276 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `geen`
- aal is geen paling (=het mindere is niet gelijk aan het meerdere)
- aan een klein vogeltje past geen grote bek. (=kinderen moeten gehoorzamen)
- aan mijn lijf geen polonaise (=van mij moet je afblijven)
- aardewerk is geen paardenwerk. (=graven of in aarde werken is een vermoeiende bezigheid)
- alle dagen geen vetpot zijn (=er is armoede)
- alle havens schutten geen wind (=niet alles levert een voordeel op)
- alle hout is geen timmerhout (=niet iedereen beschikt over dezelfde kwaliteiten / niet alles is van voldoende kwaliteit)
- alle molenaars zijn geen dieven (=scheer niet iedereen over dezelfde kam)
- alle scheuten zijn geen rozen. (=uiterlijk bedriegt; niet alles is van hoge kwaliteit.)
- alle vis is geen bakvis (=niet alles is even dienstig (of handelbaar of lekker))
- allemans neus is geen kapstok. (=je moet niet alles aan iedereen vertellen.)
- als het geen broertje is dan is het een zusje. (=het is één of het ander)
- bederf geen pannenkoek om een ei (=op kleine dingen bezuinigen kan grotere gevolgen hebben)
- bederf geen struif om een ei (=je moet het geheel niet afkeuren voor één gebrek)
- bij eigen zin is geen gewin. (=eigenwijs zijn is niet goed)
- bijna is nog niet half en een koe is nog geen kalf (=iets bijna hebben is hetzelfde als iets helemaal niet hebben)
- borgen is geen kwijtschelden (=uitstel is geen afstel)
- bouw geen molen om een bak zaad (=voor een kleinigheid moet men teveel moeite doen.)
- daar geeft de lommerd geen geld op (=daar heb ik niets aan - dat geloof ik niet)
- daar helpt geen lievemoederen/moedertje lief aan (=niets helpt, ook vriendelijke woorden niet)
- daar is geen oogje vet meer op (=dat is niet veel meer waard)
- daar is geen woord Frans/Latijn/Chinees bij (=iedereen kan dat begrijpen)
- daar is wel wachten maar geen vasten naar (=dat zal niet gauw gebeuren)
- daar lusten de honden geen brood van. (=het is volstrekt onacceptabel)
- dat is geen geld (=dat is erg goedkoop als je ziet wat je ervoor krijgt)
- dat is geen punt. / Daar maken we geen punt van (=dat is geen probleem. / Dat is helemaal geen argument)
- dat is nog geen haaienvin waard (=waardeloos)
- dat is ook geen heksen (=dat is wel heel gemakkelijk)
- dat snijdt geen hout (=dat heeft er niets mee te maken; het bewijst niets)
- dat zal hem geen windeieren hebben gelegd (=daar zal hij wel veel geld mee verdiend hebben)
- dat zet geen zoden aan de dijk (=dat is geen bijdrage van serieuze betekenis)
- de dood kent geen lieve kinderen (=ieder moet sterven)
- de tijd kent geen genade (=de tijd gaat sneller voorbij dan je denkt)
- een blind paard zou er geen schade doen (=een armoedig interieur)
- een bonte kraai maakt nog geen winter (=één voorbeeld is niet genoeg om een definitief besluit te nemen)
- een doodshemd heeft geen zakken. (=je hebt niets aan je geld als je dood bent)
- een ei is geen ei twee ei is een half ei drie ei is een paasei (=één is niet genoeg, twee is beter, drie is goed)
- een ezel stoot zich geen tweemaal aan dezelfde steen (=men maakt geen twee keer dezelfde fout)
- een goed paard maakt nog geen goede ruiter. (=niet enkel de middelen tellen, ook de vaardigheid is belangrijk om resultaat te krijgen.)
- een gouden zadel maakt geen ezel tot paard. (=een mens verandert niet door uiterlijkheden)
- een mens is geen aardappel (=iedereen heeft zo nu en dan behoefte aan ontspanning)
- een rollende steen vergaart geen mos. (=voortdurende verandering werpen vaak geen vruchten af)
- een volle buik peinst op geen lege. (=iemand die genoeg te eten heeft is niet bezig is met de zorgen van een ander)
- een zondagse steek houdt geen week (=de zondag is geen werkdag maar de dag des Heeren)
- een zondagssteek houdt geen week (=er rust geen zegen op het werk wat iemand op zondag doet)
- één zwaluw maakt nog geen zomer (=één positieve gebeurtenis betekent niet dat alle problemen opgelost zijn.)
- eet geen paaseieren op goede vrijdag (=alles op zijn tijd, het feest niet te vroeg vieren)
- elk schot is geen eendvogel (=niet iedere poging of alles wat je doet is succesvol)
- er dienen geen twee masten op een schip (=er kan er maar één het bevel voeren)
- er geen bal van weten (=niets ervan weten)
182 betekenissen bevatten `geen`
- een groentje zijn (=(ook: Groen als gras zijn. ) Ergens nog geen ervaring mee hebben)
- het leven is meer dan eten en drinken. (=alleen eten en drinken vult geen leven.)
- als het hek van de dam is lopen de varkens in het koren (=als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band)
- als de kat van honk is dansen de muizen op tafel (=als er geen toezicht is, doen de ondergeschikten hun zin)
- gedeeld geheim, verloren geheim. (=als je een geheim doorvertelt is het geen geheim meer)
- wie niet wil, die niet zal (=als je geen interesse hebt, moet je er ook geen deel van uitmaken)
- ongevraagd, ongeweigerd (=als je iets doet waarvoor geen toestemming is gevraagd kan het achteraf niet meer geweigerd worden omdat het al gebeurd is)
- geen bericht is goed bericht (=als je niet weet hoe het met iets of iemand gaat, kun je ervan uitgaan dat het goed gaat, zolang je geen slecht bericht ontvangt)
- iemand in de buik straffen. (=als straf geen eten geven.)
- elk heeft genoeg in eigen tuin te wieden. (=bekritiseer geen anderen als je zelf niet perfect bent)
- de grond onder zich voelen wegzinken (=beschaamd zijn , geen oplossing meer zien)
- dan zijn we nergens (=dan is er geen oplossing)
- dat zet geen zoden aan de dijk (=dat is geen bijdrage van serieuze betekenis)
- dat is geen punt. / Daar maken we geen punt van (=dat is geen probleem. / Dat is helemaal geen argument)
- lach als je begraven wordt (=dat is geen reden om te lachen)
- dat raakt kant noch wal (=dat is geen zinnig argument)
- dat komt als mosterd na de maaltijd (=dat komt op een moment dat het geen nut meer heeft)
- ook tussen de mooie bloemen groeien brandnetels (=de schoonheid van de omgeving biedt geen garantie voor onaangename zaken)
- een zondagse steek houdt geen week (=de zondag is geen werkdag maar de dag des Heeren)
- voorzichtigheid is de moeder der wijsheid (=doe het voorzichtig, dan komt er geen schade)
- de kop in het zand steken (=doen alsof er geen gevaar dreigt en er niets aan doen)
- je handen in onschuld wassen (=doen alsof men geen schuld heeft)
- alle hoop de bodem in (laten) slaan (=door iets geen enkele hoop meer (laten) hebben)
- boeren en varkens worden knorrend vet (=een boer die klaagt heeft daar wellicht geen reden toe)
- een zwaluw maakt de lente niet (=een omstandigheid laat nog geen eindconclusie toe)
- op dood spoor zitten (=een situatie waarin er geen vooruitgang of hoop is)
- donkere morgens mooie dagen. (=een slecht begin hoeft geen mislukking te zijn)
- uit zuivere bronnen vloeit zuiver water. (=eerlijke mensen praten geen kwaad)
- niet over een nacht ijs gaan (=eerst nadenken voor men iets doet - geen risico`s nemen)
- iets laten zwemmen (=er geen aandacht meer aan besteden)
- er niet van terug hebben (=er geen antwoord op weten)
- er geen kind aan hebben (=er geen last mee hebben)
- een hard hoofd in iets hebben (=er geen oplossing in zien)
- er geen gat in zien (=er geen oplossing meer voor zien)
- er geen kaas van hebben gegeten (=er geen verstand van hebben)
- er verstand van hebben als een kraai van een zaterdag (=er geen verstand van hebben)
- er geen heil in zien (=er geen voordeel in zien)
- het niet begrepen hebben op (=er geen zin in hebben - liever niet hebben)
- er geen tittel of jota van afweten (=er helemaal geen kennis van hebben)
- het is als met de koeien van de Farao. (=er is geen goed aan te doen (De koeien van de Farao bleven mager))
- in het duister tasten (=er niets over weten, geen aanknopingspunten vinden)
- er koksgast van blijven (=er niets van krijgen , er geen vooruitgang mee maken)
- een zondagssteek houdt geen week (=er rust geen zegen op het werk wat iemand op zondag doet)
- daarmee is de kous af. (=er wordt geen aandacht meer aan gegeven)
- iets links laten liggen (=ergens geen aandacht aan geven)
- genade vinden (=ergens geen straf voor krijgen of iets niet toegerekend worden)
- van iets zoveel verstand hebben als een koe van saffraan eten (=ergens geen verstand van hebben)
- met de muts naar iets gooien (=ergens geen zorg aan besteden / er een slag naar slaan, ernaar raden)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- van Teeuwes nog Meeuwes weten (=ergens van helemaal geen verstand hebben)
50 dialectgezegden bevatten `geen`
- `As` is verbrande turref. (=Gedane zaken nemen geen keer; `als` zeggen is zinloos.) (Zaans)
- ''...die wit wel wor Abram de mosterd holt'' (=Een jongen die geen voorlichting meer nodig heeft.) (Waalwijks)
- 'Et droipt toe zen broek en jas oit (=Hij heeft geen droge draad meer aan zijn lijf) (zaans)
- 'k 'n weete geên beskeeêt, 'k weete van niet'n (=ik ben niet ingelicht) (Waregems)
- 'k 'n wil ui nie in de reedns voln, moar... (=ik doe geen afbreuk aan uw woorden, maar...) (Waregems)
- 'k 'n zie geeën affechoazje (=ik merk geen voortgang / vooruitgang (bij werken)) (Waregems)
- 'k ben doamee niks vernoadert (=dat zet geen zoden aan de dijk) (denderleeuws)
- 'k è hinne roste soe mè, 'k ben blut (=Ik heb geen geld meer.) (Zwevegems)
- 'k eb gin zin. (=Ik heb geen zin.) (Roosendaals)
- 'k ei giene rotte frang ne mier (=ik heb geen geld meer) (Zottegems)
- 'k heb 'em niet veul ien 'e reek'n (=ik heb geen hoge dunk van hem) (Westerkwartiers)
- 'k heb de piep uut (=ik heb geen fut meer) (Westerkwartiers)
- 'k heb u da nie g'heeten (=Ik heb u daartoe geen opdracht gegeven) (Hansbeeks)
- 'k weed-er gieënn blijf mee (=ik kan er geen weg mee) (Kaprijks)
- 'k zien ier geen steek vur min ogen (=het is hier zo donker, ik zie niets) (Sint-Niklaas)
- 'kè hèn goeste... (='k Heb geen zin...) (Zwevegems)
- 'kè hin hoeste. (=Ik heb geen zin.) (Zwevegems)
- 'n liek man is 'n riek man (=men kan beter geen schulden hebben) (Westerkwartiers)
- 't 'n Hee giene noame (=er zijn geen woorden voor) (Lovendegems)
- 't ang nie onieën wattem zeid (=het houdt geen steek wat hij zegt) (Meers)
- 't e 't jiwig leev'n aam'm (=er komt maar geen einde aan) (Wevelgems)
- 't ee geen avanse (='t Is de moeite niet) (Deinzes)
- 't en is gin trop of d'r zit e buk in: in elk gezelschap, in elke familie is er altijd wel één iemand die niet deugt (=er is geen troep of er zit een bok in) (Klemskerks)
- 't es (ooëtj 't) zoogemeel (=het is geen echt goud) (Ninoofs)
- 't es e flötjen van ne ceng (=het kost geen moeite) (Wichels)
- 't Es e zwalpei. (=Dronken nietsnut die blijft rondhangen. Of nietsnut die van geen hout pijlen weet te maken.) (Zelzaats)
- 't es geen avance (=Het zal niet helpen) (Hansbeeks)
- 't es gien avans (=het heeft geen zin) (Wolvertems)
- 't es gin avaus (='t heeft geen zin, het helpt niet) (Meers)
- 't es link ip 'n aënde ré'nen (=hij heeft er geen gehoor naar) (Waregems)
- 't es toch vanalzelevn geen woar zekere (=het kan toch geen waar zijn zeker) (Knesselaars)
- 't finste es wok zin oar, en 't is ton nog ne dumme brjed (=geen slimme man) (Kortrijks)
- 't geet roar tou boe geen dier oan ès (=het gaat raar dicht waar geen deur aan is.) (Genker)
- 't hangt mich mèn kloete oet (=geen zin hebben) (Overpelts)
- 't is alt deur iet da ne puit geen hoar eet (=Het komt altijd wel door het een of ander) (Bevers)
- 't is aolt van iet da nen puit geen haor eet (=Er is voor alles wel een reden te vinden) (Bevers)
- 't is doar niet pluus (=het is daar geen zuivere koffie) (Westerkwartiers)
- 't is een gedacht gelijk een ander (=het is geen goed idee) (Kaprijks)
- 't is geen avangs, 't is nie genodderd (=het baat niet) (Sint-Niklaas)
- 't is geen avangs, 't is niets genodderd (=het helpt (baat) niet) (Sint-Niklaas)
- 't is gieën avanse (=het heeft geen zin) (Kaprijks)
- 't is gieën doen an (=het heeft geen zin) (Kaprijks)
- 't is ginnen oard (=daar lusten de honden geen brood van) (Luyksgestels)
- 'T is leek regenen op in eende (=geen enkel effect sorteren) (Maldegems)
- 't is moar net wat 'n gek d'r veur geft (=daar kun je geen prijs aan verbinden) (Westerkwartiers)
- 't is ne vrouzot (=hij kan geen enkele vrouw met rust laten) (Sint-Niklaas)
- 't Is pesies belleken een en taand. (=Hij heeft bijna geen tanden meer.) (Bevers)
- 't is water en wijnd (=er zit geen voeding in) (Huizers)
- 't it gin broâd (=het komt niet slecht, het kost geen geld) (Lichtervelds)
- 't kan noa giene köijd nemie (=het kan nu geen kwaad meer) (Heusdens)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
