17 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `gele`
- aan de heidenen overgeleverd (=in zware moeilijkheden - in de macht van mensen zonder scrupules)
- aan de Turken overgeleverd zijn (=slecht behandeld, bedrogen, mishandeld worden)
- als een lam ter slachtbank geleid worden (=weerloos zijn)
- dat is opgelegd pandoer (=een duidelijke van te voren afgesproken zaak)
- dat zal hem geen windeieren hebben gelegd (=daar zal hij wel veel geld mee verdiend hebben)
- de gelegenheid bij de haren grijpen (=de kans niet laten voorbijgaan)
- de gelegenheid maakt de dief (=men laat zich gemakkelijk verleiden door een goede gelegenheid)
- de gelegenheid te baat nemen (=van de gelegenheid gebruik maken)
- een goed gelaat is de beste geleidebrief. (=als je knap bent krijg je veel voor elkaar)
- een ongeletterde boer (=weinig geleerd persoon)
- er voor in de wieg gelegd zijn (=er zeer geschikt voor zijn)
- hoe geleerder, hoe verkeerder (=wie te geleerd is mist soms eenvoudig gezond verstand)
- je aan een ander spiegelen (=je vergelijken met een ander)
- jong geleerd is oud gedaan (=hoe eerder men iets leert, des te langer de vaardigheid zal blijven)
- onze lieve heer is aan het kegelen (=het onweert)
- tot in de puntjes regelen (=alles nauwkeurig regelen)
- zijn lesje wel geleerd hebben (=die fout niet opnieuw maken)
43 betekenissen bevatten `gele`
- van God en alle mensen verlaten (=afgelegen; stil)
- tot in de puntjes regelen (=alles nauwkeurig regelen)
- als een warm mes door de boter (=als iets erg makkelijk of geleidelijk gaat)
- dat kan Bruin(tje) niet trekken (=dat kunnen we ons niet veroorloven (afgeleid van een populaire naam voor trekpaarden))
- de natuur is sterker dan de leer (=datgene wat aangeleerd is wordt gauw vergeten)
- de aanval bloedt dood (=de aanval komt geleidelijk uit op een mislukking)
- aan de touwtjes trekken (=de baas zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben)
- de eigen boontjes doppen (=de eigen zaken regelen zonder hulp van anderen)
- je ei kwijt kunnen (=de gelegenheid hebben zich te uiten; of, zijn creativiteit kunnen gebruiken)
- dat zaakje zal wel doodbloeden (=die kwestie zal geleidelijk aan wel worden vergeten)
- aan iemands leiband (=door iemand geleid)
- de knoop doorhakken (=een beslissing forceren. (Afgeleid van het verhaal van de Gordiaanse knoop))
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- voor de kat zijn viool iets hebben gedaan (=een zinloze inspanning hebben geleverd)
- de wind niet door de hekken laten waaien (=elke gelegenheid te baat nemen)
- de soep wordt nooit zo heet gegeten, als zij wordt opgediend (=er worden meestal minder zware maatregelen toegepast dan was aangekondigd)
- bij kleine hapjes leert men een hond eten. (=geleidelijk aan kun je zelfs aan onmogelijke dingen wennen.)
- bij kleine lapjes leert men de hond leer eten. (=geleidelijk aan wen je zelfs aan de onmogelijkste dingen.)
- buig de boom als hij jong is (=goede gewoonten kunnen het beste al jong worden aangeleerd)
- vragen staat/is vrij (=iedereen heeft de gelegenheid om vragen te stellen)
- een hennentaster (=iemand die zich druk maakt om ongelegde eieren)
- de kat op het spek binden (=iemand volop de gelegenheid geven zich te vergrijpen aan wat hij wil, maar beslist niet mag hebben)
- er de boot mee ingaan (=iets hebben ondernomen, dat tot een totale mislukking heeft geleid)
- er geen speld tussen kunnen krijgen (=iets klopt precies, geen gelegenheid krijgen in een gesprek ertussen te komen)
- willen vliegen eer men vleugels heeft (=iets willen doen nog voor men het geleerd heeft)
- aan een balk, die uit het bos gehaald wordt, moet veel gehakt worden, voor hij in het huis past (=in een religieuze groep, vereniging, etc,: je kunt leden uit een gemeenschap winnen, maar hun moet wel geleerd worden zich aan te passen)
- wie bang leeft, gaat ook bang dood (=je gaat zoals je geleefd hebt)
- hooi als de zon schijnt (=je moet de gelegenheid gebruiken als die zich voordoet)
- de gelegenheid maakt de dief (=men laat zich gemakkelijk verleiden door een goede gelegenheid)
- plak en gard ontwassen zijn (=ook zonder begeleiding wel kunnen leven)
- met een kanon op een mug schieten (=ophef maken om niks / overdreven zware maatregelen nemen)
- als het kalf verdronken is dempt men de put (=pas als het te laat is, neemt men maatregelen)
- de kans schoon zien (=van de gelegenheid gebruik maken)
- de gelegenheid te baat nemen (=van de gelegenheid gebruik maken)
- hooien als de zon schijnt (=van de gunstige gelegenheid gebruik maken)
- met de moedermelk ingezogen hebben (=van jongs af zo geleerd hebben)
- heel wat op zijn kerfstok hebben (=veel dingen misdaan hebben (afgeleid van het gebruik om schulden bij een café te registreren door kerfjes in een stok te snijden))
- heel wat in zijn mandje hebben (=veel geleerd hebben, veel weten)
- als een bok op de haverkist (=wakend om de gelegenheid niet te laten voorbijgaan)
- een ongeletterde boer (=weinig geleerd persoon)
- hoe geleerder, hoe verkeerder (=wie te geleerd is mist soms eenvoudig gezond verstand)
- een gouden dak op het huis hebben (=wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld)
- een zilveren dak op het huis hebben (=wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld)
5 dialectgezegden bevatten `gele`
- giele brommer (=gele brommer) (Fries)
- Hij / zij heeft de gele jas an (=Hij / zij heeft teveel gedronken) (Monnickendams)
- Kijkuh als een gele peen of kijke als een aap op een roestig klokkie (=wazig kijken) (Rotterdams)
- ne rink ronte zon brink raenger én de ton (=als er een gele ring rond de zon staat, gaat het regenen) (Munsterbilzen - Minsters)
- schôon gèèl blomme zèn nie lillek (=mooie gele bloemen zijn niet lelijk) (Tilburgs)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
