23 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `de kat`
- `t Is gelijk of men van/door de kat of de kater/hond gebeten wordt (=het maakt niet uit hoe of waardoor je benadeeld bent geweest)
- als de kat om de hete brij heen draaien (=iets wel willen, maar het niet durven)
- als de kat van honk is dansen de muizen op tafel (=als er geen toezicht is, doen de ondergeschikten hun zin)
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
- de kat bij de melk zetten (=iemand in verleiding brengen)
- de kat bij het spek zetten (=iemand in verleiding brengen)
- de kat de bel aanbinden (=als eerste een begin maken aan iets moeilijks (een lastige klus of een ingewikkeld gesprek))
- de kat heeft het gedaan (=niemand is de schuldige)
- de kat in de gordijnen jagen (=iemand goed kwaad maken)
- de kat in het donker knijpen (=kwaad doen waar niemand het ziet)
- de kat op het spek binden (=iemand volop de gelegenheid geven zich te vergrijpen aan wat hij wil, maar beslist niet mag hebben)
- de kat uit de boom kijken (=een afwachtende houding aannemen)
- de kat van de bakker heeft het gedaan (=niemand is de schuldige)
- een vogel die te vroeg zingt, wordt `s avonds van de kat gegeten. (=wie al te jong naar genot streeft, gaat te gronde.)
- een vogel voor de kat (=een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden)
- er de kat insteken (=ermee ophouden)
- iets voor de kat zijn viool doen (=iets voor niets doen)
- je moet de kat niet aan de kaas laten komen. (=zorg voor niet te veel verleiding)
- met iemand spelen als de kat met de muis (=iemand voor de gek houden)
- of men van de kat of de kater gebeten wordt (=het maakt geen verschil)
- omwille van het smeer likt de kat de kandeleer (=omwille van het loon doet men een werk)
- strelende katjes halen het vlees uit de pot. (=kijk uit voor overdreven vleierij)
- voor de kat zijn viool iets hebben gedaan (=een zinloze inspanning hebben geleverd)
Eén betekenis bevat `de kat`
- als de kat zich wast, komt er gewis een gast (=als de kat zich wast komt er visite.)
50 dialectgezegden bevatten `de kat`
- 't is om t even of je deur de katte of den hoengd wor gebete (=het is om het even of je door de kat of door de hond wordt gebeten) (Flakkees)
- 't zyn krabbels (=waar de kat krabde) (Veurns)
- A de katte van us es dansn de muzn (=Als de kat van huis is dansen de muizen) (West-Vlaams)
- ank zoon muis op zolder oai, dan sloak de kat dood. (=een mooie vrouw tegenkomen) (Graauws)
- As de kat van huus is dan daanse de muze (=Als de kat van huis is dansen de muizen) (Lunters)
- as de kat van huus is, daanz'n de muuz'n (=zonder toezicht ontaard het nog wel eens) (Westerkwartiers)
- as de kat van uis es, dausen de muizen (=als de kat van huis is dansen de muizen) (Meers)
- as je de kat op 't spek bien'd wil 'er 't niet vreet'n (=wanneer iemand een aanbod weigert) (Westerkwartiers)
- Aste kat van hus is, danse de muzze (=Als de kat van huis is, dansen de muizen) (Slands)
- bèn dat aon de kat hërre stat (=dat gelooft niemand) (Munsterbilzen - Minsters)
- d'r zit wat ien wat de kat niet lust (=het eten is nog gloeiend heet) (Westerkwartiers)
- das tan vër de kat hër fiaul (=dat is vergeefse moeite, dient tot niets) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat ès zieëkër mèt de kat hërrë stat gemaete (=dat is niet secuur gedaan) (Munsterbilzen - Minsters)
- Dat krabt de kat d'r niet meer vanaf. Dat waait voorlopig niet weg. (=Dat gaat niet meer los) (Rotterdams)
- de kad’uit d’orloge kijkn (=de kat uit de boom kijken) (Kaprijks)
- De kadde zit in dorloge. (=de kat zit in de horloge. Er is ruzie in het huishouden.) (Evergems)
- de kat / hond moet jungen / jungere (=de kat / hond moet jongen werpen) (Walshoutems)
- de kat aut de boom kieke (=afwachten) (Bilzers)
- de kat autte boom kieke (=afwachten (tot iemand anders het oplost) ) (Munsterbilzen - Minsters)
- de kat de bel aanbiend'n (=binden - de kat de bel aanbinden) (Westerkwartiers)
- de kat de bel aon bènne (=de bal aan het rollen brengen) (Bilzers)
- de kat de bel aon binde (=het vuurtje aan stoken) (Mestreechs)
- de kat de bel oembinne (=aandacht trekken) (Opglabbeeks)
- de kat hei gejungt / gejungerd (=de kat heeft jongen geworpen) (Walshoutems)
- de kat hèt et zieëker wir gedoeën (=niemand de schuldige) (Munsterbilzen - Minsters)
- de kat ien ' t duuster kniep' n (=in 't geniep iets uitvoeren) (Westerkwartiers)
- de kat int doenker kniepe (=heimelijk) (Opglabbeeks)
- de kat komt op de koor (=De aap komt uit de mouw) (Lenniks)
- de kat mèt den hond baute goeje (=als je vrouw het aftrapt, gooi je best alles buiten) (Munsterbilzen - Minsters)
- de kat op ut spek biene (=Iemand de gelegenheid geven) (Gastels)
- de kat oppet spek bènne (=de ogen uitsteken) (Munsterbilzen - Minsters)
- de kat opt spek binne (=in verleiding brengen) (Opglabbeeks)
- de kat ut de baum zeikuh (=de kat uit de boom kijken) (Haags)
- de kat uut de buim kieke (=geduldig afwachten) (Opglabbeeks)
- de kat zal noe wel niet meer mit je lege maag gaon sleupe (=je hebt nu wel genoeg gegeten) (Nijkerks)
- de kat zit ien 't goar'n (=de heleboel zit in de knoop) (Westerkwartiers)
- de kat zit in derloezje , tes ruzz'instratjen (=onenigheid in het gezin) (Wichels)
- de katte krauwt (=de kat krabt) (Waregems)
- de katte uit d'orloge kijke (=de kat uit de boom kijken) (Gents)
- de muize speele tiene in de keuke (=als de kat van huis is, dansen de muizen) (Gents)
- De wouf bie de sjäöp zètte (=de kat op het spek binden) (Sittards)
- den oup (=aap) uit d'orlooze (=uurwerk) kaaken (=de kat uit de boom kijken) (Gents)
- det is ein krank veugelke väör de kat (=hij gaat het niet halen; het ziet er niet goed uit) (Heitsers)
- Di-j hebbe de kat vergaete te voore (=Het regent die dag) (Weerts)
- dich bès ne gemaekëlëke (=jij ziet de kat uit de boom-laat het door anderen oplossen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dr zit wat in dat de kat nie lust (=heet) (Klazienaveens)
- ê's naon ne veugel veu de kat (=hij is in slechte staat (gezondheid ) ) (Marks)
- eerst de kat uut de boom kiek'n (=eerst alles rustig overzien) (Westerkwartiers)
- get on de graute klok hange (=de kat de bel aanbinden) (Munsterbilzen - Minsters)
- hang dat on de kat hërre stat (=dat gelooft toch niemand) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen