praten wat krom is (=door een ingewikkelde, onjuiste redenering een onzuivere situatie, daad of besluit trachten van een rechtvaardiging te voorzien)
- salva ratificatione (=behoudens bekrachtiging) (Latijn)
- uit zijn nek praten (kletsen) (=onzin verkopen)
- van de ratten besnuffeld/gebeten zijn (=ben je nu helemaal gek!)
- verbi gratia (=bijvoorbeeld) (Latijn)
- visserslatijn praten (=zijn prestaties overdrijven)
- voor stoelen en banken praten (=maar weinigen die naar iemands verhaal luisteren)
- zo arm als een kerkmuis/kerkrat (=straatarm)
- zo hongerig als een kerkrat/kerkmuis (=heel hongerig zijn)
47 betekenissen bevatten `rat`
- draaien als een molen (=altijd meegaan met de heersende mening - naar de mond van de toehoorder praten)
- ze waren fout (=collaborateurs en fascisten gedurende de Tweede Wereldoorlog)
- dat kan al het water van de zee niet afwassen (=daar is niets aan te doen - dat kan je niet wegpraten)
- goed zijn woord kunnen doen (=een vlotte prater zijn)
- uit zuivere bronnen vloeit zuiver water. (=eerlijke mensen praten geen kwaad)
- iemand het zwijgen opleggen (=er met niemand over mogen praten en niemand iets mogen vertellen)
- er een balletje over opgooien (=er voorzichtig over beginnen te praten om erachter te komen wat anderen ervan vinden)
- bij Sint Joris in de kost zijn (=ergens gratis eten)
- je op glad ijs wagen/begeven (=ergens over gaan praten waar die weinig van af weet)
- iemand op zijn zeer trappen (=ergens over praten wat door iemand als erg onplezierig ervaren wordt)
- iets in de doofpot stoppen (=ergens totaal niet meer over praten, verzwijgen)
- goed van de tongriem gesneden (=gezegd van een vlotte prater)
- je kaken roeren. (=goed eten of praten.)
- een gladde tong hebben (=goed kunnen praten, het goed kunnen uitleggen)
- een oud voerman hoort nog graag het klappen van de zweep (=iemand die oud is vindt het fijn te praten over dingen van vroeger)
- iemand op de hak nemen (=iemand er tussen nemen (grap uithalen) of spottend over iemand praten)
- goedkoop is duurkoop (=iets goedkoops kan later kosten veroorzaken, bijvoorbeeld door slechte werking, reparaties of onderhoud)
- iets blauw blauw laten (=iets maar laten voor wat het is, er niet meer over praten)
- op poten staan (=in een brief nergens omheen praten)
- kallen is mallen maar doen is een ding (=je kan het beter doen dan er altijd maar over blijven praten)
- kijk een gegeven paard niet in de bek (=je mag niet klagen over de kwaliteit van iets dat men gratis krijgt)
- praatjes vullen geen gaatjes (=met praten alleen komt men er niet, er moet ook wat gedaan worden)
- woorden zijn geen oorden (=met praten bereiken we niets)
- iets dat krom is recht proberen te praten (=met praten proberen een fout iets goeds te laten lijken)
- een appeltje met iemand te schillen hebben (=nog een vervelend onderwerp met iemand te bepraten hebben)
- nog nat(/ niet droog) achter de oren zijn (=nog uiterst onervaren zijn, zodat men er niet over mee kan praten)
- een andere toon aanslaan (=op een andere manier tegen iemand gaan praten)
- met een hete aardappel in de keel praten (=op een bekakte manier praten)
- iemand doodpraten (=op iemand blijven inpraten tot hij versuft van raakt)
- in de luwte vallen (=op minder luide toon verder praten)
- over koetjes en kalfjes praten (=over allerlei onbelangrijke dingen praten)
- iets op het tapijt brengen (=over een onderwerp beginnen (te praten))
- over land en zand praten (=over lichte onbeduidende dingen praten)
- het hart op de lippen hebben (=over zijn emoties durven praten - alles zeggen wat men denkt)
- iemand onder vier ogen spreken (=praten met iemand zonder dat anderen erbij zijn)
- doen is een ding. (=praten of plannen maken is gemakkelijk gedaan, daadwerkelijk actie ondernemen is veel moeilijker)
- er de mond vol van hebben (=praten over de zaken die iemand bezighouden)
- een kaars voor de duivel branden (=slechte daden goedpraten omdat er je er voordeel uit kan halen)
- rad/rap van tong zijn (=snel praten / welbespraakt zijn)
- je kop houden (=stil zijn, niet praten)
- iets breed uitmeten (=uitvoerig (overdreven) over iets praten)
- over heel veel schijven gaan (=veel hiërarchische of administratieve niveaus moeten zich ermee bemoeien)
- zand erover (=vergeet het maar (in de zin van : we praten er niet meer over))
- kort door de bocht (=voorbarig, nuanceringen negerend. Voorbeeld: `De bewering dat fractiediscipline de democratie om zeep helpt is misschien wat te kort door de bocht.`)
- waar het hart vol van is, loopt/vloeit/stroomt de mond van over (=waar men heel erg mee bezig is, daar wil men over praten)
- niet erg vast in de schoenen staan (=zich gemakkelijk laten ompraten)
- op je stuk staan (=zich niet laten ompraten en bij de eigen mening blijven)
2 dialectgezegden bevatten `rat`
- rat (s) de kieëst' of zijn (=volledig uitgeput zijn) (Waregems)
- zoe errem es un kerrek rat (=geen cent te makken) (Mestreechs)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
